Belediyeye ait mülk ve işletmelerin bir kısmının herhangi bir ihale yapılmadan kullandırıldığı, kira tespiti yapılmadığından ecrimisil bedelleri tespit edildiği ve bu bedellerin kira gibi uygulanarak işgallerin devam ettirildiği, bunlar için tahliye işlemlerinin başlatılmadığı görülmüştür.

13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinde, “Belediye mallarına karşı suç işleyenler Devlet malına karşı suç işlemiş sayılır. 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 75’inci maddesi hükümleri belediye taşınmazları hakkında da uygulanır” denilmektedir. Bu hüküm uyarınca belediye taşınmazlarının işgali durumunda 2886 sayılı Kanun’un uygulanması gerekmektedir.

10.09.1983 tarih ve 18161 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Ecrimisil ve tahliye” başlıklı 75’inci maddesinin birinci fıkrası aynen; “Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz malları ve Vakıflar Genel Müdürlüğü ile idare ve temsil ettiği mazbut vakıflara ait taşınmaz malların, gerçek ve tüzelkişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanunun 9 uncu maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, idareden taşınmaz ve değerleme konusunda işin ehli veya uzmanı üç kişiden oluşan komisyonca tespit tarihinden geriye doğru beş yılı geçmemek üzere tespit ve takdir edilecek ecrimisil istenir. Ecrimisil talep edilebilmesi için, Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olması gerekmez ve fuzuli şagilin kusuru aranmaz.” şeklindedir.

Aynı maddenin dördüncü fıkrasında ise; “İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.” denilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, ecrimisil bir kiralama yöntemi değildir. Ecrimisil uygulaması, işgale uğrayan ve işgal hali sonradan tespit edilen kamuya ait taşınmaz malın işgalli kullanımı için fuzuli şagilden bunun bedelinin bir tazminat olarak alınmasıdır. Öte yandan, işgal edilen taşınmazın tahliyesi için mülkiye amirine talepte bulunulması ve mülkiye amirince söz konusu taşınmazın 15 gün içinde tahliye ettirilmesi esastır.

Yapılan incelemede, Belediyenin mülkiyetinde olan ve aşağıdaki tabloda yer alan taşınmazların gerçek ve tüzel kişiler tarafından işgal edildiği ve bu işgalcilerin mezkûr yerlerden çıkarılmadığı, bunun yerine geçmişe dönük olarak tespit edilen ecrimisillerin kira gibi uygulanarak işgallerin devam etmesine olanak tanındığı görülmüştür.

‌Tablo 10: Ecrimisil Karşılığı Kullandırılan Taşınmazlar

2022 yılı Sayıştay denetimi sonrasında yukarıdaki tabloda yer alan iş yerlerinden biri için tahliye süreci başlatılmış, diğerleri ile ilgili herhangi bir işlem yapılmamış olup, 2023 yılında ecrimisil karşılığı kullandırılan taşınmazlara bir yenisi eklenmiştir.

Ecrimisil bir taşınmaz kullanım yöntemi ya da kiralama yöntemi değildir. Dolayısıyla İdare mülkiyetinde bulunan alanın işgal edilmesi durumunda 2886 sayılı Kanun gereği ivedilikle varsa geriye dönük ecrimisil tahsilatı yapılıp tahliye ettirilmesi gerekmektedir. Zira ihale yapılıncaya kadar söz konusu alanların ecrimisil yöntemi ile yönetilmesi mevzuat hükümlerine aykırı olacaktır.

Bu itibarla, tahliye işlemleri bitmemiş olan taşınmazların, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 75’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, idarenin talebi üzerine mülki amir tarafından 15 gün içerisinde tahliyesinin sağlanması ve taşınmazların ihale ile kullandırılması hususuna riayet edilmesi gerekmektedir.

Kamu İdaresi cevabında; tahliye yapılacak olan yerler için tahliye yazışmaları yapılmaya başlanıldığı ve en kısa sürede ecrimisil karşılığı kullandırılan yerler için ihaleye çıkılacağı bildirilmiştir.

Belediye tarafından süreç başlatılmış ancak sonuçlanmamıştır. Taşınmazların ecrimisil karşılığı kullandırılması uygulamasına son verilerek taşınmazların ihale ile kullandırılması hususuna riayet edilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.