İdare tarafından, aralarında doğal bağlantı bulunmayan ve farklı uzmanlık gerektiren işlerin bir arada ihale edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel İlkeler” başlıklı 5’inci maddesinde;

“İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.

…” denilmektedir.

Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yeterliğin belirlenmesinde uyulacak ilkeler” başlıklı 28’inci maddesinde;

“Ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğin saptanması amacıyla öngörülecek değerlendirme kriterleri ve istenecek belgeler, rekabeti engelleyecek şekilde belirlenemez.” düzenlemesi yer almaktadır.

İhale mevzuatımız açısından rekabet olgusu isteklilerin ve istekli olabileceklerin kamu ihalelerine özgürce katılmaları ve karar alabilmelerine imkân sağlayacak bir ortamın oluşturulması şeklinde tanımlanabilir. Kamu ihale mevzuatımızca ihale sürecinden beklenen kamunun alacağı mal ve hizmeti en uygun fiyatla temin etmesi olduğuna göre, bu sonuca ancak etkin bir rekabet ortamı içerisinde ulaşılabilecektir. Bu bakımdan rekabet ortamının sağlanması ihale mevzuatımızca öngörülen amaca ulaşmada büyük önem arz etmektedir. Nitekim 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nda rekabet ortamının oluşturulması ihalelerin temel ilkeleri arasında sayılmış ve kamu alımı yapan idareler, yapacakları ihalelerde bu ortamı sağlamakla mükellef kılınmıştır. Mahiyetleri itibarıyla birbirinden farklı nitelik arz eden alımların bir arada ihale edilmemesi gerekmektedir. Aralarında doğal bağlantı bulunan işlerin bir arada ihale edilmesi ise işin gereğidir. Bu hükmün uygulanmasında piyasa koşullarına bakılarak uygulama yapılmasının daha doğru olacağı açıktır.

4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan hüküm ile ihtiyacın doğrudan kaynağından karşılanması; katılımı artırıcı bir sonucun sağlanması ile daha ekonomik ve daha rekabetçi bir sonucun sağlanması amaçlanmaktadır. Yine yukarıda yer verilen Uygulama Yönetmeliği hükmü de idarece rekabeti kısıtlayıcı etki doğuracak kriterlerin belirlenmemesi ve rekabet ortamını bozacak belgelerin istenmemesini amaçlamaktadır.

Ayrıca Kanun’un 10’uncu maddesine göre; ihaleye katılanlardan benzer iş deneyimi istenmesi gerektiği dikkate alındığında; farklı işlerin bir arada ihale edilmeye kalkıldığında yapılacak benzer iş belirlemesinin, benzer olmayan işleri daha önce bir arada yapan piyasa aktörü sayısı az olacağından yine rekabeti engelleyecektir.

İdarenin ihaleleri üzerinde yapılan incelemelerde;

Materyalli Eğitim, Tanıtım ve Organizasyon Hizmet Alımı işinde, İdarenin gerçekleştirdiği kurs faaliyetlerindeki eğitim hizmetlerinin, kursların gerçekleştirildiği alanların temizliğinin, kullanılacak materyallerin basımının, organizasyonlarda kullanılacak sahne ekipmanlarının temininin,

Araç bakım-onarım ihalelerinde, araç bakım-onarım hizmetinin, yedek parça temininin ve araçların sigortalanması hizmetlerinin,

Araç kiralama ihalelerinde iş makineleri ve binek araç kiralamalarının, Bir arada ihale edildiği tespit edilmiştir.

İdare, gerek 4734 sayılı Kanun gerekse Kanun’un uygulanmasına ilişkin çıkarılan Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı bulunmayan işleri tek bir ihale kapsamında ihale etmiş ve bu işleri kısmi teklife açmayarak ihalenin temel ilkeleri olan rekabet ortamının sağlanması, eşit muamele, kaynakların verimli kullanılması ve ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ilkelerine aykırılığa sebebiyet vermiştir.

Farklı uzmanlık konularına ilişkin ihtiyaçların tek bir ihalede toplanması; sadece kendi alanına ilgi duyan ve işin kendisinin iştigal sahasına girmeyen bölümlerine teklif vermekten çekinen kişilerin ihaleye katılımını engelleyeceği, bu nedenle rekabetin kısıtlanacağı açıktır. Bununla birlikte ihaleye katılan istekliler kendilerinin doğrudan sağlayacakları unsurlar dışındaki iş kalemlerini bir başka kaynaktan temin ederek gerçekleştireceklerinden kendi ticari kârlarını da içeren daha yüksek bir fiyatı teklif edeceklerdir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından bulguda yer alan hususa iştirak edilmiş ve gerekli çalışmaların sağlanarak ihalelerin daha sağlıklı bir şekilde yapılmasının sağlanacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak; İdarenin ihtiyaçlarını temin ederken rekabet, eşit muamele, ihtiyaçların uygun şartlarla karşılanması ve kaynakların verimli kullanılmasının sağlanması bakımından aralarında doğal bağlantı bulunmayan işlerin bir arada ihale edilmemesi gerektiği değerlendirilmektedir.