Balıkesir il genelinde muhtelif cadde ve sokaklar üzerindeki alanların yol üstü araç park yeri olarak işlettirilmesinden kaynaklanan gelirlerin, Büyükşehir Belediyesinin ortaklığının bulunduğu işletmeci Balıkesir Otopark İşletmeleri Tic. Ltd. Şti.’den (BALPARK) tahsilinin sağlanmadığı, bu gelirlerden ilçe belediyelerine aktarılması gereken payların da gönderilmediği görülmüştür.

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7’nci maddesinin (f) bendinde Büyükşehir ulaşım ana plânını yapmak, karayolu, yol, cadde, sokak, meydan ve benzeri yerler üzerinde araç park yerlerini tespit etmek ve işletmek, işlettirmek veya kiraya vermek Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukların biri olarak belirlenmiş, 23’üncü maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde 7 nci maddenin (f) bendine göre tespit edilen park yerlerinin işletilmesinden elde edilen gelirin ilçe ve ilk kademe belediyelerine, nüfuslarına göre dağıtılacak %50'sinden sonra kalacak %50'si Büyükşehir belediyesinin gelirleri arasında sayılmış, aynı maddenin üçüncü fıkrasında Büyükşehir belediyeleri ve bağlı kuruluşları ile ilçe belediyelerinin tahsil ettikleri vergiler ve benzeri malî yükümlülüklerden birbirlerine ödemeleri gereken tutarları zamanında yatırmadıkları takdirde, söz konusu tutarın, ilgili belediye ve kuruluşun talebi ile İller Bankası tarafından, yükümlü belediyenin genel bütçe vergi gelirleri payından kesilerek alacaklı belediyenin hesabına aktarılacağı, gecikmeden kaynaklanacak faiz ve benzeri her türlü zararın tazmininden, ilgili belediye başkanı, bağlı kuruluş genel müdürleri ve saymanların sorumlu olacağı hükme bağlanmıştır.

Aynı Kanun’un “Şirket kurulması” başlıklı 26’ncı maddesinde de Büyükşehir belediyesinin kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, ilgili mevzuatta belirtilen usullere göre sermaye şirketleri kurabileceği, mülkiyeti veya tasarrufundaki hafriyat sahalarını, toplu ulaşım hizmetlerini, sosyal tesisler, büfe, otopark ve çay bahçelerini bizatihi işletebileceği ya da bu yerlerin işletme hakkını bu maddede belirtilen şartları taşıyan ortaklığı olan şirketlere belediye meclisince belirlenecek süre ve bedelle devredebileceği belirtilmiştir.

Otopark Yönetmeliği’nin ‘Tanımlar’ başlıklı 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde yol üstü araç park yeri; “cadde ve sokak üzerinde, yaya kaldırımından ayrılmış cepte, yolun sağ tarafında veya refüjde yol standartlarına uygun şekilde yatay ve düşey işaretlemeler ile ayrılmış, kullanım süresi görülebilecek şekilde belirtilen, kullanım şartlarına ilişkin diğer hususlar idaresince belirlenen, motorlu veya motorsuz araçların park edebileceği alan” olarak tanımlanmıştır.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, Büyükşehir Belediye Meclisinin farklı tarihlerde alınmış kararları doğrultusunda, Balıkesir il genelindeki muhtelif cadde ve sokaklar üzerindeki alanların, yol üzeri araç park yeri olarak belirlenmesi ve bu alanların Belediyenin sermayesine ortaklığının bulunduğu Balıkesir Otopark İşletmeleri Tic. Ltd. Şti. (BALPARK) ne işlettirilmesi imkânı sağlanmıştır.

5216 sayılı Kanun’un 26’ncı maddesi hükümleri doğrultusunda, söz konusu alanların yol üzeri otopark olarak işletilme hakkının, belirlenen güzergâhlarda, belirlenen sürelerde ve elde edilecek gelirin %4’ü + KDV tutarının işletme bedeli olarak büyükşehir belediyesine ödenmesi koşuluyla gerçekleşeceği meclis kararlarında belirtilmiştir.

Bu itibarla işletmeci şirket tarafından yol üstü araç park yeri olarak, vatandaşlara belli bir bedel karşılığı kullandırılan yerlerden elde edilen gelirlerin % 4 ü tutarındaki kısmı ve bu tutara ilişkin KDV her yıl gelir payı olarak Büyükşehir Belediyesine ödenmek, büyükşehir belediyesine gelir olarak kaydolunan bu tutarın % 50 si de nüfuslarına göre ilçe ve ilk kademe belediyelerine dağıtılmak durumundadır.

Yapılan incelemeler ve elde edilen bilgiler doğrultusunda, 2015 yılından itibaren işletmeci şirket tarafından yol üstü araç park yeri işletme hakkı kullanıldığı, 2015 ve 2016 yıllarına ilişkin işletme bedelinin 2017 yılında ödendiği, bununla birlikte 2017, 2018 ve 2019 yıllarında yol üstü araç park yeri işletilmesinden elde edilen gelirlerden % 4 işletme bedelinin ve bu bedele ilişkin KDV tutarının Büyükşehir Belediyesine aktarılmadığı tespit edilmiştir.

5216 sayılı Kanun’un 23’üncü maddesinin birinci fıkrası (f) bendinde öngörülen park yerlerinin işlettirilmesinden elde edilen ve Büyükşehir Belediyesine aktarılması gereken gelir 2017-2019 yılları için 573.554,00 TL olup bunun % 50 sine tekabül eden 286.777,00 TL tutarındaki kısmı büyükşehir belediyesinin, 286.777,00 TL tutarındaki kısmı da nüfuslarına göre dağıtılmak üzere ilçe belediyelerinin payıdır. Ancak 2017 yılından beri büyükşehir belediyesine ödenmeyen yol üstü araç park yeri işletme bedeli, nakden tahsil edilmediğinden gelir olarak muhasebe kayıtlarına alınamamış, tahakkuk olarak muhasebe kayıtlarında izlenememiş ve ilçelere ilişkin paylar da gönderilmemiştir.

Açıklanan nedenlerle, Büyükşehir Belediyesinin, yol üstü araç park yeri işletme bedellerinin, işletmeciden tahsili için gerekli takip ve başvuru yollarını kullanmaması ve ilçe belediyelerine ait payları göndermemesi 5216 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.