Kanalizasyon ve içme suyu şebekesi yapım ve yenileme harcamalarına karşılık olarak bu hizmetlerden faydalanan gayrimenkul sahiplerinden alınması gereken katılma paylarının sadece yeni yapılan binalar için tahakkuk ettirildiği bölgedeki diğer gayrimenkuller için tahakkuk ettirilmediği ve tahsilatlarının da yapılmadığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 87’nci maddesine göre; belediyelere bağlı müesseselerce yeni kanalizasyon tesisi yapılması veya mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi hallerinde bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı, Kanun’un 88’inci maddesine göre ise; belediyelere bağlı müesseselerce yeni içme suyu şebeke tesisleri yapılması veya mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı hallerinde dağıtımın yapıldığı saha dâhilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınması öngörülmüştür.

Aynı Kanun’un 89’uncu maddesine göre; harcamalara katılma payları, bir program dâhilinde veya istek üzerine yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamı olmakla birlikte bu tür hizmet giderleri Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile İller Bankası tarafından tespit edilen rayiç ve birim fiyatlara göre hesaplanan tutarları aşmamakla birlikte bina ve arsalarda vergi değerinin %2'sini de geçmemektedir.

Aynı Kanun’un 90’ıncı maddesine göre; Su Tesisleri ile Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payları hizmetten faydalanma şekillerine göre ilgili gayrimenkul sahipleri arasında ve 89’uncu maddeye göre hesaplanan katılma payları toplamının, ilgili gayrimenkullerin vergi değerleri toplamına oranlanarak dağıtılması suretiyle hesaplanıp tahakkuk ettirilmekte; 92’nci maddeye göre ilan ve tebliğ olunan bu paylar ise 93’üncü maddede yazılı şekillerde tahsil edilmekte ve ayrıca tahsilatı sağlamak üzere tapu dairesi aracılığı ile satış, trampa ve hibe hallerine engel getirmektedir.

Yapılan incelemede Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı tahakkuk tutarı 16.467.358,56 TL, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı tahakkuk tutarı 8.810.175,83 TL olduğu ancak bu tutarlarının sadece yeni yapılan gayrimenkuller için olduğu tespit edilmiştir. Bahse konu mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere saha dâhilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden katılma paylarının alınması gerekmektedir.

İdare, katılım paylarının tahakkuklarını yapmaması sonucu gayrimenkul sahiplerinden alacağı tutarların listesini de tapu dairesine bildirememekte ve mevzuatla getirilen tahsilattaki tedbir ve kolaylıktan da yararlanamamaktadır.

Tüm büyükşehir belediyelerini kapsayan 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un 18’inci maddesine göre; yapı için belediyeden ruhsat isteyen kişilerin daha önce İdare’den su ve kanalizasyon durumu hakkında belge almak zorunlulukları bulunmaktadır. İdare o yerdeki su ve kanalizasyon şebekesine göre su ve kanalizasyon durum belgesi vermekte, yapıların durum belgesi alınmadan veya tesisatın durum belgesine aykırı olarak yapılması hallerinde ise imar mevzuatının ruhsatsız yapılar hakkındaki hükümleri uygulanmak durumundadır.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, Kanalizasyon ve Su Tesisleri Harcamalarına Katılma payının 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 87 ve 88'inci maddeleri gereği tahsil edildiği, Payların hesaplanmasının ve tahakkukunun 89 ve 90'ıncı maddelere göre yapıldığı belirtilerek uygulamada ilçe belediyeleri ile mevcutta bulunan gayrimenkullerin vergi değerlerine ulaşılması için yapılan yazışmalarda; gayrimenkullerin vergi değerlerinin ilgili belediyeler tarafından gönderilememesi veya eksik gönderilmesi nedeniyle, toplam vergi değerlerine ulaşılamadığı ayrıca bazı ilçe belediyelerince tüm gayrimenkullere ilişkin emlak vergisi tarh, tebliğ, tahakkuk iş ve işlemlerinin yapılmadığı veya eksik yapıldığı, bu durumun da toplam maliyet/toplam vergi değeri ile bulunan katılma payı oranının hesaplanamaması sonucunu doğurduğu ve katılma payının her gayrimenkule vergi değerleri oranında pay edilememesine neden olduğu, yeni yapılan yapılarda, ruhsat aşamasında kanalizasyon ve su durum belgesinin alındığı, su bağlantısının İdare eşliğinde yapıldığı ve ruhsat belgesinde bilgilerinin olması nedeniyle kanalizasyon ve su katılma paylarının tahakkuk ve tahsilatından herhangi bir sorun yaşanmadığı ayrıca, “2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun Harcamalara Katılma Payları ile İlgili Hükümlerin Uygulanmasın İlişkin Yönetmeliğin “Payların Tahakkuk Zamanı” başlık 7'nci maddesinde belirtilen “… Şu kadar ki, belediyenin çalışma programı uygulaması gereğince veya teknik zorunluluklar dolayısıyla kısım kısım inşa, tamir veya genişleme yapılması halinde, bitirilerek istifadeye açılmış olması şartı ile katılma payının kısım kısım da tahakkuku mümkündür…” hükmüne istinaden yeni binalara yapılan tahakkukların bir kısmının da yeni hatların bina parseline kadar çekilmesi suretiyle gerçekleştiği, bu durumda da sadece yeni hat çekilen bina ve o hattan yararlanan diğer gayrimenkuller için katılma payı tahakkuk ettirildiği, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile gerekli yazışmalar yapılarak belirtilen eksikliklerin giderilmesi yönünde gerekli iş ve işlemlerin

yapılacağı belirtilmiştir.

İdarenin gelir kaynaklarının önemli bir kısmını oluşturacak olan kanalizasyon ile su tesisleri harcamalarına katılma paylarının sadece yeni yapıların değil mevcut gayrimenkuller dahil edilerek tahakkuk ettirilmesi, bu tahakkukların ilan edilip mükelleflere tebliğ edilmesi ile birlikte katılma payına tabi gayrimenkullerin listesinin tapu dairesine bildirilmesi ve tahsilatlarının da takip edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.