İdare tarafından, 2021/31390 ihale kayıt numaralı “Yol, Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılmak Üzere Araç Kiralama Hizmet Alım İşi”nde, benzer iş tanımının rekabeti ve ihaleye katılımı engelleyecek nitelikte dar tespit edildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde İdarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu olduğu düzenlenmiştir.

Mezkûr Kanun’un “İhaleye katılımda yeterlik kuralları” başlıklı 10’uncu maddesinde, “İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;

…

d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin deneyimi gösteren belgeler,” hükmü yer alırken, Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 3’üncü maddesinde benzer iş; ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işler olarak tanımlanmıştır.

2020/31390 ihale kayıt numaralı işe ait Teknik Şartname’nin 2’nci maddesinde işin konusu “Avcılar Belediyesi Fen İşleri Müdürlüğü sorumluluk sahası kapsamında bulunan; Kazı, nakliye, yükleme ve boşaltma, alt yapı (yağmursuyu kanalları ve ızgaraları), elektrik işleri bakım onarım, yol, kaldırım bakım ve onarım işleri, karla mücadele, idarelere ait çeşitli malzeme ve ekipmanların taşınması, memur ve işçi personellerin hizmet binaları dışındaki çalışmalara ulaştırılmasını ve geri getirilmesi ile hizmetlerin aksamaması için bölge içerisinde yürütülmekte olan çalışmalarda kullanılması kapsamında aşağıda belirtilen adet, cins ve

özelliklerde, hizmet araçlarının ihale ile kiralanmasına yönelik hizmet alımı işidir.”; miktarı ve türü için “Muhtelif cins ve kapasitede 35 (Otuz beş) adet motorlu aracın ihale ile kiralanmasına yönelik hizmet alımı işidir.” ifadelerine yer verilir iken, teknik şartnamenin diğer kısımlarında istenen araçlara ilişkin teknik özelliklere detaylı olarak yer verilmiştir.

İşin İdari Şartnamesi’nin 7.6’ncı maddesinde ise “Yol Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılan, Tek Sözleşmeye Dayalı Araç Kiralama İşleri”nin benzer iş olarak kabul edileceği belirtilmiştir.

Yine aynı amaç için, 2021 yılının ilk üç ayındaki ihtiyaçlarını temin etmek üzere 21.12.2020 tarihinde pazarlık usulü ihalesi yapılan, 2020/704596 ihale kayıt numaralı “Yol, Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılmak Üzere Araç Kiralama Hizmet Alım İşi”ne ait İdare Şartnamenin 7.6.1’inci maddesinde “Kamu ve Özel Sektörde Tek Sözleşmeye Dayalı Bedel İçeren Araç Kiralama İşleri” benzer iş olarak kabul edilmiştir. Ancak, 16.02.2021 tarihinde yapılan 2021/31390 ihale kayıt numaralı ihalede, pazarlık usulü yapılan ihaleden farklı olarak, benzer iş tanımında kiralanacak araçlar “yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılması” ile sınırlandırılmıştır.

Yapılan incelemede, tipik bir araç kiralama hizmet alımı olan ihalede sadece yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılan araç kiralamalarının benzer iş olarak kabul edilip diğer araç kiralama hizmet alımlarının benzer iş kapsamında değerlendirilmemesinin ihalede rekabeti ve ihaleye katılımı engelleyebilecek nitelikte olduğu tespit edilmiştir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine İdare tarafından, ihalede benzer iş tanımı yapılırken işin ismine ve teknik şartnamede belirtilen ihtiyaçlara göre işin niteliğine uygun olmasına dikkat edildiği; üç isteklinin davet edildiği pazarlık usulü ihalelerde de rekabetin sağlanabileceği; ekap üzerinden ihale dokümanını indirenlerin sayısının 27 ve teklif veren istekli sayısının 8 olduğu; geçerli teklif sayısının ise 2 olduğu ve belirtilen sebeplerle ihaleye katılımın ve rekabetin sağlandığı ifade edilmiştir.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, bulguda pazarlık usulü ihalede rekabetin sağlanamayacağına dair bir tespite yer verilmemiştir. İdarenin aynı amaç için farklı zamanlarda yapmış olduğu aynı nitelikteki iki ihalede farklı “benzer iş tanımları”nın yapılması ve 2021/31390 kayıt numaralı ihalede daha dar kapsamlı benzer iş tanımı yapılması bulgu konusu edilmiştir. 2020/704596 ihale kayıt numaralı “Yol, Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılmak Üzere Araç Kiralama Hizmet Alım İşi”nde “Kamu ve Özel Sektörde Tek

Sözleşmeye Dayalı Bedel İçeren Araç Kiralama İşleri” benzer iş olarak kabul edilirken, 2021/31390 ihale kayıt numaralı “Yol, Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılmak Üzere Araç Kiralama Hizmet Alım İşi”nde ise “Yol Bakım ve Onarım Hizmetlerinde Çalıştırılan, Tek Sözleşmeye Dayalı Araç Kiralama İşleri”nin benzer iş olarak kabul edilmiştir. 2020/704596 kayıt numaralı ihalede araç kiralama işleri gibi daha genel bir benzer iş tanımı yapılır iken, 2021/31390 kayıt numaralı ihalede ise yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılan araç kiralama işleri benzer iş olarak kabul edilerek, benzer iş tanımı daha dar belirlenmiştir. “Araç kiralama işleri” yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılsın ya da çalıştırılmasın, benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellikler taşıyan işlerdendir. Bu nedenle yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılmak için yapılacak araç kiralama ihalelerinde, benzer iş tanımının daha geniş tutulması, sadece yol, bakım ve onarım hizmetlerinde çalıştırılma şartı ile sınırlandırılmaması ve “araç kiralama işlerinin” de benzer iş olarak kabul edilmesi ihaleye olan katılımı ve rekabeti arttıracağı gibi ihale mevzuatının amacına da uygun olacaktır.

İdarenin belirttiği gibi doküman indiren 28 firmadan 8 tanesinin ihaleye katılması ve teklif vermesi, ihaleye yeterli katılımın ve rekabetin sağlandığı kanaatini desteklemeyeceği gibi tersi bir yorumu desteklemesi daha kuvvetlidir. Zira, benzer işe ait iş deneyim belgesine sahip olmayan firmaların ihaleye katılım gösterememesi ihtimal dâhilindedir. Kaldı ki, ihale komisyonu tarafından teklifleri değerlendirme dışı bırakılan iki isteklinin gerekçelerinden biri de araç kiralama işlerinin yol, bakım ve onarım hizmetlerinden olmamasıdır. Bu husus da bulgudaki tespiti net bir şekilde desteklemektedir.

Sonuç olarak, İdare tarafından ihale öncesinde benzer iş olarak kabul edilecek işlerin tespitinin doğru bir şekilde yapılması, ihalede rekabet ortamını oluşturacak ve en geniş katılımı sağlayacak benzer iş tanımlarının belirlenmesi gerekmektedir. Benzer iş tanımı ne kadar dar, eksik veya hatalı yapılırsa ihaleye katılabilecek iş deneyimine sahip istekli sayısı azalacak ve ihalede rekabet ortadan kalkacaktır.

Sonuç olarak, ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen yol, bakım ve onarım hizmetlerinin dışındaki araç kiralama hizmet alımlarının da benzer iş olarak kabul edilmesi Kanun’un amacına ve ruhuna uygun olacaktır.