İdarece su satış bedelinin belirlenmesinde, suyun kaynaktan aboneye ulaşıncaya kadar katlanılan toplam sistem maliyeti esas alınmış olmakla birlikte, maliyet kalemleri arasında yer almadığı halde, atıksu ve bazı yağmur suyunu uzaklaştırma harcamaları da bu maliyet hesabına dahil edilmiştir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un “Tarife tespit esasları” başlıklı 23’üncü maddesinin ilk fıkrasında; su satışı tarifelerinin tespitinde, yönetim ve işletme giderleri ile amortismanları doğrudan gider yazılan (aktifleştirilmeyen) yenileme, ıslah ve tevsi masrafları ve bir kâr oranının esas alınacağı belirtilmek suretiyle tarifelerin tespitinde maliyet hesabı yapılacağı ve bir kâr oranı ilave edilerek nihai tarifeye ulaşılacağı hüküm altına alınmaktadır. ASKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nde de bu durum yinelenmiş ve ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Yönetmelik’in 5’inci maddesinde tarifelerin tespitinde tahmini su satış miktarı üzerinden toplam sistem maliyetlerinin tarifelere yansıtılacağı, 10’uncu maddesinde su tarifesinin belirlenmesinde belirtilen maliyet unsurlarının ve bir miktar kâr yönteminin esas alınacağı ifade edilmiştir.

ASKİ uygulamasında 1 m3 su ve atıksuyun bedeli; bir önceki yıl faaliyet sonuçları tablosunda yer alan Faaliyet Giderlerinin önemli bir kısmı ile ilgili yıl fatura edilen toplam su m3 miktarının oranlanması ve bulunan maliyet tutarına %10 kâr ilave edilmesi suretiyle belirlenmektedir.

Bu suretle 1 m3 suyun bedelinin belirlenmesinde sadece içme suyunun kaynaktan aboneye ulaştırılıncaya kadar katlanılan toplam sistem maliyeti değil ayrıca yağmur sularını uzaklaştırmak için yapılan harcamalar ile evsel, endüstriyel, tarımsal ve diğer kullanımlar nedeniyle kirlenen atıksuların arıtılması gibi hizmetler için katlanılan maliyetlerin toplamı da esas alınmış olmaktadır.

2560 sayılı Kanunun 25’nci maddesinde yağmur sularının uzaklaştırılması ile ilgili tesislerin yapılması veya bu tip tesislerin işletilmesi için gerekli harcamalar ilgili belediyelerce karşılanmak şartıyla su ve kanalizasyon idareleri tarafından yerine getirileceği fakat bu tesislerin yapılması veya işletilmesine ilişkin harcamaların tarifelere dahil edilmeyeceği açıkça belirtilmiştir.

Bu itibarla yağmur sularının uzaklaştırılması için yapılan işletme harcamalarının ilgili belediyelerden alınacağı ve bu sebeple tarifelere yansıtılmaması gerektiği göz önüne alınarak su, atıksu ve yağmursuyu harcamaları ayrıştırmasının sağlanması suretiyle 2560 sayılı Kanunda belirtilen tarife tespit esaslarının uygulanması gerektiği açıktır.

Kamu İdaresi cevabında su tarifesinin belirlenmesinde doğru maliyet hesabının yapılamadığı kabul edilmekte, bu durumun atıksu miktarının ölçülebilir olmamasından kaynaklandığı açıklanmaktadır. Çünkü atıksu maliyetinin hesaplanabilmesi için ölçülebilir atıksu miktarının olması gerektiği, mevcut durumda atıksuyun ölçülmesine imkân tanıyacak teknik bir sistem ve donanımın bulunmadığı da Kurum açıklamasında ifade edilmiştir.

Mevcut sistemin, Su ve Kanal İdarelerinin hizmetlerinin maliyet hesabı için yeterli olmadığı anlaşılmaktadır. Ancak tam maliyet esaslı bir muhasebe sistemi kurulması ile sorunun çözülmesi mümkün olacaktır.

Sonuç olarak, maliyet esaslı tarifeye ilişkin hesaplamaların ilgili belediyelerden bedeli tahsil edilmek üzere yapılan giderlerin ve atıksulara ilişkin giderlerin tarifelere yansıtılmadan yapılması gerekmektedir.