İdare tarafından yıl boyunca süreklilik arz eden bazı mal ve hizmet alımlarının ihale usulleri yerine kısımlara bölünerek doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 'Temel ilkeler' başlıklı 5'inci maddesinde; idarelerin, bu Kanun’a göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumlu oldukları belirtilmiş; ayrıca eşik değerlerin altında kalmak amacıyla mal veya hizmet alımları ile yapım işleri

kısımlara bölünemez denilerek ihtiyaçların kısımlara bölünerek doğrudan temin limitinin altında kalınmaması gerektiği açıkça ifade edilmiş ve Kanun’ un temel ilkeleri arasında sayılmıştır.

Anılan Kanun’un 22’nci maddesinde ise doğrudan temin yöntemi düzenlenmiştir. Söz konusu yöntem bir ihale usulü olarak değil bir alım yöntemi olarak belirlenmiştir. 2022 yılı için 22/d doğrudan temin limiti büyükşehir belediye sınırlarında olan idareler için 218.395,00 TL, diğer idreler için 72.752,00 TL olarak belirlenmiştir. Bu yönteme göre yapılacak doğrudan teminde ihtiyaçların, Kanun’un 18’inci maddesinde sayılan ihale usulleri için tespit edilen kurallara uyulmaksızın; ilan yapılmadan, teminat alınmadan, ihale komisyonu kurma ve Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan yeterlik kriterlerini arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak temin edilmesi mümkün kılınmıştır. Doğrudan temin yöntemi, ihale yapılmasındaki süreçlerin olmaması nedeniyle ihtiyaçların daha hızlı yerine getirilmesi imkânı getirse de bu yöntemin rekabet, saydamlık gibi ilkeleri zedelememesi ve genel bir alım yöntemi olarak benimsenmemesi için düzenlemeler yapılmıştır.

Bu husus Kanun’un 5’inci maddesinde temel ilke olarak benimsenmiş olmakla birlikte ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 22.5.1.2. maddesinde de;

“Ayrıca 4734 sayılı Kanunun 19 uncu maddesine göre açık ihale usulü ile temini gereken ihtiyacın, Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendi için öngörülen parasal sınırların altında kalacak şekilde, adet bazında veya aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, kalemlere veya gruplara bölünmek suretiyle aynı Kanunun 22 nci maddesinin (d) bendine göre temini, 4734 sayılı Kanunun temel ilkelerine aykırılık teşkil ettiğinden, bu yönde uygulamaların sorumluluk doğuracağı hususuna dikkat edilmesi gereklidir.” denilerek ihtiyaçların kısımlara bölünerek doğrudan temin limitinin altında kalınmaması gerektiği açıkça ifade edilmiştir.

Yapılan incelemede, ayrıntısı aşağıdaki tabloda gösterilen ve yıl boyunca süreklilik arz eden bazı mal ve hizmet alımlarının (çay ve su alımları, temizlik hizmeti alımları, tiyatro hizmeti alımları, vs.) ihale usulleri yerine doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Söz konusu uygulamalar yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Tablo 13: İhtiyaçlara İlişkin Alımlar

Yukarıda yer verilen denetim tespitine istinaden, İdare tarafından; bahse konu bulguda yer alan durumlara gerekli dikkat ve özen gösterileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, süreklilik arz eden mal ve hizmet alımlarının, doğrudan temin yöntemi yerine ihale ile yapılması hem mevzuatın hem de kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasının gereğidir.