Belediye ile İl Milli Eğitim Müdürlüğü arasında imzalanan protokol kapsamında İstanbul’daki tüm resmi liselerde eğitim gören öğrenciler için yapılacak organizasyonlar için Belediye bütçesinden harcama yapıldığı görülmüştür.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun; “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde belediyeler, belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi; belde, belediyesi bulunan yerleşim yeri olarak tanımlanmıştır. “Hemşehri hukuku” başlıklı 13’üncü maddesinde ise herkesin ikamet ettiği beldenin hemşehrisi olduğu, hemşehrilerin, belediye karar ve hizmetlerine katılma, belediye faaliyetleri hakkında bilgilenme ve belediye idaresinin yardımlarından yararlanma haklarının bulunduğu belirtilmiştir.

Kanun’un “Belediyenin yetkileri ve imtiyazları” başlıklı 15’inci maddesinde belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla her türlü faaliyet ve girişimde bulunmak belediyenin yetkileri ve imtiyazları arasında sayılmış, “Belediyenin görev ve sorumlulukları” başlıklı 14’üncü maddesinde ise mahallî müşterek nitelikte olmak şartıyla; kültür ve sanat hizmetlerini yapabileceği veya yaptırabileceği, belediyenin görev, sorumluluk ve yetki alanının belediye sınırlarını kapsadığı belirtilmiştir. “Belediyenin giderleri” başlıklı 60’ıncı maddesinde de sosyo-kültürel, sanatsal ve bilimsel etkinlikler için yapılan giderlerin belediyelerin giderleri arasında olduğu ifade edilmiştir.

Mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere belediyelerin hemşehri hukuku çerçevesinde belediye sınırları içerisinde belde sakinlerine hizmet üretmesi, bu kapsamda kültürel, sanatsal ve bilimsel faaliyetlerde bulunması önünde hiçbir engel bulunmamaktadır. Söz konusu faaliyetlerin yapılabilmesinin ön koşulu 5393 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesinde de belirtildiği üzere mahalli ve müşterek nitelikteki ihtiyaçların giderilmesine yönelik bir hizmetin gerçekleştirilmesi ve bu hizmetin belediye sınırları içerisinde kalmasıdır.

5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75’inci maddesinde ise Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda; mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına ait yapım, bakım, onarım ve taşıma işlerini bedelli veya bedelsiz üstlenebilir veya bu kuruluşlar ile ortak hizmet projeleri gerçekleştirebilir ve bu amaçla gerekli kaynak aktarımında bulunabilir. Ayrıca, mahallî idareler ile merkezî idareye ait aslî görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli aynî ihtiyaçları karşılayabilir, geçici olarak araç ve personel temin edebilirler.

Bu bağlamda, belediyelerin 5393 sayılı Kanun’un 75’inci maddesi uyarınca diğer kamu kurumları ile ortak hizmet projesi yapabilmesi için Kanun’da yazılı hususların birlikte vuku bulması gerekmektedir. Öncelikle, Ortak hizmet projesi kapsamında yapılacak işin belediyenin görev ve sorumluluk alanına giriyor olması, bu konuda alınmış bir meclis kararının bulunması ve meclis kararına istinaden imzalanmış bir protokolün varlığı gerekmektedir.

Yapılan incelemede, Başakşehir Belediyesi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Gençlik Spor İl Müdürlüğü arasında 2023 yılı içerisinde İstanbul ili genelinde düzenlenecek olan gençlik oyunları projesinin iş birliği protokolünün imzalandığı, ancak söz konusu protokolün yapılmasına ilişkin meclis tarafından alınmış bir kararın bulunmadığı görülmüştür. Ne var ki, böyle bir meclis kararı bulunmuş olsaydı dahi, söz konusu protokolün ve dolasıyla bu kapsamda belediye tarafından yapılan giderlerin mevzuat hükümlerine uygun olduğu sonucu doğmayacak idi. Zira, belirtildiği üzere belediyelerin görev, sorumluluk ve yetki alanı belediye sınırlarını kapsamaktadır. Belediyelerin kendi görev ve sorumluluk alanına girmeyen hususlarda Kanun’un 75’inci maddesi hükümlerine dayanarak ortak hizmet projesi yapabilme imkanı bulunmamaktadır.

Başakşehir Belediyesinin görev ve sorumluluk alanı Başakşehir ilçesi sınırları olduğundan, 39 ilçe genelinde düzenlenecek hizmetlerin finansmanının Belediye bütçesinden karşılanarak görev ve sorumluluk alanında bulunmayan diğer 38 ilçede hizmet verilmesi 5393 sayılı Kanun’un ruhuyla uygun düşmemektedir.

Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; İstanbul Gençlik Oyunlarının, İstanbul Valiliği, İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İstanbul Gençlik ve Spor Müdürlüğü ve Başakşehir Belediyesi işbirliği ile yapılan İstanbul Gençlik Oyunları Protokolü kapsamında yürütüldüğü, bundan sonraki süreçte bulgudaki tespit ve tavsiyeler dikkate alınarak işlem tesis edileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, Belediyenin 5393 sayılı Kanun’la belirlenmiş görev ve sorumluluk alanı dışına çıkmaması, mahalli ve müşterek nitelikte olmayan harcamalar için Belediye bütçesinden harcama yapmaması gerekmektedir. Hemşehri hukuku da gözetilerek Başakşehir ilçesi sınırları içerisinde yaşayan vatandaşlar için harcanması gereken bütçenin, İstanbul genelinde yaşayan tüm vatandaşların hizmetine sunulması mevzuata hükümleri ile bağdaşmamaktadır.