Aliağa Belediyesi mali tablolarının incelenmesinde satışı yapılan taşınmazların kayıtlı değeri yerine satış bedeli üzerinden ve ilgili maddi duran varlık hesaplarından mükerrer olarak kayıtlardan çıkarıldığı görülmüştür.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 250-Arazi ve Arsalar Hesabının işleyişini düzenleyen 189’uncu maddesinde;

“…Satılan arsa ve arazilerin, bir taraftan kayıtlı değeri bu hesaba, satış bedeli ile kayıtlı değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına alacak, satış bedeli 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, satış bedeli ile kayıtlı değeri

arasındaki olumsuz fark 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan satış bedeli 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.” denilmektedir.

Aynı Yönetmelik’in 252-Binalar Hesabının işleyişini düzenleyen 193’üncü maddesinde;

“…Satılan binaların, bir taraftan kayıtlı değeri bu hesaba, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumlu fark 600-Gelirler Hesabına, satış bedeli 100-Kasa Hesabı veya 102-Banka Hesabı ya da ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarları 257-Birikmiş Amortismanlar Hesabına, satış bedeli ile net değeri arasındaki olumsuz fark ve mevzuatı gereğince diğer kamu idareleri adına ayrılan paylar 630-Giderler Hesabına borç; diğer taraftan satış bedelinden bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutar 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedilir.” hükmü yer almaktadır.

1. Satışı Yapılan Bazı Taşınmazların Kayıtlı Değeri Yerine Satış Bedelleri Üzerinden Kayıtlardan Çıkarılması

   İdare tarafından satışı yapılan taşınmazların ilgili maddi duran varlık hesaplarındaki çıkış kayıtlarının taşınmazların kayıtlı değeri üzerinden değil satış bedeli üzerinden yapıldığı ve bu şekilde muhasebe kayıtları ile taşınmaz envanteri arasında uyumsuzluk olduğu tespit edilmiştir.

   Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere taşınmazların kayıtlı değerleri üzerinden muhasebe hesaplarından düşülmesi gerektiği ve kayıtlı bedel ile satış bedeli arasındaki olumlu/ olumsuz farkların 600/630 hesaplarına kaydedilmesi gerekmektedir.

   Sonuç olarak; İdarenin mali tablolarında 250-Arazi ve Arsalar Hesabı ve 252-Binalar Hesabı satışı yapılan taşınmazların satış bedeli ile kayıt bedeli arasındaki fark kadar hatalı görünmektedir. Ayrıca 600/630 No.lu hesaplarda gerçeği yansıtmamaktadır.

2. Satışı Yapılan Taşınmazların Satış Bedelleri Üzerinden İlgili Duran Varlık Hesaplarından Mükerrer Çıkış Kaydı Yapılması

   İdare tarafından satışı yapılan taşınmazların satış bedelleri üzerinden 500-Net Değer Hesabına borç, ilgili maddi duran varlık hesaplarına (250/252) alacak kaydedilmek suretiyle ilgili varlık hesaplarından mükerrer olarak çıkış kaydı yapıldığı görülmüştür.

   
   

   Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde satılan taşınmazların muhasebeleştirilmesine ilişkin hükümler açıktır. Satışı yapılan taşınmaların net değer hesabından da düşüleceğine ilişkin herhangi bir hüküm mevcut değildir.

   Ancak yapılan incelemelerde satışı yapılan taşınmazların 500-Net Değer Hesabından da satış bedelleri üzerinden düşülerek ilgili varlık hesaplarının satış bedeli kadar eksilmesine neden olunmuştur.

   Sonuç olarak; idarenin mali tablolarında 250-Arazi ve Arsalar Hesabı ve 252-Binalar Hesabı kayıtlı taşınmazların toplam satış bedeli olan 7.914.662,76 TL kadar eksik görünmektedir. Ayrıca satış bedelleri kadar 500-Net Değer Hesabı da eksik görünmektedir.

   Kamu idaresi tarafından bulgumuza iştirak edilmiş olup bulgunun a maddesindeki hususlara ilişkin olarak gerekli işlemlerin Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği hükümlerine göre yapılacağı belirtilmiştir. Bulgunun b fıkrasındaki hatalı muhasebe kayıtlarının düzeltildiği belirtilmiştir. Ancak muhasebe kayıtlarının yılı içinde mevzuata uygun olarak yapılmaması nedeniyle, 2020 mali yılı tablolarında yer alan “(25) Maddi Duran Varlıklar” ile “(50) Net Değer” hesap alanlarının doğruluğu ve güvenilirliği olumsuz yönde etkilenmiştir.