Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın şartlı bağışıyla alınan taşıtın ve bir alacağın yargı kararı sonucu iptal edilmesine ilişkin muhasebe kaydının hatalı yapıldığı tespit edilmiştir. Söz konusu kayıtlar mali tablolarda yer alan hesap bakiyelerini etkilemesi yönüyle aşağıda incelenmiştir.

1. Şartlı bağış suretiyle taşıt ediniminde mükerrer kaydın düzeltme kaydının mali tablolara yanlış yansıdığı görülmüştür.

   2020 yılında şartlı bağış yoluyla taşıt edinilmesine ait muhasebe kayıtlarının 2020 yılı içerisinde yapılan düzeltme kayıtlarında yanlış hesaplar kullanılmıştır.

   Çevre ve Şehircilik Bakanlığının sıkıştırmalı çöp toplamı kamyonu alımı için 30.12.2019 tarih, 10197 saylı muhasebe işlem fişi ile 373.000 TL nakit karşılığı 600.04.04 no.lu Hesaba gelir yazılmıştır. Bilahare 03.03.2020 tarih, 1475 sayılı muhasebe işlem fişi ile ilave olarak 43.204,88 TL söz konusu Bakanlıktan gelen bağış tutarı yine nakit karşılığı 600.04.04 no.lu Hesaba gelir kaydedilmiştir. Araç alımı için 05.03.2020 tarih, 1656 sayılı muhasebe işlem fişi ile Devlet Malzeme Ofisine 160 no.lu Hesabın borcu karşılığı 412.259,26 TL avans verilmiştir. Sonrasında taşıt alımı gerçekleşmiş, 30.06.2020 tarih, 4342 sayılı fişle 3.945,62 TL damga vergisi tutarı ile birlikte "254 Taşıt Hesabı"na 416.204,88 TL kayıt yapılmıştır.

   Ancak 21.05.2020 tarih, 3128 sayılı fişle tekrar "254 Taşıt Hesabı"na borç kaydı karşılığı 600.25.01 no.lu Hesaba 416.204,88 TL tutarında gelir kaydı yapılmıştır.

   Mükerrer kayıt yapıldığı fark edilen işlem 07.08.2020 tarih, 5473 sayılı fişle iptal edilmiş, ancak iptal işlemi "254 Taşıt Hesabı"nın alacağına karşılık 630.25.01 no.lu Hesaba gider yazılarak yapılmıştır.

   
   

   Oysa 2020 yılında yapılan düzeltme işleminde, mükerrer kayıt yine 600.25.01 no.lu Hesabın borcu karşılığı yapılmalıydı.

   Dolayısıyla 2020 yılı dönemine ait faaliyet sonuçları tablosunda; 600.25.01 no.lu Hesap ile gelirler, 630.25.01 no.lu Hesapla da giderler 416.204,88 TL fazla görünmektedir.

   Geriye dönük kayıt tesis edilemeyeceğinden, bundan sonra yılına ait gelir ve gider hesabı düzeltme kayıtlarının kendi hesabı içerisinde yapılması sağlanmalıdır.

2. Alacak İptalinin Özkaynak Hesaplarına Kaydedilmesi

Önceki yıllarda “140 Kişilerden Alacaklar Hesabı”na kaydedilen bir alacağın yargı kararıyla hesaptan düşülmesi yapılmış, özkaynaklar hesap grubu içerisinde 500 no.lu hesap kullanılmıştır.

2006 yılında Belediyenin zarara uğratıldığı gerekçesiyle kişi borcu çıkartılmış, ilgili kişi tarafından dava açılarak borca itiraz edilmiş, yerel mahkemenin davayı reddetmesi nedeniyle karar Belediye Hukuk İşleri Müdürlüğünce temyiz edilmiş, Yargıtay tarafından 2016/7591 E. 2018/4504 K. Sayılı kararıyla yerel mahkemenin kararı onanmış, bilahare Hukuk İşleri Müdürlüğünce 12.07.2018 tarih ve E.8998 sayılı dilekçesi ile karar düzeltme yoluna gidilmiş, Yargıtay’ın 02.07.2019 tarih, 2018/4245 E 2019/3699 K sayılı kararı ile karar düzeltme isteği reddedilmiş ve sonuç olarak kişi borcu kamu zararı görülmeyerek borç iptal edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği'nin "5-Öz kaynaklar" başlıklı hesap açıklamasının “500 Net Değer/Sermaye Hesabı”na ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 346’ncı maddesinde, “ 1) Bu hesap, hesaplarda kayıtlı varlıklar toplamı ile yabancı kaynaklar, değer hareketleri, geçmiş yıllar olumlu-olumsuz faaliyet sonuçları ve dönem faaliyet sonuçları toplamı arasındaki fark; hesaplarda kayıtlı olmayan varlık ve yabancı kaynaklardan kaydi envanteri yapılarak hesaplara alınanlar ile öz kaynaklar ana hesap grubundaki diğer hesaplarda kayıtlı tutarlardan bu hesaba aktarılmasına karar verilenlerin izlenmesi için kullanılır.” denilmektedir. Ayrıca Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği'nin “Öz kaynaklara ilişkin ilkeler” başlıklı 11’inci maddesinde de benzer açıklamalara yer verilmiştir.

Yönetmelik'in “140 Kişilerden alacaklar hesabı” açıklamasına ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 110’uncu maddesinde ,“ Bu hesap, faaliyet alacakları ve kurum alacakları dışında kalan alacakların izlenmesi için kullanılır.”, “Hesabının işleyişi” başlıklı 112’inci maddesinde; “Kişilerden alacaklar hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

…

b) Alacak

…

5) Herhangi bir kanun veya kararla bu hesapta kayıtlı alacaklardan kısmen veya tamamen kaydı silinmesi gerekenler bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir.” denilmektedir. Bu nedenle kişilerden olan alacakların herhangi bir kararla kaydının silinmesi gerektiğinde alacak tahakkuku iptal edilirken karşılığında "630 Giderler Hesabı"na borç kaydı yapılmalıdır.

02.01.2006 tarih, 220 yevmiye fişi ile Belediyenin "600 Gelirler Hesabı"nın alacağı karşılığı “140 Kişilerden Alacaklar Hesabı”na borç kaydettiği 740.221,82 TL, yargı kararları gereği 24.12.2020 tarih, 8821 yevmiye fişi ile iptal etmiştir. Ancak iptal fişinde aynı tutarda140 no.lu Hesabın alacağına karşılık özkaynak hesabı olan “500.01.09 Diğer Denge Kayıtları Hesabı”nın borcuna kayıt yapılmıştır.

Bu kapsamda yargı kararıyla “140 Kişilerden Alacaklar Hesabı”ndan silinmesi gereken tutarın muhasebe kaydında "630 Gider Hesabı" yerine özkaynak hesabının kullanılması sonucu bilançoda, "500.01.09 Diğer Denge Kayıtları Hesabı" 740.221,82 TL fazla, faaliyet sonuçları tablosunda giderler toplamı ve dolayısıyla dönem sonucu, aynı tutar kadar eksik yer almıştır.

740.221,82 TL’nin "500.01.09 Diğer Denge Kayıtları Hesabı"ndan tenzili yapılarak hesap içeriği düzeltilmelidir.

Belediye tarafından verilen cevapta; madde gereğinin süreci içerisinde yerine getirileceği belirtilmiş olup bulgu konusu takip eden denetimlerde izlenecektir.