2018 yılı mal ve hizmet alımlarının incelenmesi sonucunda; 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 21/f pazarlık usulü ve 22/d doğrudan temin maddeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet harcamaların, bütçeye bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu aştığı ve Kamu İhale Kurumunun uygun görüşünün alınmadığı görülmüştür.

4735 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62'nci maddesinin (ı) bendinde; “Bu Kanunun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.” denilmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin 21.1.1.2. maddesinde; “Buna göre, 4734 sayılı Kanunun 62'inci maddesinin (ı) bendine göre Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, gerek 21'inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22'nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin % 10 unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadan aşamayacaklardır.”

21.2. maddesinde; “4734 sayılı Kanunun 21'inci maddesinin (f) bendi ve 22'nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde kurum ve kuruluşlar, yıllık bütçelerinde belirlenen toplam ödenek miktarını dikkate alacaklardır. Kurum ve kuruluşlar, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı % 10 oranını hesaplayacaklardır.”

21.3.maddesinde; “Kanun kapsamındaki kurum ve kuruluşlar, ihale ve harcama

yapmaya yetkili birimlerinin 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında yaptıkları harcamalarının, toplam ödeneklerinin % 10 oranını aşıp aşmadıklarını takip edeceklerdir” hükümleri yer almaktadır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri karşısında; mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için 21/f ve 22/d kapsamında yapılan harcamaların, her biri için ayrı ayrı olmak üzere bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10 oranını aşıp aşmadığının takip edilmesi ve %

10 oranın aşılacağının anlaşılması halinde, uygun görüş için Kamu İhale Kurumuna başvurulması gerekmektedir.

2018 yılında, 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında mal alımları için yapılan harcama tutarı 6.400.571,89 TL, bütçeye bu amaçla konulmuş ödenek tutarı 21.249.503,00 TL’dir. Dolayısıyla mal alımları için bu oran %29,16 olarak gerçekleşmiştir.

Benzer şekilde 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında hizmet alımları için yapılan harcama tutarı 15.013.637,42 TL, bütçeye bu amaçla konulmuş ödenek tutarı 39.827.503,00 TL’dir. Dolayısıyla mal alımları için bu oran %37,70 olarak gerçekleşmiştir.

Kanunun 5. maddede belirtilen ilkelerine ve 62'nci maddede belirtilen kurallarına aykırı olarak ihaleye çıkılmasına izin verenler ve ihale yapanlar hakkında da 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Görevlilerin Ceza Sorumluluğu” başlıklı 60'ıncı maddesinde belirtilen müeyyidelerin uygulanacağı belirtilmiştir. İdareler de bu limitlerin geçilip geçilmediğini kontrol etmekle mükellef olup aksi durumda kanundaki cezai hükümlere tabi olacaklardır.

Sonuç olarak, mal ve hizmet alımlarında öngörülen üst sınırın aşılmasına rağmen uygun görüş alınmamasının mevzuata aykırı olduğu, kanunda ve tebliğde emredici hüküm niteliği taşıyan düzenlemelere riayet edilmesinin gerekli olduğu değerlendirilmektedir.

%10 oranının aşılması mal ve hizmet alımlarına ilişkin harcamaların, 4734 sayılı Kanunda belirtilen temel ilkelere ve usullere uygun bir şekilde yapılmamasına neden olmaktadır.

Kamu idaresi cevabında; özetle 4734 sayılı kanunun 21 ve 22'nci maddeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımlarında %10’luk sınırın aşılıp açılmaması hususunda bütçenin personel hariç genel toplamı üzerinden hesaplandığı, %10’luk sınırın aşılmaması yolunda gerekli önlemlerin alındığı ve alınmaya devam edileceği ifade edilmiştir.

Sonuç olarak, 4734 sayılı kanunun 21 ve 22'nci maddeleri kapsamında yapılan mal ve hizmet alımlarında %10’luk sınırın bütçenin personel hariç genel toplamı üzerinden hesaplandığı ifade edilmiştir. Ancak %10'luk sınırın tutarı bütçenin personel hariç genel toplamı üzerinden değil, mal ve hizmet alımları ve yapım işleri için ayrı ayrı olmak üzere bütçelerine bu amaçla konulan ödenekler üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

%10’luk sınırın aşılmaması yolunda gerekli önlemlerin alındığı ve alınmaya devam edileceği ifade edildiğinden, bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.