Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projeleri kapsamında ihale edilen yapım işleri için fiyat farkı hesabına esas tutulacak olan hakediş miktarı bulunurken avans mahsup oranının hatalı uygulandığı görülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 7’nci maddesinde; yükleniciye avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı sözleşmede yer alması gereken zorunlu hususlar arasında sayılmıştır.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin “Avans verilmesi şartları ve miktarı” başlıklı 13’üncü maddesinde ise; sözleşmede belirtmek ve aynı miktarda teminat almak koşuluyla şantiyenin kurulması, lüzumlu makine ve ekipmanın nakli, makine, ekipman, malzeme ve cihazların satın alınması ve siparişe bağlanması, taahhüdün ifası için gerekli ihzarat malzemenin temini gibi işler için gerekli giderleri karşılamak üzere yüklenicilere avans verilebileceği belirtilmiştir. Yine aynı Madde’nin 13.9.1. bendinde ise avans mahsup oranının, avans verilme oranının %50 fazlası olduğu ifade edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre İhale Edilen Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın 6’ncı maddesinde; avans ödenen işlerde hakedişten mahsup edilen avans tutarının, fiyat farkı formülündeki (An) tutarından düşüldükten sonra fiyat farkı hesaplamasının yapılacağı, fiyat farkı katsayısının (Pn) birden küçük olması halinde ise (An) tutarından avans miktarının düşülmeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer alan ilgili mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere avans ödemesi yapılan yapım işlerinde hakedişten mahsup edilecek olan avans tutarı bulunurken esas alınacak

avans mahsup oranı, avans verilme oranının %50 fazlasıdır. Diğer bir taraftan avans ödenen işlerde fiyat farkı hesabı yapılırken fiyat farkı formülünde yer alan (An) tutarından avans mahsup tutarı düşüldükten sonra yapılacak hesaplamalara göre yüklenicilere fiyat farkı ödenmesi gerekmektedir.

Mamak Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Projeleri kapsamında ihale edilen yapım işlerine ilişkin ihale dosyalarında yer alan sözleşmelerin incelenmesi neticesinde; yüklenicilere sözleşme bedelinin %15’i oranında avans verileceği ve verilen avans miktarının da ilk hakedişten itibaren 15 hakediş boyunca eşit olarak düşülüp yükleniciden tahsil edileceği belirtilmiştir. Sözleşme ile belirlenen avans oranı dikkate alındığında avans mahsup oranı olarak %22,5 (%15x1,50) oranının esas alınması gerekmektedir.

Yapılan incelemelerde sözleşmede her ne kadar avans verilme oranı olarak %15 oranı belirlenmiş olsa da yüklenicilere fiilen yapılan avans ödemeleri dikkate alındığında avans verilme oranının, %15 oranının altında kaldığı görülmüştür. Dolayısıyla avans mahsup oranı da

%22,5 oranının altında kalmaktadır.

Aşağıdaki tabloda Şirket tarafından ihale konusu yapım işleri için yüklenicilere fiilen ödenen avans miktarları sonucunda oluşan yeni avans oranları ile yeni avans mahsup oranları gösterilmiştir.

Tablo 4: Fiyat Farkı Hesaplamasında Dikkate Alınması Gereken Avans Mahsup Oranları

Şirket tarafından ihale konusu yapım işleri için yüklenicilere yapılacak fiyat farkı ödemelerinde fiyat farkı hesabı yapılırken; formülde yer alan (An) tutarından düşülecek avans mahsup tutarı, yukarıdaki tabloda yer alan avans mahsup oranları yerine farklı avans mahsup oranları dikkate alınarak hesaplanmıştır. Ancak yüklenicilere yapılacak gerek hakediş ödemelerinde gerekse de fiyat farkı ödemelerinde avans mahsup tutarı bulunurken avans verilme oranının %50 fazlasına isabet eden oran dikkate alınmalıdır.

Şirketin mevzuat hükümlerine aykırı olarak gerçekleştirdiği fiyat farkı hesaplamaları sonucunda her ne kadar yükleniciye ödenen fiyat farkı tutarı ödenmesi gereken tutardan daha düşük olsa da yapılan hatalı fiyat farkı hesaplaması her zaman şirket lehine bir sonuç yaratmayabilir. Dolayısıyla avans mahsup oranının mevzuata aykırı bir şekilde belirlenmesi yeri geldiğinde yüklenicilere fazla ve yersiz fiyat farkı ödenmesine sebebiyet verecektir. Böyle bir riskin mevcut olduğu durumda Şirket bütçesinden fazla bir ödemenin yapılmaması için mevzuat hükümlerinin titizlikle uygulanması gerekmektedir.

Bu itibarla, Şirket kaynaklarının verimli ve ekonomik kullanılabilmesi için yapım işi ihalelerinde yüklenicilere yapılacak fiyat farkı ödemelerinde fiyat farkı hesabına esas tutulacak olan hakediş miktarı bulunurken avans mahsup oranı olarak avans verilme oranının %50 fazlasının dikkate alınması gerekmektedir.