İdarenin 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında yapılandırılmış yükümlülüklerinin hatalı hesaplarda takip edildiği bu yükümlülüklere ilişkin faizlerin tamamının gider kaydedildiği görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin, 368 Vadesi Geçmiş Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabına ilişkin, “Hesabın niteliği” başlıklı 278’inci maddesinde;

“(1) Bu hesap, kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve diğer yükümlülükler ile ertelenen veya taksitlendirilen vergi ve diğer yükümlülüklerin erteleme veya taksitlendirme vadesinin bir yılı aşmayan kısımlarının izlenmesi için kullanılır.

(2) Uzun vadeli yabancı kaynaklar ana hesap grubu içindeki kamuya olan ertelenmiş veya taksitlendirilmiş borçlar hesabında kayıtlı vergi ve diğer yükümlülüklerden dönem sonunda erteleme veya taksitlendirme süresi bir yılın altına inenler bu hesaba kaydedilir.” denilmiştir.

Aynı Yönetmelik’in, 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabına dair, “Hesabın niteliği” başlıklı 322’nci maddesinde ise,

“(1) Bu hesap, kamuya olan vergi ve benzeri borçlardan vadesinde ödenmeyip ertelenmiş veya takside bağlanmış olup bir yıldan daha uzun sürede ödenecek olan kısmının izlenmesi için kullanılır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca; yasal süresi içerisinde ödenmeyip ertelenen veya takside bağlanan kamuya olan vergi ve benzeri borçların, erteleme veya taksitlendirme vadesine göre bir yıla kadar olan kısımlarının 368 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabında, bir yıldan uzun vadeli olan kısımlarının ise 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabında takip edilmesi gerekmektedir.

Yapılan incelemede, 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında İdarenin Yatırım, İzleme ve Koordinasyon Başkanlığına olan 92.783.768,71 TL, Vergi Dairesine olan 135.055.868,10 TL yapılandırılmış borcu bulunduğu görülmüş olup söz konusu tutarların vadelerine göre 368 Vadesi Geçmiş, Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Vergi ve Diğer Yükümlülükler Hesabı ile 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabında muhasebeleştirilmesi gerekirken 303-403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar hesaplarında izlendiği ve bu yükümlülüklere ilişkin faizlerin tamamının 630 Giderler Hesabı kullanılarak gider kaydedildiği tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin, 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabına ilişkin, “Hesabın niteliği” başlıklı 303’üncü maddesinde; 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabının, diğer kamu idarelerine olan ve vadesi bir yılı aşan mali borçların izlenmesi için kullanılacağı, Yönetmelik’in devam eden maddesinde ise, 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabında kayıtlı olup vadesi bir yılın altına inenlerin 303 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabına alacak, 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabına borç kaydedileceği ifade edilmiştir.

Yukarıdaki mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere kamu idarelerine olan sadece mali borçların vadesine göre 303 ve 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. İdarenin mevzuatı gereği kamu idarelerince sorumlu veya mükellef sıfatıyla vergi dairesine ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve benzeri borç tutarlarının ve diğer kamu idareleri adına yapılan tahsilatların bu hesaplarda izlenmesi mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Belediye tarafından bu yapılandırmaya ilişkin ödenecek toplam 233.324.310,98 TL faiz giderinin tamamının 630 Faiz Giderleri Hesabına borç, buna karşılık 381 Gider Tahakkukları Hesabına 13.610.585,52 TL ve 481 Gider Tahakkukları Hesabına 219.713.725,46 TL olmak üzere alacak kaydedildiği görülmüştür.

Yapılan bu hatalı kayıt, yapılandırmaya ilişkin yıllara sâri olarak ödenecek olan faizin tamamının 2023 yılı faaliyet giderlerine yüklenmesi sonucunu doğurmuştur.

Ayrıca işlemiş faiz yerine, ödeme planına göre hesaplanan toplam faiz giderinin tek seferde faaliyet sonuç hesapları ile ilişkilendirilmesi sonucunda, muhasebenin temel kavramlarından dönemsellik ilkesine aykırı olarak, faiz giderlerinin ilgili olduğu yıl yerine, muhasebeleştirildiği yılın faaliyet sonuçlarında gösterilmesine ve Faaliyet Sonuçları Tablosunun, yanlış ve hatalı raporlanmasına sebebiyet vermektedir.

Kamu İdaresince yapılandırma kapsamındaki bu borçların vadelerine göre ilgili hesaplarda takip edilmemesi nedeniyle 2023 yılı bilançosunda 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabının 214.548.985,03 TL noksan, 403 Kamu İdarelerine Mali Borçlar Hesabının 214.548.985,03 TL, 481 Gider Tahakkukları Hesabının 219.713.725,46 TL ve Faaliyet Sonuçları Tablosunda yer alan 630 Faiz Giderleri Hesabının 219.713.725,46 TL fazla görünmesine sebep olunmuştur.

Sonuç olarak, yasal süresi içerisinde ödenmeyip ertelenen veya takside bağlanan kamuya olan vergi ve prim borçları ile diğer yükümlülüklerin erteleme veya taksitlendirme vadesine göre ilgili hesaplarda tam ve doğru olarak takip edilmesi gerekmektedir.