İdarenin su ve kanalizasyon hizmetleri kapsamında kamu kurum ve kuruluşlarına yapmış olduğu mal ve hizmet satışlarından doğan alacak tutarları ile Devlet Malzeme Ofisinden gerçekleştirilecek alımlar karşılığı vermiş olduğu avans ve kredilerden mahsubu süresi içerisinde gerçekleştirilememiş olanlara ilişkin tutarların 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında izlendiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 100’üncü maddesinde “13 Kurum Alacakları” hesap grubunun kurumca yasal yetkilere dayanılarak verilen borçlardan bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tahsili öngörülen alacakların izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in 101’inci maddesinde ilgili mevzuatına dayanılarak vadesi bir yılın altına inmiş olanlar ile sınırlı olmak üzere nakit olarak verilen borçlardan kaynaklanan alacakların 132 Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesabında izleneceği, 107’nci maddesinde ise diğer hesaplar kapsamına girmeyen kurum alacaklarının ise 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında takip edileceği belirtilmiştir.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesi neticesinde “13 Kurum Alacakları” hesap grubunun kullanılabilmesi için İdarenin borç verebilmesine ilişkin yasal yetkisinin olması ve bu yetkiye istinaden bir borç verme işleminin gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir.

Yapılan incelemede, İdare tarafından verilen su ve kanalizasyon hizmetleri kapsamında çeşitli kamu kurum ve kuruluşları nezdinde tahakkuk ettirilen su ve atık su bedelleri, kanal açma bedelleri ve sayaç ücretleri gibi bedellerin 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında takip edildiği, bu tutarların nakden veya mahsuben tahsilatı sonrasında söz konusu hesabın kapatıldığı tespit edilmiştir. Esasen İdarenin asli faaliyetleri kapsamında sunulan mal ve hizmet satışlarından doğan ve ilgili kurumlara borç verme mahiyetini taşımayan bu bedellerin 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Bunun yanında İdarenin Devlet Malzeme Ofisinden yapacağı alımlar karşılığında açılan kredi tutarları 160 İş Avans ve Kredileri Hesabında izlenmekte, söz konusu alımların süresi içerisinde sonuçlandırılamadığı durumlarda ilgili tutarlar bu hesaptan çıkarılarak 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabına aktarılmaktadır. Söz konusu durumda da İdarenin mevzuatına dayanarak vermiş olduğu borç verme işlemi bulunmadığından Devlet Malzeme Ofisi nezdinde açılan kredi tutarlarının 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında takip edilmesi mümkün değildir. Süresi içerisinde mahsup edilemeyen avans ve krediler Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 11’inci maddesi gereğince 140 Kişilerden Alacaklar Hesabına alınarak izlenmelidir.

Yukarıda bahsedilen işlemler sonucunda 2023 yılı sonu itibarıyla 139 Diğer Kurum Alacakları Hesabında yukarıda bahsedilen işlemler sonucu izlenen tutarın 45.864.490,37 TL olduğu tespit edilmiştir.

İdare tarafından yukarıda yer alan denetim tespiti uyarınca, söz konusu hatanın düzeltildiği bildirilmiş olsa da 2024 yılında yapılan işlemin 2023 yılı mali tablolarında oluşan hatayı düzeltici etkisi bulunmamaktadır.

Sonuç olarak, İdarenin borç verme mahiyeti taşımayan işlemleri neticesinde oluşan tutarların Yönetmelik’e aykırı olarak kaydedilmesi nedeniyle 2023 yılı Bilançosunda 139 Diğer Kurum Alacakları, 120 Gelirlerden Alacaklar ve 140 Kişilerden Alacaklar Hesapları itibarıyla toplam 45.864.490,37 TL hataya neden olunmuştur.