İşyeri açma izni olmadan faaliyette bulunan işletmelere idari para cezası uygulanmadığı görülmüştür.

10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin “İşyeri Açılması” başlıklı 6'ncı maddesinin birinci fıkrasında “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır.” denilmektedir.

1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muaddil Kanun’un 1'inci maddesinde; “Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir.” hükmü yer almaktadır.

Öte yandan, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “Emre aykırı davranış” başlıklı 32’nci maddesinin 1'inci fıkrasında, “Yetkili makamlar tarafından adlî işlemler nedeniyle ya da kamu güvenliği, kamu düzeni veya genel sağlığın korunması amacıyla, hukuka uygun olarak verilen emre aykırı hareket eden kişiye yüz Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu cezaya emri veren makam tarafından karar verilir.” hükmü yer almaktadır. Anılan Kanunun “İdari para cezası” başlıklı 17’nci maddesinin yedinci fıkrasında idari para cezalarının her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için Maliye Bakanlığınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacağı hüküm altına alındığı için 2018 yılında uygulanacak ceza tutarı 259 TL olmuştur.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri bir arada değerlendirildiğinde işyeri açma ve çalışma ruhsatı almadan faaliyetlerini sürdüren işyerlerinin tespiti sonucunda, söz konusu işyerlerinin kapatılmasının yanında idari para cezası uygulanması gerektiği anlaşılmaktadır.

Ancak yapılan incelemede, 2018 yılı içerisinde İdarece 82 adet işyerinin ruhsatsız olarak faaliyet gösterdiği tespit edilmiş ancak ruhsatsız olarak faaliyetlerini sürdüren işyerlerine herhangi bir idari para cezası uygulanmadığı anlaşılmıştır.

Kamu idaresi cevabında; “2018 Yılı Düzenlilik Denetim Raporunun 'İşyeri açma izni olmadan faaliyette bulunan İşletmelere İdari Para Cezası Uygulanmaması' başlıklı 19. Maddesinde, işyeri açma ve| çalışma ruhsatı almadan faaliyetlerini sürdüren işyerlerinin tespiti sonucunda, söz konusu işyerlerinin kapatılmasının yanında idari para cezası uygulanması gerektiği bildirilmiştir.

Bu bağlamda, 1608 sayılı Umuru Belediyeye Müteallik Ahkâmı Cezaiye Hakkında 16 Nisan 1340 Tarih ve 486 Numaralı Kanunun Bazı Maddelerini Muadil Kanun’un 1’inci maddesinin ‘Belediye meclis ve encümenlerinin kendilerine kanun, nizam ve talimatnamelerin verdiği vazife ve salahiyet dairesinde ittihaz ettikleri kararlara muhalif hareket edenlerle belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir. Bu kararda ilgili kişiye bir süre de verilebilir.

Belediye encümeni kararında belli bir fiilin muayyen bir süre zarfında yapılmasını da emredebilir. Emredilen fiilin ilgili kişi tarafından yapılmaması hâlinde, masrafları yüzde yirmi zammı ile birlikte tahsil edilmek üzere belediye tarafından yerine getirilir.

Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.’ denilmektedir.

İlgili kanun maddesinin son bendinde belirtilen ‘Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.’ hükmü gereğince; Ruhsatsız faaliyet gösteren işyerlerine 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Kanun/2005/9207 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. maddesinde ‘’Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz.’’ denildiğinden Müdürlüğümüz tarafından Belediyemizden İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı almadan ticari faaliyette bulundukları tespit edilenler hakkında faaliyetten men edilmesi uygulanmış olup, idari para cezası uygulanmamıştır.” denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, 1608 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde

uygulanır.” hükmü ile İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in 6’ncı maddesinde yer alan “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz” hükümleri dolayısıyla işyeri açma ve çalışma ruhsatı almadan ticari faaliyette bulundukları tespit edilenler hakkında sadece faaliyetten men kararı verildiğini ve idari para cezası uygulanmadığını ifade etmiştir.

Ancak, 1608 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “Bu madde hükümleri ilgili kanunda ayrıca hüküm bulunmayan hâllerde uygulanır.” hükmünden, başka kanunlarda bir hüküm olmaması halinde bu madde hükümlerinin uygulanacağı anlaşılmaktadır. 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun'da ruhsatsız çalıştırılan işyerlerine ilişkin idari para cezası öngörülmüş olsa idi, 1608 sayılı Kanun’un 1’inci maddesi yerine 3572 sayılı Kanun hükmü uygulanacaktı. Ancak 3572 sayılı Kanun’da ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te ruhsatsız olarak faaliyet gösteren işyerlerine yönelik bir idari para cezası verileceğine dair bir düzenleme yapılmamıştır. Dolayısıyla söz konusu Kanun ve Yönetmelik'te bu konuda bir hüküm bulunmadığından, 1608 sayılı Kanun’un 1’inci maddesinde yer alan “… belediye kanun ve nizam ve talimatnamelerinin men veya emrettiği fiilleri işleyenlere veya yapmayanlara belediye encümenince Kabahatler Kanununun 32 nci maddesi hükmüne göre idarî para cezası ve yasaklanan faaliyetin menine karar verilir.” hükmü uyarınca, ruhsatsız faaliyet gösteren işyerlerinin tespit edilmesi halinde bu işyerlerinin kapatılması ve bu işyerlerine idari para cezası uygulanması gerekmektedir.