Mülkiyeti diğer kurumlara ait olan taşınmazlar üzerine Belediye tarafından yaptırılan halı sahalarla ilgili; bazılarında ihale öncesinde ve hali hazırda tahsis işleminin yapılmadığı, birinin tapu kaydında tahsise engel şerhin bulunduğu ve bir başkasında da mera dışında kullanılamayacak alana yapım işi gerçekleştirildiği tespit edilmiştir.

4374 sayılı Kanun’un “İdarelerce Uyulması Gereken Diğer Kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde, “Bu Kanun kapsamındaki idarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işleri için ihaleye çıkılmadan önce aşağıda belirtilen hususlara uyulması zorunludur” denilmekte olup, söz konusu maddenin (c) fıkrasına göre, yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılmaması gerekmektedir.

4374 sayılı Kanun’un “Görevlilerin Ceza Sorumluluğu” başlıklı 60’ıncı maddesinde “İhale yetkilisi ile ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihale işlemlerinden sözleşme yapılmasına kadar ihale sürecindeki her aşamada görev alan diğer ilgililerin; 17’nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulunduklarının, görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir. (Değişik son cümle: 30/7/2003-4964/36 md.) Bu Kanuna aykırı fiil veya davranışlardan dolayı hüküm giyen idare görevlileri, bu Kanun kapsamına giren işlerde görevlendirilemezler. Bu Kanun kapsamına giren işlerden dolayı yargı organlarınca herhangi bir ceza verilmiş olanlar, bu Kanun kapsamına giren bütün kamu kurum ve kuruluşlarınca bu Kanunun ve ilgili diğer mevzuatın uygulanması ile görevli ve yetkili kadrolara atanamaz ve görev alamazlar. (Değişik üçüncü fıkra: 30/7/2003-4964/36 md.) 5’inci maddede belirtilen ilkelere ve 62’nci maddede belirtilen kurallara aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da yukarıda belirtilen müeyyideler uygulanır.” denilmektedir.

Diğer taraftan 10.10.2006 tarih ve 26315 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmelik’in amacı; kamu idarelerinin mülkiyetlerindeki taşınmazların birbirlerine bedelsiz olarak tahsis ve devri ile; Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kamu idarelerine tahsis ve devir işlemlerinin usul ve esaslarının belirlenmesidir.

Yönetmelik’in “Ön ve Kesin Tahsis ile Süresi” başlıklı 6’ncı maddesinde “Kamu idareleri, üzerinde tesis yapılması plânlanan ve tahsis talebinde bulunulan taşınmazları, talepte bulunan kamu idarelerine, tahsis amacına yönelik olarak yatırım projesinin hazırlanması, yatırım programına alınması ve tesis/ bina inşaatına başlanması amacıyla iki yıla kadar ön tahsis yapabilirler. Adına ön tahsis yapılan kamu idaresi tarafından, ön tahsis süresi içerisinde bu iş/işlemlerin yapılması ve buna ilişkin belgeler ile mahallinde düzenlenen tespit tutanağının gönderilerek talepte bulunulması halinde ön tahsis, hizmetin devamı süresince olmak üzere kesin tahsise dönüştürülür. Ancak, tahsise konu taşınmazın aynen kullanılmak üzere tahsisi durumunda ön tahsis işlemi yapılmaksızın doğrudan kesin tahsis işlemi yapılabilir. Birinci fıkrada yer alan koşulların yerine getirilerek kesin tahsis talebinde bulunulmaması, süresiz tahsis edilen taşınmazın iki yıl süre ile tahsis amacına uygun olarak kullanılmaması veya tahsis amacı dışında kullanılması halinde, tahsis işlemi herhangi bir yazışmaya gerek kalmaksızın kendiliğinden kalkmış sayılır.” <span>denilmektedir.</span>

Yönetmelik’in “İzinsiz Kullanımlarda Bedel Alınması” başlıklı 11’inci maddesinde;

“(1) Kamu idaresine ait bir taşınmazın tahsis işlemi yapılmadan bir başka kamu idaresi tarafından kullanımı hâlinde, taşınmazın maliki olan kamu idaresince, kendi taşınmaz kira ihalesi komisyonunca belirlenen tutardaki tazminat taşınmazı kullanan kamu idaresinden alınır. Bu tazminat, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içerisinde taşınmazı kullanan kamu idaresince ödenir. Bu sürenin geçmesi ile tazminat kesinleşir. Bu tazminatlar, 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu hükümlerine göre icra dairelerince tahsil olunur.

(2) Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için ise; Maliye Bakanlığı yerel birimince ilgili mevzuatına göre tespit edilen ecrimisil alınır. Rızaen ödenmeyen ecrimisil, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna göre tahsil edilir. Ancak, Hazineye ait taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler için (Değişik ibare:RG-14/8/2014-29088) genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinden ecrimisil alınmaz.” denilmektedir.

Yönetmelik’in 14, 15, 16, 17, 18 ve 19’uncu maddelerinde tahsis veya devir talebinin yapılması, bu talebe eklenecek bilgi ve belgeler, tahsisin kaldırılması veya devredilen yerin geri alınması gibi hükümlere yer verilmiştir.

Yönetmelik’in 20’nci maddesinin (g) fıkrasına göre, “imar planında öngörülen amaç dışındaki kullanımlar için talep edilen taşınmazların”, (i) fıkrasına göre “kullanımı, tahsisi, devri, tasarrufu ve benzeri işlemleri özel düzenlemelere veya ilgili kurum ve kuruluşların iznine tabi olan taşınmazların” tahsis ve devri yapılamamaktadır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; herhangi bir yapım işi ihale edilmeden önce, işin gerçekleştirileceği taşınmaz ile arsa temin edilmesi, mülkiyet, kamulaştırma ve imar işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir. Mülkiyetin başka bir kuruma ait olması halinde ise, tahsis veya devir işlemlerinin yapılıp yapılmayacağı sorgulandıktan sonra, bunlara engel durumun olmaması halinde işlemlerin tamamlanmasından sonra ihale süreçlerinin işletilmesi uygun olacaktır.

Konu ile ilgili Karacabey Belediyesi tarafından ihale edilen halı saha yapım işlerine dair ihaleler incelenmiştir. Buna göre;

Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 05.10.2022 tarihinde ihale edilen 2022/942407 ihale kayıt numaralı iş kapsamında Karacabey ilçesinin Ortasarıbey, Keşlik, Sultaniye ve Harmanlı Mahallelerine birer adet halı saha yaptırılması planlanmıştır. Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından finanse edilen ve 5.300.000. TL’ye ihale edilen iş ile ilgili 31.10.2022 tarihinde sözleşme imzalanmış, işin 02.05.2023 tarihinde tamamlanacağı ifade edilmiştir. Halı sahaların inşa edildiği yerlerle ilgili yapılan tespitler aşağıda yer almaktadır.

  • Harmanlı Mahallesinde bulunan 5820 nolu parseldeki 18.433 m2 olan ve mülkiyeti Hazineye ait olan taşınmazın 2.000 m2’lik kısmı ile ilgili Karacabey Kaymakamlığı Milli Emlak Şefliği tarafından Belediyeye 31.01.2024 tarihinde gönderilen yazıda, söz konu taşınmaza ait kısmın sportif faaliyetlerde kullanılmak üzere Belediyeye iki yıl süre ile ön tahsisinin yapılması konusunda işlemlere başlandığı ifade edilmiştir. İhale tarihinin 05.10.2022 ve sözleşmeye göre işin bitirilme tarihinin 02.05.2023 olduğu ve söz konusu taşınmazla ilgili tahsis işlemlerine 2024 yılında başlandığı dikkate alındığında, tahsis işleminin yapılmadığı görülmektedir.

  • Keşlik Mahallesi Köyiçi Mevki 1487 ada ve 1 nolu parselde bulunan 4815,27 m2 olan ve mülkiyeti Hazineye ait olan taşınmaz ile ilgili ön tahsisin alınması konusunda 07.09.2022 tarihinde Belediye tarafından Karacabey Kaymakamlığı Milli Emlak Şefliğine yazı yazılmıştır. Yazıya 28.09.2022 tarihinde verilen cevapta, “taşınmazın 3402 sayılı Kanun’un 22’nci maddesinin (a) fıkrası gereği uygulamaya girdiği ve bu aşamada yapılacak bir işlem olmadığı” ifadesine yer verilmiştir. Bir başka ifade ile tahsis işlemi uygun bulunmamıştır.

  • Sultaniye Mahallesi 1246 nolu parselde kayıtlı 3.000 m2 olan ve mülkiyeti Hazineye ait olan, tapu kaydından şerh bulunmayan taşınmaz ile ilgili, ön tahsisin alınması konusunda 21.04.2022 tarihinde Belediye tarafından Karacabey Kaymakamlığı Milli Emlak Şefliğine yazı yazılmıştır. Yazıya 07.06.2022 tarihinde verilen cevapta, sportif faaliyetlerde kullanılmak üzere Belediyeye iki yıl süre ile ön tahsisi uygun bulunmuştur.

  • Ortasarıbey Mahallesi Köyiçi Mevki 1565 nolu parselde bulunan 8.447 m2’lik taşınmazın mülkiyeti Hazineye ait olup, tapu kaydında Milli Eğitim Bakanlığının intifa hakkına dair şerh bulunmaktadır. Halı saha yapılan taşınmazla ilgili tahsis alınması v.b. konu ile ilgili herhangi bir yazışma ve dolayısıyla izin bulunmamaktadır.

    Fen İşleri Müdürlüğü tarafından 25.04.2023 tarihinde ihale edilen 2023/337593 ihale kayıt numaralı iş kapsamında Karacabey ilçesinin Dağkadı, Çavuş, Beylik ve Hürriyet Mahalleleri birer adet halı saha yaptırılması planlanmıştır. Gençlik ve Spor Bakanlığı tarafından finanse edilen ve 5.000.000 TL’ye ihale edilen iş ile ilgili 10.05.2023 tarihinde sözleşme imzalanmış, işin 10.11.2023 tarihinde tamamlanacağı ifade edilmiştir. Halı sahaların yapılacağı yerlerle ilgili yapılan tespitler aşağıda yer almaktadır.

  • Dağkadı, Beylik ve Çavuş Mahallerindeki taşınmazların mülkiyeti, 2014 yılında tahsisen devir ile Karacabey Belediyesine geçmiştir. Tapu kayıtlarında herhangi bir şerh bulunmadığından, halı sahaların yapımına engel durum yoktur.

  • Hürriyet Mahallesi 3402 nolu parselde bulunan 2.476 m2’lik taşınmazın mülkiyet bilgileri kısmında malik olarak kamu orta malı yazmaktadır. 4342 sayılı Mera Kanunu’na göre, “hayvanların otlatılması ve otundan yararlanılması için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yer” olarak tanımlanan taşınmazın tasarrufu İl Mera Komisyonundadır. 4342 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinde, “…..Mera, Yaylak ve Kışlakların Hukuki Durumu bu yerler Devletin hüküm ve tasarrufu altında olup, bunlar özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışında kullanılamaz, zaman aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz. Amaç dışı kullanılmak suretiyle vasıfları bozulan mera, yaylak ve kışlakları tekrar eski konumuna getirmek amacı ile yapılan veya yapılacak olan masraflar sebebiyet verenlerden tahsil edilir. Yapılan masraflar karşılığı tahsil edilen tutarlar genel bütçeye, yapılacak olan masraflar karşılığı tahsil edilen tutarlar ise il müdürlüklerince hazırlanan ıslah projelerine uygun olarak o yerin ıslah çalışmalarında kullanılmak üzere köy sandığında veya belediye bütçesinde açılacak hesaba gelir kaydedilir….” denilmektedir. Buna göre, imar planında mera olarak ayrılan taşınmaza halı saha yaptırılması mevzuata uygun düşmemektedir.

Sonuç olarak;

2022/942407 nolu ihalede yer alan dört taşınmazdan sadece biri için ihale öncesinde ön tahsis alınmış, diğerlerinde herhangi bir tahsis işleminin yapılmadığı tespit edilmiştir. Kaldı ki, Ortasarıbey Mahallesindeki taşınmaz üzerinde Milli Eğitim Bakanlığı lehine intifa hakkı bulunmakta olup, Kamu İdarelerine Ait Taşınmazların Tahsis ve Devri Hakkında Yönetmeliği’nin 21’inci maddesine göre ilgili kurumdan izin alınmadan tahsis işleminin yapılması mümkün değildir.

2023/337593 nolu ihaledeki dört taşınmazın üçünün mülkiyeti Karacabey Belediyesine ait olup, Hürriyet Mahallesindeki taşınmazın mülkiyeti kamu orta malı olarak geçmektedir. Mera olarak tanımlanan taşınmazın amacı dışında kullanılamayacağından bu alana halı saha yapılması mümkün değildir.

Kamu İdaresi tarafından verilen cevapta, Harmanlı Mahallesinde yaptırılan halı saha için ihaleden önce alınması gereken tahsisin 2024 yılı içerisinde alındığı ifade edilmiş olup, bu durum bulguda yer alan tespiti değiştirmemektedir. Kurum cevabının devamında bulguda geçen diğer mahalleler için açıklamalar yapılmış olmakla birlikte, bunlar bulgu içeriğinde yer alan tespitleri teyit eder niteliktedir. Diğer yandan kurum cevabında halı saha yapılması talebinin İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden geldiği ifade edilmiş olup, söz konusu talebin hangi kurumdan geldiğinin bulgu içeriği açısından önemi bulunmamaktadır. Ayrıca halı sahalara Gençlik ve Spor Bakanlığının reklam tabelası asılması ve bunun karşılığında Belediyeye reklam bedeli ödemesi de bulgunun içeriğini değiştirmemektedir. Ayrıca, hürriyet mahallesinde yapılan halı saha ile ilgili tespite kurum tarafından herhangi bir cevap verilmemiştir.

Hal böyle olunca; yukarıda yer alan her iki ihalede de 4734 sayılı Kanun’un 62’nci maddesinde yer alan “yapım işlerinde arsa temin edilmeden, mülkiyet, kamulaştırma ve gerekli hallerde imar işlemleri tamamlanmadan ve uygulama projeleri yapılmadan ihaleye çıkılmaması gerekmektedir.” hükmüne aykırı hareket edilerek halı saha yapım işlerinin gerçekleştirildiği görülmektedir. Bu durum, 4734 sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesi gereği görevlilerin ceza sorumluluğunu gerektirmekte olup, aynı zamanda izinsiz kullanım dolayısıyla tazminat ve ecrimisil ödenmesi ve böylece kamu zararının ortaya çıkması gibi uygulamaları da gündeme getirebilecektir. Bu tür olumsuzluklarla karşı karşıya kalmamak için, yapım işlerinde ihaleye çıkmadan önce işin gerçekleştirileceği taşınmazların mülkiyet, imar v.b sorunları olup olmadığı, tahsis yapılmasına engel durumun varlığının sorgulanması ve bu yönde bir sorunu yoksa tahsis işlemi tamamlandıktan sonra ihale süreçlerinin yürütülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kararla ilgili sorunuz mu var?