İdarece ihalesi yapılan “2021 Yılı İnşaat Malzemesi Alım İşi” kapsamında; ihalede rekabeti engelleyici uygulamalara gidildiği ve Muayene Kabul Komisyonu Tutanakları düzenlenmeden malların teslim alındığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde; “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.

Aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edilemez.” denilmektedir.

Mal Alımları Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmelik’in;

“Muayenede aranacak hususlar” başlıklı 13’üncü maddesinde; muayenede aranacak hususların; ihale dokümanında yazılı şartlar olduğu, numune alınmak suretiyle kabule konu mallar için malın niteliğine göre yeter sayı ve evsafta numune alınması ve muhafazasının idarenin sorumluluğunda olduğu, muayeneye sunulan malın önce bütününün incelenerek gerek görülür ise yeter sayıda numunesinin saklı tutulacağı, “Muayenede izlenecek yöntem” başlıklı 15’inci maddesinde; muayenelerde önce fiziksel niteliklerin kontrol edileceği, fiziksel niteliklerinin tamamı ihale dokümanında belirtilen hükümlere uygun bulunmayan malın numunelerinin, laboratuvar muayenelerine gönderilmeyeceği, fiziksel muayenede niteliklerin bazıları uygun çıkmazsa muayenenin yarıda bırakılmayacağı, muayene işleminin tamamlanacağı, sonuç olumlu ise, laboratuvar muayenelerine geçileceği ve bu niteliklerin de uygun bulunması halinde kabul raporu düzenleneceği, “Muayene raporlarının düzenlenmesi” başlıklı 20’nci maddesinde; muayene raporlarına, ihale dokümanında yazılı niteliklerle, muayenede bulunan niteliklerin ayrı ayrı yazılacağı, bunların karşılaştırılacağı ve sonucun niteliklerine uygundur veya niteliklerine uygun değildir şeklinde kesin olarak belirtileceği ve komisyon üyeleri tarafından imza edileceği, “Kabul” başlıklı 25’inci maddesinde ise; sözleşme konusu malların denetim, muayene ve testleri tamamlandığında, komisyonun olumlu raporunun idarece kabul edilerek, ödemeye ilişkin belgenin düzenlenmesinde esas alınacağı belirtilmiştir. Söz konusu yasal düzenlemelere göre; İdareler, yapacakları ihalelerde; saydamlığı,

rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu bulunmaktadırlar ve ihtiyaçlarını karşılarken kuracakları Muayene Kabul Komisyonu tarafından, muayeneye sunulan malın önce bütünü incelenerek gerek görülür ise yeter sayıda numunesinin saklı tutulması ve muayenelerde önce fiziksel niteliklerin kontrol edilmesi gerekmektedir. Muayenede aranacak hususlar; ihale dokümanında yazılı şartlardır. Mal alım ihalesi kapsamında ihale dokümanında ayrıntısı verilen malların, muayene kabul komisyonu tarafından bütününün aranması ve sonrasında numuneler üzerinde teknik inceleme yapılması gerekmektedir. Sözleşme konusu malların denetim, muayene ve testleri tamamlandığında, komisyonun olumlu raporu idarece kabul edildiğinde ise ödemeye ilişkin belgenin düzenlenmesinde esas alınacaktır.

İdarenin “2021 Yılı İnşaat Malzemesi Alım İşi” kapsamında yapılan incelemede ise; ihale dokümanında rekabeti engelleyici hususlara yer verildiği ve malların muayene kabul

komisyonu tutanaklarının 7 ara hakedişte düzenlenmediği, sadece mallar kullanıldıktan sonra kesin hakedişte düzenlendiği tespit edilmiştir.

Şöyle ki; işe ait teknik şartnamenin 4’üncü maddesinde aynen;

“Malların nakliyesi idareye ait olduğundan, yüklenicinin iş yeri Çatalca Belediyesi Başkanlık giriş kapısına en fazla 3 km mesafede olacaktır. Aksi halde yüklenici 3 km mesafede kiralama veya satın alma yoluyla yer bulup, malları teslim edeceği adresi ile yetkilinin adını ve irtibat telefonunu sözleşme aşamasında bildirmek zorundadır.” denilmektedir.

Söz konusu şartname hükmünden anlaşılacağı üzere, malların nakliyesi idareye ait olmasına rağmen yükleniciden ilçe sınırları içerisinde iş yeri açma zorunluluğu istenmiş ve aksi halde yer temin etmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu hususun, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan, rekabet ilkesini zedelediği açıktır.

Muayene kabul komisyonu tutanaklarının ara hakedişlerde düzenlenmeden malların teslim alınıp kullanılması; ihtiyaç duyulan malların gerekli fiziksel özelliklere sahip olup olmadığının veya ihale dokümanında belirtilen miktar ve sayıda mal adedinin teslim alınıp alınmadığının kontrolünün yukarıda yer verilen mevzuata uygun gerçekleştirilmediğini göstermektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından, bundan sonraki süreçlerde bulguda belirtilen hususlara dikkat edileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, İdarenin, ihalelerde rekabeti engelleyici hususlara yer vermemesi ve mal alımlarını gerekli kontroller gerçekleştirildikten sonra muayene ve kabul komisyonu tutanaklarını esas alarak yapması gerekmektedir.