Yapılan incelemede, Belediyenin almış olduğu muhtelif mal ve malzemenin tamamının doğrudan “630 Giderler Hesabı”na kaydedildiği; “150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı”nın kullanılmadığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin “150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı”na ilişkin “Hesabın niteliği” başlıklı 115’inci maddesinde; “Bu hesap, kurumlarca satılmak, üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak ya da tüketilmek üzere edinilen ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, artık ve hurda gibi bir yıl veya faaliyet dönemi içinde tüketilecek veya paraya çevrilecek varlıkların izlenmesi için kullanılır”, “Hesabın işleyişi” başlıklı 116’ncı maddesinde; “(1) İlk madde ve malzeme hesabına ilişkin borç ve alacak kayıtları aşağıda gösterilmiştir.

1. Borç

   1. Satın alınan veya üretilen ilk madde ve malzemeler bir taraftan maliyet bedelleri ile bu hesaba borç, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı veya ilgili diğer hesaplara alacak; diğer taraftan 830-Bütçe Giderleri Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir.

   2. Bağış ve yardım şeklinde bedelsiz olarak edinilen stoklar tespit edilen değerleri üzerinden bu hesaba borç, 600-Gelirler Hesabına alacak kaydedilir.

      …

2. Alacak

   1. Tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemeler bu hesaba alacak, 630- Giderler hesabına borç kaydedilir.”

Denilmektedir.

Bu kapsamda alınan mal ya da malzeme eğer stoklanıyorsa, 150 no.lu hesaba kaydedilmeli, kullanıma verildikçe 150 no.lu hesaptan çıkışı sağlanmalıdır.

Yapım işlerinde de malzemenin alınarak depolanması halinde yine 150 no.lu hesap kullanılmalı, yapım işi için kullanılan malzeme 258 no.lu hesaplar aracılığıyla 150 no.lu hesaptan çıkışı yapılmalı, yapım işinde artan malzemenin depolara geri alınmasında tekrar 150 no.lu hesaba girişi yapılmalı, alınan mal ya da malzemeler için ayrıca nakliye ihalesine çıkılıyorsa, söz konusu nakliye bedeli de, 150 no.lu hesaba kaydedilen stoğun maliyetine eklenmelidir.

Ancak yapılan incelemede, alınan mal ve malzemelerin itfaiye deposunda, belediye mülkiyetinde bulunan hayvan pazarı ve çevresinde ya da döşeme işi yapılacak cadde ve sokaklarda bulunduğu, döşeme işi bittiğinde kalan malzemelerin depoya kaldırıldığı veya diğer cadde ve sokaklara taşındığı, demir ve marangoz atölyesinde de tomruk, demir ve muhtelif malın depolandığı belirlenmiştir.

Belediye, genellikle yol yapımı için mal ve malzeme almaktadır. Yapım işlerini de üçüncü kişilere yaptırmakta ya da malzemesini doğrudan temin usulüyle temin ederek kendi personeli aracılığıyla yapmaktadır. Alımı yapılan mal ve malzemenin, yukarıda bahsedilen alanlarda stoklandığı hallerde, "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"na girişi yapılmadan giderleştirildiği tespit edilmiştir.

Yine yapılan incelemede çeşitli tarihlerde, ilçenin su ihtiyacının karşılandığı su depolarında kullanılmak üzere (5.9.2023 yevmiye tarih 865 nolu yevmiye ile 4.000 kg, yine 20.06.2023 tarih, 599 nolu yevmiye ile 3.000 kg) alınan sıvı klor, peyderpey kullanıldığı halde tamamı tek seferde kullanılmış gibi "630 Giderler Hesabı"na alınmıştır.

Netice olarak; kullanılmak üzere satın alınan ilk madde ve malzemenin "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"nda takip edilmemesi muhasebe kayıtları üzerinde stok kontrolünü olanaksız hale getirmektedir.

Bu durumda, satın alınan muhtelif mal ve malzemenin öncelikle "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"na kaydedilmesi; sonrasında tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemeler için bu hesaba alacak, “630 Giderler Hesabı”na ya da “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı”na borç kaydı yapılmalıdır. Satın alınan mal ve malzemenin önce ilgili hesaba kaydedilmemesi nedeniyle, "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı" ile "630 Giderler Hesabı" ve “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı” ve ilgili maddi duran varlıklar hesabı hatalı bilgi oluşturmaktadır.

Belediye tarafından verilen cevapta; Belediyede su isale hattında ve su depolarında kullanılmak üzere alınan sıvı klorun 157 İlk Madde ve Malzeme Hesabına kaydedilmeye başlandığı, tüketimi tutanakla belirtilen miktarın 630 Gider Hesabına yazılmaya başlandığı, alımı yapılacak diğer mal ve malzeme alımı için de gerekli işlemlerin yapılacağı, 2024 mali yılında, Belediyede kullanılmak üzere alınan ve arazide bekletilen ya da belli bir süre depoda bekletilen sıvı klor, tomruk, çimento, kilit parke vb. mal ve malzemenin nakliye bedeli de dahil alım tutarının "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"nda kayıt altına alınmasının sağlanacağı belirtilmiştir.

Belediye tarafından gönderilen cevap değerlendirildiğinde; 2024 yılından itibaren Belediyenin almış olduğu muhtelif mal ve malzemenin önce “150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı”na kaydının yapılacağı, kullanıma verildikçe gider ya da maliyet hesaplarına kayıt yapılacağı anlaşılmaktadır.

Sonuç olarak, alımı yapılan muhtelif mal ve malzeme tutarlarının önce "150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı"nın borcuna, sonrasında tüketilmek amacıyla ilgili birimlere verilen veya kullanılan mal ve malzeme tutarlarının bu hesabın alacağının karşılığında, ilgisine göre "630 Giderler Hesabı”na ya da “258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı”nın borcuna kaydedilmesi gerekmektedir.