Konya Büyükşehir Belediyesinin hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıklarının yönetimine ilişkin incelemelerde, merkez ilçeleri kapsayan depolama sahası dışında diğer ilçelerde düzenli depolama sahalarının oluşturulmadığı, özellikle merkez dışı ilçelerde takip ve kontrol faaliyetlerinin etkin bir şekilde yürütülmediği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesine göre; hafriyat toprağı, moloz, kum ve çakıl depolama alanlarını belirlemek, bunların taşınmasında çevre kirliliğine meydan vermeyecek tedbirler almak, hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek büyükşehir belediyelerinin görevleri arasındadır.

Bu göreve ilişkin usul ve esaslar teknik ve mali hususlar ve uyulması gereken kurallar, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinde belirlenmiştir. Yönetmelik’in 5’inci maddesinde, bu atıkların yönetiminden sorumlu kişi, kurum/kuruluşlar, atıkların çevre ve insan sağlığına olabilecek zararlı etkilerinin azaltılması için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu; 8’inci maddesinde ise, İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyeleri, büyük şehirlerde büyükşehir belediyeleri, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin; geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla, depolama sahalarını belirlemek,

kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle ve gerekli tedbirleri almakla, toplanma, taşınma ve bertaraf bedelini belirlemekle, bu kapsamdaki faaliyetleri denetlemekle ve gerekli istatistiki bilgileri ilgilileriyle paylaşmakla, yükümlü olduğu düzenlenmiştir.

Bu doğrultuda İdare tarafından hafriyat toprağı, inşaat ve yıkıntı atıkları depolama sahasının kiralanması ve işletilmesi ihaleyle verilmiş, her yıl meclis kararıyla da döküm ve takip sistemi kurulması bedelleri tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde; hafriyat döküm sahasının 3 merkez ilçeyi (Karatay, Meram ve Selçuklu) kapsadığı, diğer ilçelerde ise böyle bir çalışmanın olmadığı ve bu durumun da kaçak ve rastgele döküm ve çevre kirliliği riskini barındırdığı, 2019 yılı başta olmak üzere önceki yıllarda, merkez ilçeler dışındaki ilçelerde çok sayıda kaçak döküm ve düzensiz depolama yapıldığı yönünde ihbar/şikâyet olduğu, takip ve kontrol mekanizmasının etkin yürütülmediği saptanmıştır. Karşı karşıya kalınan temel risk, il sınırlarının geniş bir coğrafyaya yayılması, açık alan ve arazi genişliği hasebiyle kaçak ve düzensiz dökümlere maruz kalınarak çevre kirliliğine sebebiyet verilmesidir. Bunun önüne geçmek amacıyla merkezi ilçe dışındaki ilçelerde depolama sahalarının kurulması ya da ilçe belediyelerine yetki verilerek depolama sahaların belirlenmesi, gerekli halde il sınırlarını kapsayacak yönetim ve eylem planı oluşturulması (mevcut olanın güncellenmesi) önem taşımaktadır. Diğer yandan gerekli takip, kontrol ve koordinasyon mekanizmasının kurularak özellikle merkez dışı ilçelerde sürecin yönetimi ve yönlendirilmesi gerekmektedir.

İdare tarafından da merkez ilçeler dışında depolama sahaları için gerekli tahsis işlemlerinin tamamlanmadığı belirtilmiştir. Ancak bulgumuzun diğer eleştirisi olan denetim, takip ve koordinasyon görevine ilişkin herhangi bir açıklama ya da bilgi sunumu yapılmamıştır.