İdarenin kiraya verdiği taşınmazlarla ilgili, kira sözleşme ve şartnameleri ile mevzuatta yer alan hükümlere aykırı uygulamalar olduğu görülmüştür.

İdarenin kiraya verdiği 89 taşınmaza ait kira dosyaları incelendiğinde;

• 47 adet taşınmazda sözleşmelerinde yer alan kira artış oranı yerine farklı bir oran üzerinden kira artışlarının belirlendiği,

• Sözleşmelerinde elektrik ve su aboneliklerini kiracının kendi üzerine alacağına yönelik hüküm bulunmasına rağmen 20 kiracının su aboneliğini, 12 kiracının ise elektrik aboneliğini kendi üzerine almadığı,

• Sözleşmelerin tamamında, kiracının yangın, hırsızlık, afet, deprem, sel gibi her türlü risklere karşı sigorta yaptırmakla yükümlü olduğuna yönelik hüküm bulunmasına rağmen hiçbir kiracının bu sigortayı yaptırmadığı,

• Kira tahakkuk ve tahsilatlarının takip edildiği taşınmaz sistemi ve kira sözleşmeleri incelendiğinde, bazı taşınmazların sözleşmelerinde yer alan tahakkuk ve son ödeme tarihleri ile söz konusu sisteme girilen tahakkuk ve son ödeme tarihlerinde uyumsuzluklar olduğu,

• Bir taşınmazla ilgili ihale şartnamesinde ihalesi üzerine kalan kişi, şirket veya ortaklığın idareye kesin teminattan ayrı olarak 3’üncü yıl kira bedeli teminatı olarak 1.000.000,00 TL'lik teminat mektubu vereceği hükmü bulunmasına rağmen söz konusu kiracıdan 500.000,00 TL teminat alındığı,

• 10 yıl süreli ihaleye çıkılan ve kira bitim tarihi 26/02/2027 olarak belirlenen ve üzerine inşaat yapımı karşılığı kiraya verilen taşınmazın ihale şartnamesinde işletme teminatı olarak, 3 aylık kira bedeli alınacağı, bu teminatın geçici kabul tutanağı imzalanmadan önce İdareye verileceği veya İdarenin göstereceği banka hesabına yatırılacağı ve alındığı yıldan itibaren işletme yılı sonuna kadar her yıl bir önceki yılın yıllık Üretici Fiyat Endeksi oranında güncellenerek yükleniciden alınacağına dair hüküm bulunmasına rağmen söz konusu teminatın 2023 yılı sonu itibarıyla sözleşme dönemi boyunca hiç alınmadığı,

• 2886 sayılı Kanun’un “Sözleşme Yapılmasında Müteahhit veya Müşterinin Görev ve Sorumluluğu” başlıklı 57’nci maddesinde, sözleşme yapılması gerekli olan durumlarda müteahhit veya yüklenicinin, onaylanan ihale kararının bildirimini izleyen günden itibaren 15 gün içinde geçici teminatı kesin teminata çevirerek noterlikçe tescil edilen sözleşmeyi İdareye vermesi gerektiği, bu yükümlüğünü yerine getirmeyen yüklenici veya müteahhit için, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihalenin bozularak varsa geçici teminatının gelir kaydedileceği hükmüne rağmen noterlikçe tescil edilmeyen sözleşmelerin kabul edilerek taşınmazların kiraya verildiği,

• 10.08.2005 tarihli ve 25902 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik'e göre belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için ilgili belediyeden işyeri açma ve çalışma ruhsatının alınması gerektiği ifade edilmesine rağmen kiraya verilen yerlerden 53 tanesinin işyeri açma ve çalışma ruhsatına sahip olmadan faaliyette bulunduğu görülmüştür.

  Ayrıca kiraya verilen 6 adet taşınmazın sözleşmelerinde ortak hüküm olarak; tesisin kiracıya devredilmeden önce mevcut demirbaş listesi hazırlanarak taraflarca sözleşme eki olarak imzalanacağı, kiraya verenin ve işletme yönetiminin yazılı olarak izni alınmadan hiçbir inşaat, tadilat veya ilavenin yapılamayacağı, şartnamelerinde ise ortak hüküm olarak; ihaleye Türkiye veya dünya genelinde franchise verebilecek alt yapıda olan en az 2 yıl deneyimli markaya ait işletmeleri olan; ayrıca bu şubelerin en az 1 tanesi (Türkiye'de ise) İstanbul, Ankara, İzmir veya Adana'da Alışveriş Merkezi veya cadde konumunda bulunan gerçek ve tüzel kişilerin katılabileceği, işyerlerinde tadilat, değişiklik, mevcut tesisatın kaldırılması gibi inşaat, mimari ve tesisat projelerine aykırı hiçbir işlem yapılamayacağı ve kiracının, İdarenin ön gördüğü kullanım, mimari ve iç mimari projelerini uygulamakla yükümlü olduğu düzenlemeleri yer almaktadır.

  Söz konusu 6 taşınmazın yerinde denetimi ve kira dosyalarının incelenmesi neticesinde;

• Sözleşmelerine aykırı olarak 3 tanesinde demirbaş listesinin hazırlanmadığı,

• Şartname ve sözleşmelerine aykırı olarak taşınmazların tamamında tadilat, değişiklik, inşaat, mimari ve tesisat projelerine aykırı işlemler yapıldığı,

• İhaleyi kazanan gerçek veya tüzel kişilerin; şartnamede belirtilen, franchise veren markaya ait en az 2 yıl deneyimli işletmelerinin olduğuna ve bu işletmelere ait şubeler için ihale şartnamesinde aranan şartları sağlayıp sağlamadığına ilişkin ispatlayıcı belgelerin, bahse konu 6 kira dosyasından sadece birinde bulunduğu,

• 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu’nun “Sözleşmenin Devri” başlıklı 66’ncı maddesinde kira sözleşmesinin devredilmesi halinde ita amirinden izin alınacağı ve devir alacak kişilerde ilk ihaledeki şartların aranacağı ifade edilmesine rağmen söz konusu 6 taşınmazdan 4’ünün kira sözleşmesinin devredildiği ve yeni kiracıların ilk ihale şartlarını sağlayıp sağlamadığına ilişkin kira dosyalarında kanıtlayıcı belgelerin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Kamu İdaresince, bulguda tespit edilen hususlara ilişkin olarak gerekli işlemlerin yapılmasının sağlanacağı belirtilmiştir.

İdarenin kiraladığı taşınmazlarda, ilgili taşınmaza ilişkin ihale şartnamesinde yer verilen şartları sağlamayanlarla sözleşme imzalanmaması, kiracının sorumluluklarını yerine getirip getirmediğinin takibinin yapılması, sözleşme, şartname ve/veya mevzuat hükümlerine aykırı davranan kiracılarla ilgili mevzuat ve sözleşme hükümlerinde yer alan yaptırımların uygulanması gerekmektedir.