Manisa Büyükşehir Belediyesi Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün 2018 yılı mali tablolar ve eki belgelerin incelenmesinde; yapımı tamamlanan bazı su ve kanalizasyon tesislerinden, Su ve Kanalizasyon Tesisleri Harcamalarına Katılım Payı tahakkukunun yapılmadığı görülmüştür.

2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 87’nci maddesine göre; belediyelere bağlı müesseselerce yeni kanalizasyon tesisi yapılması ve mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi halinde bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden, Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı alınır.

Aynı Kanun’un 88’inci maddesinde ise belediyelere bağlı müesseselerce, yeni içme suyu şebeke tesislerinin yapılması bununla birlikte mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı halinde Su Tesisi Harcamalarına Katılım Payı alınacağı düzenlenmektedir.

Kanun’un müteakip 89’uncu maddesinde de Su ve Kanalizasyon Tesisleri Harcamalarına Katılım Payının nasıl hesaplanacağı belirtilmiştir. Ayrıca yukarıda bahsi geçen maddelerin uygulanmasına ilişkin esaslar ise 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun Harcamalara Katılma Payları İle İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik’te düzenlenmektedir. Yönetmelik’in B ve C kısmının ilgili maddelerinde Su ve Kanalizasyon Harcamalarına Katılım Payları düzenlenmekte ve payların hesaplanması, tahakkuk şekli ve tahakkuk zamanı için Yönetmelik’in 5,6 ve 7’nci maddelerine atıf yapılmaktadır.

Yönetmelik’in 5’inci maddesinde; katılma payının yapılan giderlerin üçte biri olarak alınması gerektiği, maliyetin herhalde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İller Bankasının o yıl için yayınladığı rayiçleri geçemeyeceği, madde de tahdidi olarak sayılan gider kalemleri düşüldükten sonra Encümen Kararı ile tahakkuk ettirileceği, 6’ıncı maddesinde; katılma payları toplamının ilgili gayrimenkullerin sahipleri arasında paylaştırılmasında vergi değerine oranlama yönteminin benimseneceği, 7’inci maddesinde; payın söz konusu hizmet tamamlanmadan ilgililere tahakkuk ettirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Manisa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünün yatırım harcamalarının incelenmesinde; geçici kabulü yapılarak gayrimenkul sahiplerinin kullanımına sunulan kanalizasyon ve içme suyu tesisleri ile içme suyu hatlarının yenilenmesi faaliyetlerinin olduğu görülmüştür. Ancak yatırımların tamamlanmasına rağmen, yapılan giderlerin pay sahiplerine düşen kısımları tahakkuk ettirilmemiştir. Söz konusu yapım işlerinin listesi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Tablo 8 : Geçici Kabulü Yapılarak Gayrimenkul Sahiplerinin Kullanımına Sunulan Kanalizasyon ve İçme Suyu Tesisleri İle İçme Suyu Hatlarının Listesi

Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden ve açıklamalardan da anlaşılacağı üzere söz konusu harcamalara katılım paylarının alınıp alınmaması hususu idarelerin takdirinde değildir. Gayrimenkul değerini ve kullanıcılarının yaşam kalitesini artıran bu tür yatırım maliyetlerinin mevzuatta belirtilen yöntemlerle gayrimenkul sahiplerine dağıtılması gerekmektedir.

Bilindiği üzere katılım payları amme alacağı niteliğindeki kamu gelirleridir. Bu gelirlerin zamanında tahakkuk ettirilmemesi halinde katılım paylarının zaman aşımına uğraması riski doğacaktır. Açıklanan yasal düzenlemelere göre, su ve kanalizasyon tesisleri harcamalarına katılım payı tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında yapılması kamu alacaklarının elde edilmesine ve korunmasına katkı sağlayacaktır.

Kamu idaresi cevabında; Özetle, “Birçok mahallede kanalizasyon alt yapı ihtiyacı üzerine alt yapı imalatları başlatılmıştır. Ancak söz konusu mahallelerin birçoğu köy tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen yerler arasında olması nedeniyle 6360 sayılı Kanun’a ve1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na göre alınması gereken emlak vergisi ile 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu uyarınca alınması gereken vergi, harç ve katılım payları 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) alınmaz. Bu yerlerde içme ve kullanma suları için

alınacak ücret 31/12/2022 tarihine kadar (bu tarih dâhil) en düşük tarifenin % 25’ini geçmeyecek şekilde belirlenir. Bu kapsamda ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun Geçici 2’nci maddesi gereği katılma payı tahsilatı yapılamamıştır. Bu kapsama girmeyen ve geçici kabulleri yakın zamanda tamamlanan mahallelerde ise, katılım paylarının hesaplanması ile ilgili İdaremizin bahse konu üzerine ilk defa işlem tesis edecek olması nedeniyle tesislerden faydalanacak gayrimenkullerin tespiti, ilgili belediyelerden gerekli evrakların tedarik edilmesi gibi payların hesaplanmasına esas teşkil edecek verilerin temini için izlenecek usul ve esaslar idaremizce belirlenme aşamasındadır. Belirtilen konuların netleştirilmesine müteakip yasal süresi içerisinde payların tahakkuk ve tahsilatlarına başlanılacaktır.” Denilmektedir.

Sonuç olarak Kurum tarafından bulgumuzda tespit ettiğimiz hususlar doğrultusunda açıklamalar yapılmıştır. Ayrıca yasal süresinde tahakkuk ve tahsilatların yapılacağı ifade edilmiştir. Özellikle belirtmek gerekir ki katılım payları amme alacağı niteliğindeki kamu gelirleridir. Bu gelirlerin zamanında tahakkuk ettirilmesi ve tahakkuk karar mekzanizmalarının bir an önce harekete geçirilmesi katılım paylarının zaman aşımına uğraması riskini önleyecektir. Bulguda açıklanan yasal düzenlemelere ve güncel katılım payı hesaplama değerlerine göre, su ve kanalizasyon tesisleri harcamalarına katılım payı tahakkuk ve tahsil işlemlerinin zamanında yapılması, kamu alacaklarının elde edilmesine ve idare gelirlerinin artırılmasına katkı sağlayacaktır.