Yapılan incelemelerde yer altı su kaynağı bakımından zengin bir bölge olmamasına rağmen belediye tarafından bölgede bulunan sondaj kuyularının faydalı tüketim miktarlarının tespitine ilişkin Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü ile ortak proje yapılmadığı görülmüştür.

Ülkemizde yer altı suları, ağırlıklı olarak sulamada olmak üzere, içme-kullanma ve

sanayi suyu ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılmaktadır. Yer altı suyu mevzuatı açısından bakıldığında eski tarihli mevzuat olmakla birlikte yer altı sularına ilişkin yetki, sorumluluk, ruhsatlandırma, denetim gibi konular 167 sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun’da açıklanmıştır.

Mezkur Kanunun 4 üncü maddesinde;

“Yeraltı suyu işletme sahaları içinde 8 inci madde hükmüne göre belge alınarak açılması gereken kuyuların adedi, yerleri, derinlikleri ve diğer vasıflariyle çekilecek su miktarı Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tesbit edilir. Yeraltı suyu işletme sahalarında 8 inci madde şümülüne giren her türlü yeraltı suyu tesisleri, Bayındırlık Bakanlığınca tanzim edilecek teknik talimatname hükümlerine göre meydana getirilir. Kuyu açan kimse, bulunan suyun ancak kendi faydalı ihtiyaçlarına yetecek miktarını kullanmaya yetkilidir. (Ek cümleler: 3/7/2003-4916/22 md.) Bu miktarı aşan sular ile sulama, kullanma ve işlenerek veya doğal haliyle içme suyu olarak satılmak üzere çıkarılan yeraltı suları, Hazinenin özel mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdeki kaynak suları (mazbut vakıflara ait sular hariç), 2886 sayılı Kanun hükümlerine uyularak il özel idarelerince kiraya verilir. Tahsil edilen kira gelirinden; yer altı veya kaynak suyunun çıktığı yer, köy sınırları içinde ise o yerdeki köy tüzel kişiliğine %15, belediye sınırları içinde ise ilgili belediyeye % 25 oranında pay verilir.(1) Faydalı ihtiyaç miktarı, tahsis edilecek maksada göre ilgili bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Devlet Su İşleri Umum Müdürlüğü tarafından tayin ve tesbit edilir.”

Geçici 3 üncü maddede;

Bu maddeyi değiştiren Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yeraltı suyu temini amacıyla kuyu, galeri, tünel ve benzerleri için kullanma belgesi almış olanlardan;

1. Sanayi amaçlı kullanılan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ölçüm sistemi, bir yıl içinde belge sahibince kurulur. Süresi içerisinde ölçüm sistemini kurmayanların belgeleri iptal edilerek kuyuları kapatılır ve kapatma masrafları sahibinden alınır.

2. Zirai, içme ve kullanma suyu amaçlı açılan ve ölçüm sistemi kurma zorunluluğu dâhilinde bulunan kuyu, galeri, tünel ve benzerlerine ölçüm sistemi, bir yıl içerisinde belge sahibince kurulur. Ölçüm sistemini kuramayanların bu süre içerisinde talep etmesi hâlinde ölçüm sistemleri, bedeli yüzde on fazlası ile ilgililerinden tahsil edilmek üzere, bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içerisinde Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından

kurulur veya kurdurulur. Bu şartlara uymayanların belgeleri iptal edilerek kuyuları kapatılır ve kapatma masrafları sahibinden alınır.” Denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere sondaj kuyularına ilişkin olarak tüm yetki Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünde bulunmaktadır. Ancak sahada su hizmeti veren su temini hizmetinin etkin, verimli ve zamanında sunulması için görevleri bulunan idare tarafından su temin hizmeti sunulması döngüsü içinde, kaynaklarından elde edilecek su miktarı planlamaları için analizler yapılarak çevre ve doğal yapıyla uyumlu, su kaynaklarının verimini engellemeyecek biçimde yeni su kaynakları elde edilmesi belediyenin bir yükümlülüğüdür. Bu kapsamda bölgede büyük oranda tarımsal sulamada kullanılan sondaj kuyularının faydalı tüketim miktarlarının, ruhsatlarının incelenmesi ve denetimi su kaynaklarının verimliliği, tasarruflu kullanılması ile su rezervlerinin kaynaklarının aşırı tüketiminin engellenmesinde yararlı olacaktır.

Sonuç olarak yer altı su kullanımına ilişkin belediye ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü arasında yapılacak ortak hizmet projesi ile bölgede bulunan sondaj kuyularının faydalı tüketim miktarlarının tespiti yer altı su kaynaklarının korunması için gereklidir.