Belediye sınırlarında işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten işletmelerin bulunduğu ve buna bağlı olarak Belediyenin iş yeri açma izni harcı geliri kaybına uğradığı tespit edilmiştir.

3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun'un, 3'üncü maddesinin (b) bendinde, belediye hudutları ile mücavir alan içinde kalan tüm işyerleri ve işletmelere, işyeri açma ve çalışma ruhsatını vermeye belediyelerin yetkili olduğu belirtilmiştir. Diğer taraftan, Kanun'daki muafiyet düzenlemesi ile avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti veren iş yerleri, tabipler, noterler, mimar ve mühendisler gibi bazı meslek grupları işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf tutulmuştur. İlgili kanunlarında da bu iş yerlerinin faaliyet sahalarına göre bakanlıklar ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından faaliyetleri ile ilgili izin alacakları ve bu izin belgelerinin de işyeri açma ve çalışma ruhsatı niteliğinde olacağı belirtilmiştir.

10.08.2005 tarih ve 25902 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'e göre Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için ilgili belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatının olması gerekmektedir.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun "İşyeri Açma İzni Harcı" başlıklı 81'inci maddesinde; " Belediye sınırları veya mücavir alanlar içinde bir işyerinin açılması " İşyeri Açma İzni Harcına" tabidir." denilmektedir.

Yapılan incelemede; Belediyenin yetki ve görev sınırları içinde 01.01.2016 - 31.12.2022 tarihleri arasında 273 adet işyeri açma ve çalışma ruhsatı verildiği, ancak Çumra Vergi Dairesi Müdürlüğünden alınan verilere bu yıllar arasında faaliyete giren 2689 işletmenin aktif olduğu görülmüştür. Çumra Vergi Dairesi Müdürlüğü verilerine göre mükellef listesinde ise 4001 aktif işletme kayıtlı olup 2022 yılı içerisinde faaliyete giren 545 işyeri bulunmaktadır. Oysa Belediye tarafından 2022 yılında 91 işletmeye işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmiştir. Belediye'den işyeri açma ve çalışma ruhsatı almaktan muaf olan avukatlık büroları, serbest muhasebeci ve mali müşavirlik hizmeti gibi bazı meslek grupları hariç tutulduğunda, yine işyerlerinin bir kısmının ruhsatsız faaliyet gösterdiği anlaşılmaktadır.

Bu durum, aynı zamanda, Kurumun kontrol ve denetim konusunda yetersiz olduğunu ortaya koymakta ve mahrum kalınan harç gelirleri nedeniyle mali tablolar da olumsuz yönde etkilenmektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespitine binaen, Kurum tarafından, işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmaksızın faaliyet yürüten işletmelerin tespiti için 8 kişilik ekip oluşturularak, gerekli çalışmaların başlatıldığı belirtilmiştir. 2023 yılında başlatılan çalışmalarla Kurumun bulgu konusunda gerekli özeni göstereceği anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, "işyeri açma izni harcı" gelirlerindeki kayıplar 2022 yılı mali tablolarını olumsuz etkilemiştir.

Sonuç olarak, bazı işyerlerinin ruhsatsız bir şekilde faaliyetini sürdürmesini engellemek için Belediye tarafından hem kiraya verilen iş yerlerinin hem de yetki ve görev alanındaki işletmelerin, iş yeri açma ve çalışma ruhsatlarının bulunup bulunmadığının takibinin sağlanması ve buna bağlı olarak da iş yeri açma izni harcının zamanında tahsil edilmesi gerekmektedir.