İdare hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazları 2886 sayılı Kanun uyarınca kiraya vermekte, sözleşme ve şartnamelerde kiraya verilen yerlerin kullanım amacı ve kullanım alanlarının ne olduğu açıkça belirtilmektedir. İhaleler söz konusu dokümanlara göre yapılmakta ve hem İdare hem de kiracıları imzalanan sözleşme ile sözleşme ve eki teknik şartnamede yazılı hususlara uymayı taahhüt etmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinde yer alan hükümlerin belediye taşınmazları hakkında da uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.

2886 sayılı Kanun’un “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinde;

“Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları, özel bütçeli idarelerin mülkiyetinde bulunan taşınmaz mallar ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, idarelerin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.

…

İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” denilmektedir.

2886 sayılı Kanun uyarınca kiraya verilen taşınmazların gerek ihale ilan metinleri ve kiralamaya ilişkin teknik şartnamelerinde gerekse sözleşmelerinde kiraya verilen alanların nev’i, kullanım amacı ve bu yerlerin kaç metrekare olduğu belirtilmektedir. Söz konusu taşınmazların kiraya verilmesi için yapılan ihalelerde istekliler tarafından teklif edilen bedeller ilanda belirtilen kullanım alanı ve kullanım amacı için verilen tekliflerdir. İhale öncesinde belirlenen mevcut kullanım alanlarının sözleşme sonrası kiracılar tarafından genişletilmesi hem kişiler lehine haksız kazanca sebep olmakta, hem de ihale öncesi belediye

tarafından belirlenen kiralamaya ilişkin şartların ihaleden sonra değiştirilmesi anlamını taşımaktadır.

Taşınmazların kiralanmasına ilişkin ihale işlem dosyalarının incelenmesi sonucunda, belediyenin hüküm ve tasarrufu altında bulunan 54 adet taşınmazın çeşitli tarihlerde sözleşme imzalanarak kiraya verildiği görülmüştür. Kiraya verilen söz konusu taşınmazlardan 30 tanesi örneklem yoluyla belirlenerek yerinde fiili ve fiziki denetime tabi tutulmuş, yerinde yapılan incelemelerde 30 kiracıdan 13’ünün kiraladıkları taşınmazların mevcut kullanım alanlarını kapalı alan ilave etmek ve/veya açık alana yayılmak suretiyle genişlettikleri ve söz konusu işgallere rağmen belediye tarafından ecrimisil tahakkuk ettirilerek tahliye işlemlerine başlanılmadığı tespit edilmiştir.

Tablo 20: Kiralanan alanın dışına taşılması suretiyle işgal edilen taşınmazlar

Yukarıda yer verilen alan ve işgaller incelendiğinde bazı kiracıların işin sözleşme ve şartnamelerine aykırı olarak kiraladıkları taşınmazlardan daha geniş alanları işgal ettikleri görülmektedir. İşgal edilen alanın büyüklüğü ne olursa olsun ihale öncesi belirlenen alanın ihale sonrasında sözleşme imzalandıktan sonra genişletilmesi sözleşme ve şartname hükümlerine aykırı olduğu gibi ihalede teklif veren diğer istekliler aleyhine bir durumun oluşmasına da sebebiyet vermektedir. Ayrıca yukarıda da belirtildiği üzere söz konusu husus 2886 sayılı Kanun’un 75’inci madde hükümlerine açıkça aykırılık teşkil etmektedir. Söz konusu Kanun hükmüne göre Belediye tarafından yapılması gereken işgalli yerler için ecrimisil tahakkuk ettirilerek işgallere son verilmesinin sağlanması, işgal ortadan kaldırılamıyorsa sözleşme ve şartname hükümleri gereği sözleşmenin feshi ve kesin teminatın gelir kaydedilmesi yoluna gidilerek fiili durumun mevzuata uygun hale getirilmesidir.

Kamu idaresi cevabında özetle; Sözleşme harici kullanılan yerlerin sözleşmeye uygun hale getirilmesi hususunda ihtar çekildiği, alan dışına taşan kısımlar için ecrimisil tahakkuk ettirilerek, bedelin ödenmesi hususunda gerekli işlemlerin yapılmasının sağlandığı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa iştirak edilmiş, ilgililere ihtar çekilerek ecrimisil tahakkuk ve tahsilat işlemlerine başlandığı belirtilmiştir. Ancak, söz konusu kişilerin işgallerine son verilip verilmediği hususunda herhangi bir bilgi verilmemiştir.

Ecrimisil bir kiralama yöntemi olmadığı gibi olağan bir yöntem de değildir. İşgale uğrayan ve bu işgal sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz mal için fuzuli şagilden bunun bedelinin adeta bir tazminat suretinde alınmasıdır. Bu sebeple işgalci durumda olan ve kendilerine ecrimisil tahakkuk ettirilen söz konusu kişilerin işgallerine son vermelerinin sağlanması gerekmektedir.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.