İdarece yüksek lisans, lisans ve ön lisans düzeyinde eğitim gören üniversite öğrencilerine “Abonman Kart Ödemesi” ve “İgdaş Fatura Ödemesi” adı altında Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu aracılığı olmaksızın doğrudan nakdi ödemede bulunulduğu görülmüştür.

5102 sayılı Yükseköğrenim Öğrencilerine Burs Kredi Verilmesine İlişkin Kanun’un 2’nci maddesinde;

“Burs ve kredilerin verilmesi

Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu; yurt içinde yüksek öğrenim gören ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmeliklerle belirtilen usul ve esaslar dahilinde yeterlikleri ve ihtiyaçları tespit edilen öğrencilere burs-kredi verebilir.

…bütçenin transfer tertibinden yardım alan kuruluşlar… kanunlarla veya Cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle kurulan kurumlar… ve diğer tüm kamu kurum ve kuruluşları (…) (1) birinci fıkrada belirtilen yükseköğrenim öğrencilerine burs, kredi ve nakdî yardım adı altında herhangi bir ödeme yapamazlar; ilgili mevzuatları gereği burs, kredi verilmesini öngördükleri yükseköğrenim öğrencilerini, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumuna bildirirler.

Genel bütçeli daireler ve katma bütçeli idareler ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu dışında kalan kurum ve kuruluşlarca bildirilen öğrencilere ödeme yapılabilmesi için bu kurum ve kuruluşlarca gerekli meblağ, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunca belirlenen ödeme tarihinden en geç otuz gün öncesine kadar, Kurum hesabına yatırılır. …”

hükümleri yer almaktadır.

Anayasa Mahkemesinin K.2008/165 sayılı Kararıyla, maddenin ikinci paragrafında parantez içinde yer alan “belediyeler hariç” ifadesi Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiş bulunduğundan, belediyeler dâhil kamu kurumlarınca üniversite öğrencilerine burs ve benzeri adlar altında ödeme yapılması imkânı kalmamıştır.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde, mahallî müşterek nitelikte

olmak şartıyla sosyal hizmet ve yardım hizmetlerini yapmak belediyenin görevleri arasında sayılmış; 38’inci maddesinde de bütçede yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak belediye başkanının görev ve yetkileri olarak gösterilmiştir.

Bu düzenlemelere göre, belediyelerce görev ve sorumlulukları içinde yer alan sosyal hizmet ve yardım kapsamında sayılabilecek yükseköğrenim öğrencilerine yönelik nakdi yardımları, adı ne olursa olsun doğrudan yapamayacaklardır. Belediyece bu amaçla ayrılmış ödenekler, ancak Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu aracılığıyla kullanılabilir.

Yapılan incelemelerde İdare tarafından; nakit olarak Üniversite Öğrencilerine Doğalgaz Fatura Desteği ve İstanbulKart Desteği adı altında yardım ödemesi yapılacağı ve yararlanmak isteyenlerin de başvuruda bulunmaları gerektiğine dair duyuru yapılarak, örgün ve aktif yüksek lisans, lisans ve ön lisans öğrencilerine yardımların ödendiği anlaşılmaktadır.

Üsküdar Belediyesi Sosyal Destek Hizmetleri Müdürlüğü Görev Çalışma Yönetmeliği’nin 24’üncü maddesinde nakdi yardımlar düzenlenmiştir. Gerek bu maddede, gerekse Yönetmelik’in diğer maddelerinde, yardımdan yararlanılabilmesi için lisans, yüksek lisans veya ön lisans öğrencisi olma şartları yer almadığı gibi üniversite öğrencilerine Doğalgaz Fatura Desteği ve İstanbulKart Desteğine ilişkin bir düzenleme de yer almamaktadır.

2022 yılında İdarece tekrarları ile beraber 19.868 öğrenciye toplamda 2.400.871,00 TL İstanbul Kart desteği, 1.122 öğrencinin faydalandığı 161 haneye de toplamda 65.787,00 TL doğalgaz fatura desteği ödemesi nakit olarak yapıldığı tespit edilmiştir.

Yönetmelik’in “Sosyal Araştırma” başlıklı 27’nci maddesinde ve “Değerlendirme ve Onay” başlıklı 28’inci maddesinde ayni ve nakdi yardım yapılacak kişilerin başvuru usulleri ile başvuruların değerlendirme ve sonuçlandırılmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Burada resmi mercilerce düzenlenecek ve tereddüte mahal vermeyecek şekilde muhtaçlığı gösterir belgelerin aranacağı, belediyeden iki personelin araştırma yapacağı, öğrencilere yapılacak nakdi yardımlara ilişkin olarak da mahalle muhtarı ve eğitim kurumu temsilcisinin olumlu görüşünün aranacağı ifade edilmektedir.

Yönetmelik’te, öğrencilerin sosyal yardımlardan yararlanma hakkı olduğu ifade edildiğinden, bu öğrencilere mezkur Yönetmelik’in 24’üncü maddesine göre, ancak ayni yardım yapılabileceği düşünülmektedir.

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından; İlçede ikamet eden

yüksek lisans, lisans ve ön lisans eğitimi gören ihtiyaç sahibi öğrencilere yapılan yardımların burs ve kredi niteliğinde olmadığı, doğalgaz kullanım ve ulaşım desteği şeklinde yapıldığını ve öğrencilerin ihtiyaç sahibi olup olmadıklarının belediye sosyologları tarafından rapor altına alındığı ifade edilmiş; 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 14’üncü maddesinde yer alan “mahalli müşterek nitelikte olmak şartıyla sosyal hizmet ve yardım hizmetlerini yapmak” görevi ve 38’inci maddesinde bulunan “ bütçeden yoksul ve muhtaçlar için ayrılan ödeneği kullanmak” yetkisi çerçevesinde gerçekleştirildiğini belirtmiştir.

Sonuç olarak, İdarece tekrar eden periyotlar veya tek seferde aynı kişilere ödemede bulunulması, 5102 sayılı Yükseköğrenim Öğrencilerine Burs Kredi Verilmesine İlişkin Kanun’un 2’nci maddesindeki düzenlemeye aykırı olup, yardıma muhtaç öğrencilere verilecek burs ya da yardımların Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu aracılığıyla yapılması uygun olacaktır.