2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nun 2'nci maddesinde; “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.”

Kanun’un 36’ncı maddesinde ise;

“Bu Kanunun 1’inci maddesinde yazılı işlere ilişkin ihalelerde, tekliflerin gizli olarak verilmesini sağlayan kapalı teklif usulü esastır.” denilmektedir.

Yukarıdaki Kanun hükümlerine göre; ihalede açıklık ve rekabetin sağlanmasının, Kanun'un temel ilke ve prensiplerinden olduğu ve bu ilke ve prensibin gereği olarak, Kanun'un 36’ncı maddesi hükmünde yer alan Kapalı Teklif Usulünün “Esas” usul, diğer

usullerin ise belirli şartlar dâhilinde uygulanacak istisnai usuller mahiyetinde olduğu anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan; mezkur Kanun’un istisnai yöntem olarak düzenlediği “Pazarlık usulü ile yapılacak işler” başlıklı 51'inci maddesinin (g) bendinde ise; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,…” denilmek suretiyle pazarlık usulüne hangi istisnai koşullarda başvurulabileceği belirlenmiştir.

Bu çerçevede, Kanun’un diğer maddelerinde, hatta aynı maddenin diğer bentlerinde Kanun’a tabi kurumlar için “idare” kavramı kullanılırken, (g) bendinde “idarelerin özel mülkiyetinde” kavramı yerine “Devletin özel mülkiyetinde (…)” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan (…)” kavramlarının kullanılmış olması, kanun koyucu açısından “devlet” kavramının “idare” kavramından başka bir mana ve içeriği ifade ettiğini açıkça göstermektedir. Dolayısıyla, pazarlık usulü ancak devletin özel mülkiyetinde ve hüküm ve tasarrufunda olan taşınır ve taşınmaz mallar için uygulanabilecektir.

Yukarıdaki düzenleme kapsamında belediyelerin konumu ise 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirlenmiştir. İlgili Kanun hükümlerine göre, belediye; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip olan ve “Devlet” tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliğini ifade etmektedir. Bu yüzden de belediyenin mülkiyetindeki taşınmazları devletin mülkiyetindeki taşınmaz olarak kabul etmek mümkün değildir.

Belediye, yukarıda anlatılan hükümlere aykırı olarak kendi mülkiyetindeki bazı taşınmazları 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51'inci maddesinin (g) bendi kapsamında kiraya vermiştir. Belediye taşınmazlarının kiraya verilmesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda belirlenen esas usul olan ‘kapalı teklif usulü’ ile ihaleye çıkılması gerekmektedir.

Tablo 8: 2886 sayılı Kanun'un 51/g Maddesine Göre Kiralanan Taşınmazlar

Kamu idaresi cevabında; "Merkez Mahallesi 10295 ada, 18 parseldeki Belediye Başkanlık Binasının 6. Katında bulunan yemekhane kiralama ihalesi 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 2. Maddesi uyarınca “ihale açıklık ve rekabetin sağlanması” ilkeleri göz önünde bulundurarak, taşınmazların bir bölümü kötü kullanımı ve/veya amacı dışında kullanımını engellemek için birden çok isteklinin katılımı ile 51/g maddesine göre yapılmıştır. 2886 sayılı yasa amacına uygun iş ve işlem yapılmıştır. Söz konusu ihale süresi tamamlanmış olup, 2018 yılı içerisinde 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 45. Maddesi uyarınca yeniden ihale edilmiştir.

Halide Edip Adıvar Mahallesi 10281 ada 6 parseldeki Nazım Hikmet Kültür Merkezi

1. Katında bulunan Büfe ihalesi 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 2. Maddesi uyarınca “ihale açıklık ve rekabetin sağlanması” ilkeleri göz önünde bulundurarak, taşınmazların bir bölümü kötü kullanımı ve/veya amacı dışında kullanımını engellemek için birden çok isteklinin katılımı ile 51/g maddesine göre yapılmıştır. 2886 sayılı yasa amacına uygun iş ve işlem yapılmıştır.

19 Mayıs Mahallesi, 948 ada, 17 parseldeki Cemil Candaş Kültür Merkezindeki büfe yerinin kiralama ihalesi 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 2. Maddesi uyarınca “ihale açıklık ve rekabetin sağlanması” ilkeleri göz önünde bulundurarak, taşınmazların bir bölümü kötü kullanımı ve/veya amacı dışında kullanımını engellemek için birden çok isteklinin katılımı ile 51/g maddesine göre yapılmıştır. 2886 sayılı yasa amacına uygun iş ve işlem yapılmıştır. Söz konusu ihale süresi tamamlanmış olup, tekrar ihaleye edilmemiştir.

Esentepe Mahallesi, 1946 ada, 130 parsel sayılı taşınmazda 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 51/g maddesine göre yapılan yap işlet devret ihalesi Müdürlüğümüzce yapılmamıştır." denilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından gönderilen cevapta özetle; 2886 Sayılı Devlet

İhale Kanunu’nun 51/g maddesi kapsamında yapılan ihalelerin, ilgili kanunun 2’nci maddesi uyarınca “ihale açıklık ve rekabetin sağlanması” ilkeleri göz önünde bulundurularak, taşınmazların bir bölümünün kötü kullanımı ve/veya amacı dışında kullanımını engellemek maksadı ile birden çok isteklinin katılımı ile gerçekleştirildiği ifade etmiştir.

Ancak, Kanun’un istisnai yöntem olarak düzenlediği “Pazarlık usulü ile yapılacak işler” başlıklı 51'inci maddesinin (g) bendinde ise; “…Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,…” denilmek suretiyle pazarlık usulüne hangi istisnai koşullarda başvurulabileceği belirlenmiştir.

Bu çerçevede, Kanun’un diğer maddelerinde, hatta aynı maddenin diğer bentlerinde Kanun’a tabi kurumlar için “idare” kavramı kullanılırken, (g) bendinde “idarelerin özel mülkiyetinde” kavramı yerine “Devletin özel mülkiyetinde (…)” ve “Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan (…)” kavramlarının kullanılmış olması, kanun koyucu açısından “devlet” kavramının “idare” kavramından başka bir mana ve içeriği ifade ettiğini açıkça göstermektedir. Dolayısıyla, pazarlık usulü ancak devletin özel mülkiyetinde ve hüküm ve tasarrufunda olan taşınır ve taşınmaz mallar için uygulanabilecektir.

Yukarıdaki düzenleme kapsamında belediyelerin konumu ise 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda belirlenmiştir. İlgili Kanun hükümlerine göre, belediye; belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip olan ve “Devlet” tüzel kişiliğinden ayrı bir kamu tüzel kişiliğini ifade etmektedir. Bu sebeple belediyenin mülkiyetindeki taşınmazları devletin mülkiyetindeki taşınmaz olarak kabul etmek mümkün değildir.

Belediyeler, yukarıda anlatılan hükümlerden de anlaşılacağı üzere, kendi mülkiyetindeki taşınmazları 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 51'inci maddesinin (g) bendi kapsamında kiraya veremezler. Belediye taşınmazlarının kiraya verilmesinde, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nda belirlenen esas usul olan ‘kapalı teklif usulü’ ile ihaleye çıkılması gerekmektedir.

Bulgu konusu edilen tespitlerin devam edip etmediği takip eden denetim dönemlerinde izlenecektir.