Karar Künyesi
Belediye tarafından parselinde otopark yeri gösterilmeyen yapılardan tahsil edilmesi gereken otopark bedellerinin, yönetmelik ve tebliğde belirtildiği üzere yapı maliyeti üzerinden hesaplanıp tahsil edildiği, ancak bu yapılar için otopark yerleri belli olduktan sonra, kalan yapı payı tutarları ile arsa paylarının hesaplanarak tahakkuk ve tahsilinin yapılmadığı anlaşılmaktadır.
01.07.1993 tarih 21624 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Otopark Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesinde “(Ek üçüncü paragraf:RG-22/04/2006-26147) Otopark bedeli alınan parsellerin otopark ihtiyacının belediye veya valilikçe karşılanması zorunludur. Otopark ihtiyacı parselinde karşılanamayan ve idaresince İmar Kanununun 37 nci maddesine göre otopark tesis edilemeyen alanlarda otopark bedelinin arsa payı hariç %25’i yapı ruhsatının verilmesi sırasında nakden, kalan %75’i ve arsa payı ise belediyesince veya il özel idaresince
parselin otopark ihtiyacı karşılandıktan en geç doksan gün sonra o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edilir.” hükmü yer almaktadır.
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca 30.12.1993 tarih ve 21804 sayılı Resmî Gazete’de “Otopark Yönetmeliği Hakkında Genel Tebliğ” yayımlanmış, 26.04.2006-26150 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğ ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Genel Tebliğe göre,
"Otopark Bedelinin Tahakkuk ve Tahsili
MADDE 4: (Değişik: 26.04.2006-26150 R.G.) Otopark Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi uyarınca; parselinde otopark tesisi mümkün olmayan yükümlülerden alınacak otopark bedelinin hesabına ve tahsiline ilişkin esaslar aşağıda açıklanmıştır:….
Her bölge veya genel otoparkın hizmet vereceği alan ve otopark yapısı için,
Birim Otopark Bedeli; birim otoparkın arsa ve yapı payları toplamının, en fazla yüzde kırkı alınmak suretiyle, belediye meclisi veya il genel meclisi tarafından, (a) bendinde belirtilen oranlar da dikkate alınarak, Yönetmelikte ve bu Tebliğ’de belirtilen usul ve esaslara göre tespit edilen bedeli,
Birim Otopark Arsa Payı; hiçbir şekilde Birim Otopark Yapı Payının yüzde yirmisinden fazla olmamak üzere, imar planında bölge ve genel otopark olarak belirlenen arsaların, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tespit edilen bedelinin planda belirlenen emsal hesabına konu alana bölünerek, birim otopark alanı ile çarpılması sonucu tespit edilen bedeli,
Birim Otopark Yapı Payı; yapı ruhsatının düzenlendiği yıl için, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ’de yer alan otoparka ait birim fiyatlar esas alınarak hesaplanan bedeli,
ifade eder.
(1) inci alt bentte açıklanan esaslara göre hesaplanan Birim Otopark Bedeli; her bölge ve genel otopark yeri için, her yıl, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından yayımlanan Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ’in Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten sonra,
(a) bendinde belirtilen gruplarda belirtilmek suretiyle, belediye meclisi kararı veya il genel
meclisi kararı alındıktan sonra kesinleşir.
Otopark yeri gösterilen parsellere ilişkin otopark bedelinin yüzde yirmibeşi yapı ruhsatı verilmesi sırasında nakden, bakiyesi ise onsekiz ay içinde dokuz eşit taksitte nakden veya tahvil üzerindeki değeri esas alınarak Devlet tahvili olarak ödenir. Otopark yeri gösterilmeyenler hakkında, Otopark Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendine göre işlem yapılır. Otopark yeri gösterilmeyen yapılarda peşin ödeme, otoparkın yapı payı üzerinden yapılır. Arsa payı, otopark yeri gösterildikten ve idarece ilgililere tebliğ edildikten sonra, yapı payının bakiyesi ile birlikte o yıla ait miktarlara göre değerlendirilerek tahsil edilir.”
01.01.2019 tarihinden itibaren yürürlüğe giren yeni Otopark Yönetmeliği'nde de, otopark bedellerinin arsa payı ve yapı payı dikkate alınarak hesaplanacağı düzenlenmiştir.
Belediye tarafından kapalı pazar yerinin altında 8000 m2 lik otopark inşa edilmiş olup anılan otopark, parselinde otopark yeri gösterilmeyen yerler için de hizmet vermektedir. Söz konusu otoparkın inşaat maliyeti, toplanan otopark bedellerinden karşılanmaktadır. Yapılan otopark, aynı zamanda bölge veya genel otopark olarak yapılmış olup, ilgili tebliğdeki esaslara uygun olanlarda, daha önce otopark bedeli alınan parseller için otopark yerlerinin bu alandan ayrılması gerekmektedir. Yapı ruhsatı aşamasında, oto park bedeli hesaplanırken, daha önceden otopark alanı gösterilmemiş yapılar için, sadece yapı payının bir kısmı dikkate alındığından, kalan yapı payı ile arsa payının da hesaplanarak ilişkilendirilen parsellerden tahsil edilmesi gerekmektedir. Ancak, söz konusu otoparkın yapıldığı ve hizmet verdiği tarihten bu tarafa, söz konusu ilişkilendirmenin yapılmadığı, peşin tahsil edilenin dışında kalan arsa ve yapıya ait otopark bedelleri ile ilgili herhangi bir tahakkuk ve tahsilatın yapılmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, parselinde otopark yeri ayrılmadığı için yapı ruhsatı aşamasında otopark bedeli tahsil edilen yapılar için, tahsil edilmeyen arsa ve yapı payları ile ilgili hesaplamaların yapılarak tahakkuk ve tahsilinin sağlanması gerektiği düşünülmektedir.
Kamu idaresi cevabında; "Belediye tarafından parselinde otopark yeri gösterilmeyen yapılardan tahsil edilmesi gereken otopark bedellerinin, yönetmelik ve tebliğde belirtildiği üzere yapı maliyeti üzerinden hesaplanıp tahsil edildiği, ancak bu yapılar için otopark yerleri belli olduktan sonra, kalan yapı payı tutarları ile arsa paylarının hesaplanarak tahakkuk ve tahsilinin yapılmadığı bildirilmektedir.
Kapalı pazar yerinin altında inşa edilmiş olan otopark pazar alanının ihtiyacını karşılamakta olup, artan otopark alanı bulunmamaktadır. Söz konusu otoparkta artan otopark alanı bulunmaması sebebi ile otopark içinde otopark bedeli alınan parseller için yer gösterilememektedir.
Bölgede, bölge veya genel otopark yeri gösterilmesi veya yapılması durumunda otopark bedeli alınan parsellere yer gösterilerek kalan yapı payı ve arsa payı ilgili parsellerden tahsil edilecektir." denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, pazar yerinin altında inşa edilen otoparkın pazar yerinin ihtiyacı için yapıldığı, otopark bedeli alınan parseller için yer gösterilmediği ifade edilmektedir. Ancak söz konusu otoparkın inşaası için, ilgili otopark hesabında toplanan meblağlar kullanılmakta ve biriken meblağlar, otopark inşaa bedeline ulaşılıncaya kadar belediye ana hesabına aktarılmaktadır.
Otopark Yönetmeliği' nde;
"Otopark hesabından yapılacak harcamalar
MADDE 13 – (1) Otopark hesabında toplanan meblağ, belediyelerin kendi kaynaklarından ayıracağı tahsisatla birlikte, tasdikli plan ve beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge ve genel otoparkların inşasında kullanılır. Bu meblağ, öncelikle parselinde otopark ihtiyacı karşılanamayan ancak otopark bedeli ödeyen parsellerin bulunduğu mümkün olan en yakın sınırlar içinde kullanılır” denilmektedir. Bu hükme göre, hesapta toplanan meblağlar bölge ve genel otoparkların inşaasında kullanılması zorunludur. Söz konusu otopark bedeli ödeyen parsellerden toplanan meblağların, bu parsellere hizmet etmeyecek bir otopark inşaası için aktarılması mümkün bulunmadığından, idarece tablolarmeblağların hem bu otopark için aktarılması hem de bedel ödeyenlere yer gösterilmemesi mevzuata uygun olmadığı gibi, peşin tahsil edilenlerin dışında kalan tutarların hesaplanıp ilgililerinden tahsil edilmemesi de mümkün bulunmamaktadır. Aksi bir uygulama, söz konusu parseller için bedel ödendiği halde otoparkların yapılaması ve otopark hizmetinin karşılanamaması sonucunu doğuracaktır.
Açıklanan nedenlerle, parselinde otopark yeri ayrılmadığı için yapı ruhsatı aşamasında otopark bedeli tahsil edilen yapılar için, tahsil edilmeyen arsa ve yapı payları ile ilgili hesaplamaların yapılarak tahakkuk ve tahsilinin sağlanması gerektiği değerlendirilmiştir.