Çubuk Belediyesi ihtiyacı olarak alımı yapılan akaryakıtlar ile ilgili ihale dökümanı ve kontrol kabul süreçlerinde yapılan incelemelerde bazı eksiklikler bulunduğu görülmüştür.

Tespiti yapılan hususlara aşağıda maddeler halinde yer verilmiştir.

- Belediyeye ait 30.000 litre motorin ve 10.000 litre benzin stok kapasitesine sahip depolama tankları ile ikmal istasyonu bulunmaktadır.

10.09.2004 tarih ve 25579 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasasında Uygulanacak Teknik Kriterler Hakkında Yönetmelik'in Ölçüm Birimleri başlıklı 6’ıncı maddesinde “Akaryakıt satışlarında metrik ton, kilogram ve 15 °C sıcaklığa göre düzeltilmiş olarak metreküp veya litre üzerinden işlem yapılır. Rafinericiler dahil, kullanıcılara kadar yapılacak olan akaryakıt teslimatlarında 15 °C sıcaklığa göre düzeltilmiş, standart hacim ölçüsü üzerinden teslimat yapılması esastır. Fuel-oil türlerinin teslimatları ise ağırlık ölçüsü üzerinden yapılır.” hükmü bulunmaktadır.

Ortam, yeraltı tank sıcaklığı ve akaryakıt teslim sıcaklığının 15 °C sıcaklığın altında olması durumunda akaryakıt satıcısının zararı, ortam sıcaklığının, yeraltı tank sıcaklığı ve akaryakıt teslim sıcaklığının 15 °C sıcaklığın üzerine çıkması durumunda ise akaryakıt bireysel ve kurumsal tüketicilerinin zararı söz konusu olacağından akaryakıt ürünlerinin stok denetiminin doğru ve tam olarak yapılabilmesi için alış ve satışta uluslararası referans teslim derecesi olan 15 °C sıcaklığın esas alınarak düzeltilmiş hacim ölçüsü üzerinden sevk irsaliyeleri, alış-satış faturaları ve satış belgelerinin düzenlenmesi gerekmektedir.

2022/1259837 sayılı ihale kayıt numaralı Çubuk Belediyesi Akaryakıt Alımı (500.000 litre motorin ve 20,000 litre 95 oktan kurşunsuz benzin) İhalesi teknik şartnamesinin Teslimat başlıklı 4’üncü maddesi sekizinci fıkrasında “Teslimat öncesi idarenin belirleyeceği kantarda aracın dolu ve boş olarak tartılması suretiyle ürünün miktarı ağırlık olarak tespit edilecek olup; Bu miktarın dolum tesisi sevk irsaliyesindeki güncel kesafet oranına bölünmesi suretiyle Motorin esas alınacak litre cinsinden miktarı bulunacaktır. Teslim alınan akaryakıt ürününün

kesafet oranına bölünmesi suretiyle litre bazında miktarı hesap edilerek, teslimatı gerçekleştirilen ürüne dair teslim ve tesellüm tutanağı tanzim edilecektir.” Hükmüne yer verildiğinden bu madde hükmündeki “güncel kesafet” yerine yasal zorunluluk olan 15 °C sıcaklığa göre düzeltilmiş kesafet üzerinden hesaplanacak litre üzerinden akaryakıtın teslim işlemlerinin yapılacağı belirtilmelidir.

Her ne kadar Belediyenin devam eden akaryakıt alımları ile ilgili sevk irsaliyeleri ve esas alınan kesafet oranlarında ve hacim hesaplamalarında yapılan incelemelerde aksaklığa rastlanmamış olsa da yapılacak ihalelerde 15 °C sıcaklığa göre düzeltilmiş kesafetin esas alınacağının özellikle belirtilmesi olası aksaklıkların engellenmesi açısından önem taşımaktadır.

Diğer yandan, akaryakıt alım şartnamelerinde kesafet veya yoğunluk hesabının sevk irsaliyesinde belirtilen kesafet veya yoğunluk değeri ile uyumlu çıkmaması halinde İdare tarafından izlenecek yolun tarif edilmesi de gerekli görülmektedir.

-17.06.2004 tarih ve 25495 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliğinin Serbest Kullanıcı Limiti başlıklı 46’ıncı maddesinde kalorifer yakıtı, fuel oil ve motorinde serbest kullanıcıların tabi olduğu serbest kullanıcı limiti her bir ürün için yıllık asgari olarak 5.000 ton olarak belirlenmiştir.

Aynı Yönetmeliğin Serbest Kullanıcı Lisansı Kapsamında Yürütülebilecek Faaliyetler başlıklı 29’uncu maddesinde serbest kullanıcı lisansı sahiplerinin piyasada kullanım türüne göre kalorifer yakıtı, fuel oil ve motorini dağıtıcı lisansı sahiplerinden temin edebileceği hükmü yer almaktadır.

Ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin Akaryakıt Alımına İlişkin Hususlar başlıklı 61’inci Maddesi ikinci fıkrasında “İdare, akaryakıt alımlarında serbest kullanıcı lisansına sahip olup olmadığı ve/veya alımın elektronik sistemlerle akaryakıt alımı olup olmadığına göre adayın veya isteklinin sahip olması gereken lisans türünü saptayacak ve bu lisansları ön yeterlik şartnamesi veya idari şartname ile ilanda belirtecektir.” hükmüne yer verilmiştir.

Bu durumda İdarelerin akaryakıt dağıtım firmalarından toptan akaryakıt alabilmeleri için EPDK’dan Serbest Kullanıcı Lisansı alması gerekmekte olup, bu şartı sağlamayan idarelerin sadece bayilerden akaryakıt temini mümkün olduğundan bu durumun yapılacak ihale şartnamelerinde açıkça belirtilmesi gerekli görülmektedir.

-2022/1259837 sayılı ihale kayıt numaralı Çubuk Belediyesi Akaryakıt Alımı (500.000 lt motorin ve 20,000 lt 95 oktan kurşunsuz benzin) İhalesi teknik şartnamesinin Teslimat

başlıklı 4’üncü maddesi dördüncü fıkrasında “Kaçak akaryakıta ilişkin EPDK tarafından zorunlu tutulan ulusal marker uygulaması ile ilgili tespitler belli aralıklarla idaremiz tarafından yaptırılacaktır. Söz konusu tespitlere ilişkin giderler yüklenici firmaya aittir.” ifadesine yer verildiği görülmüştür.

15.10.2007 tarih ve 26671 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2007/25 sayılı Başbakanlık Genelgesi kapsamında, düzenlenecek ihale şartnamelerine, satın alınacak akaryakıtın ulusal marker kontrolünün yapılması zorunluluğu eklenmesi, akaryakıt istasyonlarında araçlara yapılacak akaryakıt ikmalleri hariç olmak üzere akaryakıtın toplu olarak alıcı idarenin tank veya deposuna teslimi esnasında ulusal marker kontrolünün yaptırılmasının sağlanması ve tedarikçi firmalara ödeme yapılmadan önce saymanlıklarca ulusal marker kontrolünün yapıldığına dair belge aranılması yanında ulusal marker kontrolleri için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığının merkez veya taşra teşkilatlarına başvurulması yükümlülükleri getirilmiştir.

Belediyenin devam eden akaryakıt alım işi (İhale kayıt numarası 2021/692376) kapsamında yapılan incelemelerde yükleniciden tedarik edilen akaryakıtın ulusal marker uygunluk taahhüdü alındığı ancak konuyla ilgili bir analiz yapılmadığı ve sevk irsaliyelerinde buna ilişkin düzenlenen bir raporun da bulunmadığı görülmüştür.

Akaryakıt alım şartnamelerinde akaryakıtın ulusal marker uygunluk testi yapılmadan teslim alınmaması yönünde hükümler konulması gerekli görülmektedir.

-2022/1259837 sayılı ihale kayıt numaralı Çubuk Belediyesi Akaryakıt Alımı (500.000 lt motorin ve 20,000 lt 95 oktan kurşunsuz benzin) İhalesi teknik şartnamesinin Muayene ve Kabul İşlemleri başlıklı 7’inci maddesinde “İdare gerek gördüğü zaman alınan akaryakıtın, Tüpraş spesifikasyonları ve TSE standartlarına uygun olup olmadığının muayenesi için yüklenici temsilcisi ile birlikte numune alarak, idarece belirlenen bir laboratuarda tüm masrafları yüklenici firmaya ait olmak üzere analiz isteyebilecektir.” hükmüne yer verilmiştir. Aynı madde içerisinde “Analiz neticesinde yüklenicinin tedarik ettiği ürünün istenilen teknik özelliklere uygun olmadığının tespiti halinde:

1. Bozuk çıkan ürün, kullanılmamış ise en geç bir hafta içinde yüklenici yenisi ile değiştirecektir. Ancak söz konusu ürünün bu süre içinde kullanılması halinde teslimata konu akaryakıt miktarının 1/3 ‘ü tutarında ceza ödeyecek ve bu ürünün kullanımından dolayı araçlarda meydana gelebilecek her türlü zarar ve arıza gideri yüklenici firma tarafından

   
   

   karşılanacaktır.

   
   

2. İdare akaryakıt yeraltı tankı ve depolarında yapılan toptan alımlardaki akaryakıtın bozuk çıkması durumunda yeraltı tankı veya depodaki yeni akaryakıtı ile değiştirmek zorundadır.”

hükümlerine de yer verilmiştir. İdarenin işin şartnamesinde belirtildiği gibi gerek görüldüğü zaman yerine, teslim alınan her akaryakıt partisinden numune alarak bunu kayıt altına alması oluşabilecek her türlü itilafın giderilmesinde faydalı olacaktır.

Akaryakıttan numune alınırken, yüklenici tarafından temin edilecek numune alma kapları vasıtası ile standardına uygun alınacak numunelerin yüklenici ve idare temsilcileri tarafından düzenlenecek tutanak ile etiketlenmesi ve ağzının mühürlenerek idare ve yükleniciye teslim edilecek numunelerin uygun koşullarda en az 1 yıl süre ile saklanması uygun olacaktır.

Ayrıca, akaryakıt alım şartnamelerine ilgili standardına uygun numune alma cihazları ve kaplarının yüklenici tarafından temini ile ilgili hüküm konulması da uygun olacaktır.

Akaryakıt alım şartnamelerinde;

-Referans teslim derecesi olan 15 °C sıcaklığın esas alınarak düzeltilmiş hacim ölçüsü üzerinden sevk irsaliyeleri, alış-satış faturaları ve satış belgelerinin düzenleneceğine dair hüküm konulması,

• Kesafet veya yoğunluk hesabının sevk irsaliyesinde belirtilen kesafet veya yoğunluk değeri ile uyumlu çıkmaması halinde İdare tarafından izlenecek yolun tarif edilmesi,

• İhale dokümanında adayın veya isteklinin sahip olması gereken lisans türünün belirtilmesi,

-Her akaryakıt teslimatında akaryakıttan numune alma ve bunun muhafaza edilmesi ile ilgili düzenlemelere yer verilmesi,

ve alım süreçlerinde tankerle yapılan her dökme akaryakıt teslimatında ulusal marker uygunluk testlerinin yapılarak tesellüm işlemlerinin yapılması gerekli görülmektedir.