Kamu İdaresince ihale usulleri ile yapılması gereken bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin parasal limitin altında kalacak şekilde kısımlara bölünerek doğrudan teminle karşılandığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanmasını sağlamakla sorumlu olduğu, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulünün temel usuller olduğu düzenlenmiştir.

Mezkûr Kanun’un “Doğrudan Temin” başlıklı 22’nci maddesinde doğrudan temin yöntemi düzenlenmiştir. Söz konusu yöntem bir ihale usulü olarak belirtilmemiş ve bir alım yöntemi olarak belirlenmiştir. Bu yönteme göre yapılacak doğrudan teminde ihtiyaçların, Kanun’un 18’inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün kılınmıştır.

Kanun’un 22’nci maddesinde, 01.02.2023-31.01.2024 tarihleri arasında büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 431.810,00 TL’yi, diğer idarelerin ise 143.845,00 TL’yi aşmayan ihtiyaçlarını doğrudan temin usul ile karşılayabilecekleri belirtilmiştir.

Doğrudan temin yöntemi, ihale yapılmasındaki süreçlerin olmaması nedeniyle ihtiyaçların daha hızlı yerine getirilmesi imkânı getirse de bu yöntemin rekabet, saydamlık gibi ilkeleri zedelememesi ve genel bir alım yöntemi olarak benimsenmemesi için düzenlemeler yapılmıştır.

Ayrıca bütün ihale uygulama yönetmeliklerinin (Mal, hizmet, yapım) “Temel İlkeler” başlıklı ve benzer düzenlemeleri içeren maddelerinde; eşik değerlerin veya parasal limitlerin altında kalmak amacıyla alımların kısımlara bölünemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yazılı mevzuat hükümlerinden Kamu İdarelerinin; salt parasal limitin altında kalmak ve ihale yoluyla karşılanması gereken bir ihtiyacını doğrudan teminle karşılamak amacıyla mal, hizmet alımlarını ve yapım işlerini kısımlara bölemeyecekleri anlaşılmaktadır.

Yapılan incelemede, Kamu İdaresi tarafından aynı nitelikteki, birbirine yakın tarihlerde ortaya çıkan, aynı birimin ihtiyacı olan, bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin parasal limitin altında kalmak amacıyla kısımlara bölünerek 4734 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin

(d) bendine göre doğrudan teminle gerçekleştirildiği, bu kapsamda İdare tarafından;

-toplam tutarı 2.259.023,26 TL olan 12 adet boya alımı, toplam tutarı 2.903.220,00 TL olan 10 adet hazır beton alımı, toplam tutarı 2.277.402,84 TL olan 10 adet dijital baskı alımı, toplam tutarı 892.392,60 TL olan 2 adet spor malzemesi alımı, toplam tutarı 804.000,00 TL olan 2 adet temizlik hizmet alımı, toplam tutarı 683.460,00 TL olan 2 adet ortodonti hizmetinde kullanılmak üzere malzeme alımı yapıldığı,

-3 ayrı alım ile toplam tutarı 1.013.030,00 TL olan tribün yaptırıldığı,

-kreş, huzurevi, hasta konuk evi gibi tesislerinde kullanılmak üzere 2023 yılı boyunca toplam tutarı 6.197.175,57 TL olan 34 adet yemek hizmeti ve gıda malzemesi alımı yapıldığı, tespit edilmiştir.

Kamu İdaresi cevabında, dönem içerisinde meydana gelen ihtiyaçlar doğrultusunda alımların yapıldığı, doğrudan temin limitinin altında kalmak maksadıyla parçalara bölerek mal ve hizmet alımı yoluna gidilmediği bununla birlikte doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımların azaltılmasına yönelik çalışmaların yapıldığı ifade edilmiştir.

Kamu İdaresinin aynı nitelikteki bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerini kısımlara bölerek doğrudan teminle satın alması dolayısıyla yukarıda bahsedildiği üzere temel ihale usullerinin uygulanmaması, rekabet ortamının sağlıklı şekilde oluşmasına ve bu temel ihale usullerinin uygulanmasından sağlanacak faydadan mahrum kalınmasına neden olmaktadır.

Kamu İdaresinin parasal limitin altında kalmak amacıyla mal, hizmet alımlarını ve yapım işlerini kısımlara bölmemesi ve ihale yoluyla karşılanması gereken bir ihtiyacını doğrudan teminle karşılamaması gerekmektedir.