Büyükşehir Belediyesi ile dernek ve vakıflar tarafından birlikte yürütülen ortak hizmet projelerinin, içeriği sadece dernek ve vakıflarla protokol yapılabilmesine ilişkin olan tek bir meclis kararı doğrultusunda gerçekleştirildiği, projelerin ve kapsamlarının ne olduğunun ise bu meclis kararında belirtilmediği görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci

maddesinin birinci fıkrası (c) bendinde belediyelerin, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak, görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda dernek ve vakıflarla ortak hizmet projeleri gerçekleştirebileceği hüküm altına alınmıştır.

Bu hükme göre belediyeler, görev ve sorumluluk alanına giren konularda, bir dernek veya vakıfla ortak hizmet projesi gerçekleştireceği zaman söz konusu projeyi meclislerine sunacak ve buradan alınacak olumlu karar üzerine anlaşma yapılarak proje yürütülecektir. Burada amaç, yapılacak her bir ortak hizmet projesinin konusu, yükümlülükleri ve yararı hakkında belediyelerin karar organı olan belediye meclislerinin bilgi sahibi olmasını ve bu doğrultuda karar alınmasını sağlamaktır.

2020 yılında Büyükşehir Belediyesi ile bazı dernek ve vakıflar tarafından birlikte gerçekleştirilen ortak hizmet projeleri için, Büyükşehir Belediye Meclisince 18.04.2019 tarih ve 326 sayılı karar ile ortak hizmet projeleri yapılmasına ilişkin genel bir karar alındığı ve bu kararda yapılacak projelerin konusu, yükümlülükleri veya yararı hakkında herhangi bir değerlendirmeye yer verilmediği tespit edilmiştir.

Dernek ve vakıflarla ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilmesi 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75’inci maddesinde düzenlenmiş olmakla beraber, ortak hizmet projesinin ne olduğu, hangi faaliyetlerin ortak hizmet projesi kapsamında değerlendirilebileceği ve ortak hizmet projelerinin hangi usullerde gerçekleştirebileceği herhangi bir mevzuat içeriğinde de yer almamaktadır. Ancak 5393 sayılı Kanunun 75’inci maddesinde şu hususlar açığa kavuşturulmuştur;

1. Ortak hizmet projesi gerçekleştirilebilmesi için belediye meclis kararı alınması gerekmektedir,

2. Gerçekleştirilecek proje belediyenin görev ve sorumluluk alanına giren bir konuda olmalıdır,

3. Ortak bir proje gerçekleştirilecek dernek ya da vakfın 75’inci maddede tanımlanan nitelikleri haiz olması gerekmektedir.

Bu noktadan hareketle “ortak hizmet projesi” kavramına açıklık getirmek gerekmektedir.

“Ortak” kavramı Türk Dil Kurumu sözlüğünde “birlikte iş yapan, ortaklaşa yararlarla birbirlerine bağlı kimselerden her biri” olarak tanımlanmıştır.

“Proje” kavramı yine Türk Dil Kurumu sözlüğünde “değişik alanlarda önceden plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına gerçekleştirilmesi kabul edilmiş bilimsel çalışma tasarısı” şeklinde açıklanmıştır.

“Hizmet” kavramı ise 5393 sayılı Kanunun 75’inci maddesi hükümlerince, belediyenin görev ve sorumluluk alanına giren bir konuda gerçekleştirilecek faaliyet olarak ortaya çıkmaktadır.

Dolayısıyla “ortak hizmet projesi”nin “belediyenin görev ve sorumluluk alanına giren bir konuda, planlanmış, hesaplanmış, onaylanmış bir işin birlikte, tarafların katkı ve yararları doğrultusunda gerçekleştirilmesi” olarak tanımlanması mümkündür.

Bu doğrultuda belediyenin dernek ve vakıflarla gerçekleştireceği “ortak hizmet projelerinde” meclisin onayını alabilmek için, planlanan faaliyetin ve bu faaliyet ile elde edilmek istenen faydanın ne olduğunun net olarak belirlenmesi, tarafların ortaklık kapsamında yerine getirecekleri yükümlülüklerin de neler olduğunun ortaya konulması gerekmektedir. Diğer taraftan belediye açısından bu faaliyetin belediye bütçesi üzerine etkisi bir maliyet unsuru olarak ön plana çıkmaktadır. Dolayısıyla belediye meclisi karara bağlayacağı “ortak hizmet projesi” ile belediyenin üstleneceği sorumluluklara da onay vermek durumundadır.

Balıkesir Büyükşehir Belediye Meclisinin 18.04.2019 tarih ve 326 sayılı kararında ise

“….5393 Sayılı Belediye Kanunun 75. maddesi hükmünce, İlimizde yaşayan vatandaşlarımıza yönelik olarak yürütülecek faaliyetler kapsamında tüm Kamu Kurum ve Kuruluşları, Sivil Toplum Kuruluşları, Dernekler ve Vakıflar ile ortak proje hazırlanması, hazırlanan projelere destek olunması, bu amaçla hazırlanacak olan protokolleri Belediyemiz adına imzalamak üzere …………..’ne yetki verilmesine mevcudun oyçokluğu ile karar

verildi.” denilmektedir.

Söz konusu Meclis Kararının en yalın haliyle içeriği; henüz ortada olmayan, niteliği, amacı, kapsamı, maliyeti, sonucunda elde edilecek fayda ve belediyeye getireceği yükümlülükler belirsiz ve gelecekte talep olunacak projeler için yöneticilerin anlaşma yapmaya yetkili kılınmasıdır. Tüm bu belirsizlikler, gerçekleştirilecek “ortak hizmet projeleri” üzerinde meclise tanımlanan denetim yetkisinin kısıtlanmasına yol açmaktadır. Oysa gerçekleştirilecek her bir ortak hizmet projesi için meclis kararı alınması gerekliliği, belediye faaliyetleri üzerinde meclisin denetim yetki ve sorumluluğunun ortaya konulması amacına yöneliktir. Dolayısıyla

bu haliyle 326 sayılı meclis kararı 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesinde düzenlenmiş olan “ortak hizmet projesi” geliştirilmesine ilişkin hükümlerin özüne uygun değildir.

Dernek ve vakıflarla birlikte yürütülen ortak hizmet projelerinin her biri için ayrı ayrı meclis kararı alınması gerektiği hususu 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporunda konu edilmiş olmasına rağmen Büyükşehir Belediyesi bu konuda; Kanun’un 75’inci maddesinin genel geçer bir hüküm mahiyetinde olduğunu, madde hükmünün getirdiği düzenlemede, ortak hizmet projelerine yönelik alınacak meclis kararlarında konu, yükümlülükler ya da yararı noktasında ne gibi şartları taşıyacağına dair içerik ya da kapsamının belirlenmesinin zorunlu tutulmadığını, bu durumda meclis kararının nitelik ya da kapsamına ilişkin belediyeyi bağlayıcı açık bir düzenleme bulunmadığından bulguda belirtilen değerlendirmeye katılmadıklarını ifade etmiş ve uygulamada değişikliğe gitmemiştir.

Büyükşehir Belediyesince 2020 yılında dernek ve vakıflarla birlikte yürütülen ortak hizmet projelerine ilişkin protokollerde gerçekleşen tek gelişme, bu projeler kapsamında maddi olarak yükümlülük altına girilecek tutarın net olarak belirtilmesidir.

Bu itibarla, dernek ve vakıflarla yapılacak ortak projelerin her biri için 5393 sayılı Kanunun 75’inci maddesi gereği Belediye Meclisince ayrı ayrı karar alınması gerektiği halde, genel nitelikte tek bir meclis kararı ile dernek ve vakıflarla ortak projelere girişilmesinin anılan Kanuna aykırılık teşkil ettiği hususundaki görüşümüz devam etmektedir.