ASKİ’nin 2019 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; su tesisi ve kanalizasyon harcamalarına katılma payına tabi gayrimenkullerin ilgili tapu dairesine bildirilmediği, mevzuat hükümlerine uygun olarak tahsilat işlemlerinin yapılmadığı görülmüştür.

2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun “Payların Hesaplanması” başlıklı 89’uncu maddesine göre; hem kanalizasyon hem de su tesisleri harcamalarına katılım payları bir program dâhilinde veya istek üzerine doğrudan doğruya yapılan işlerde, bu hizmetler dolayısıyla yapılan giderlerin tamamıdır. Yapılacak giderler peşin ödendiği takdirde, bu paylar ilgililerden yüzde yirmi beş noksanı ile alınır.

21.08.1981 tarih ve 17435 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2464 Sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları ile İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’in “Tahsil Şekli” başlıklı 22’nci maddesine göre; harcamalara katılma payları ilan ve tebliğ edildikleri yılı izleyen bütçe yılından itibaren 4 yılda bir 4 eşit taksitte tahsil edilmektedir.

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, harcamalara katılma payları peşin ödemelerde yüzde 25 noksanı ile tahsil edilir, aksi halde 4 yılda 4 eşit taksitle tahsil olunur. Ancak yapılan incelemede, harcamalara katılma payı mükelleflerine ASKİ’nin, peşin ödemelerde yüzde 25 indirim yapmadığı ve 4 taksit imkânı sağlamadığı görülmüştür.

Aynı zamanda harcamalara katılma payına tabi gayrimenkullerin listesi, ilgili tapu dairelerine bildirilmemiştir. Şöyle ki; Belediye Gelirleri Kanunu’nun harcamalara katılma payının tahsil şeklini düzenleyen 93’üncü maddesinde, harcamalara katılma payına tabi gayrimenkullerin listesinin belediyelerce ilgili tapu dairelerine bildirileceği, söz konusu gayrimenkullerin satış, hibe ve trampaları halinde tapu dairesinin payın tahsilini sağlamak üzere, belediyeyi haberdar edeceği ve pay ödenmedikçe intikal işleminin yapılmayacağı belirtilmiştir. Yani gayrimenkule ait su tesisi ve kanalizasyon harcamalarına katılma payı ödenmeden tapuda devir işlemi gerçekleştirilemeyecektir. Büyükşehir belediyelerinde su tesisi ve kanalizasyon harcamalarına katılma payı, su ve kanalizasyon idareleri tarafından tahakkuk ve tahsil edilmektedir. Dolaysıyla ilgili tapu dairelerine bildirim belediyelere bağlı müessese olan su ve kanalizasyon idaresince yapılmalıdır.

2019 yıl sonu itibariyle su ve kanalizasyon harcamalarına katılma payı toplam tahakkuk tutarı 17.168.573,26 TL, toplam tahsilat tutarı 14.965.735,71 TL ve gelecek yıla devreden tahakkuk tutarı ise 2.202.837,55 TL’dir. Gelecek yıla/yıllara devreden toplam tahakkuk tutarı, aslında tahsil edilemeyen veya tahsil zamanı gelmeyen kamu alacağı toplamını oluşturmaktadır. Kamu alacağı niteliğinde olan bu tutarın tahsili (yasal süreler dikkate alınmak koşuluyla) ilerleyen yılda/yılarda yapılacaktır. Söz konusu alacağın takip süreçlerinin sağlıklı yürütülmesi ve borçluların yükümlülüklerini yerine getirmesinin sağlanması için yasa koyucu bir takım önlemler almıştır. Bu kapsamda tapu dairesine bildirim, İdarenin ileride doğabilecek risklere karşı alacağını güvenceye almaya yönelik bir tedbirdir.

Yukarıdaki mevzuat hükümleri ve açıklamalar kapsamında; harcamalara katılma paylarının mevzuatta öngörülen şekilde tahsilatının yapılması, vatandaşa ödeme kolaylığı sağlanması açısından; tahakkuku yapılan harcamalara katılma payına tabi gayrimenkullerin listesinin ilgili tapu dairesine zamanında bildirilmesi ise, borçluların gayrimenkul satış, hibe ve trampa işlemlerinde, borçlarının ifasını sağlamak veya borçların ifa edilmemesi halinde, amme alacağının teminat altına alınması bakımından önem taşımaktadır.