Karar Künyesi
Belediyenin mülkiyetinde bulunan bazı taşınmazların 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu hükümlerine aykırı olarak kiraya verilmesi, üzerinde ihale yapıldığı halde sözleşme imzalamayan istekliler hakkında yasaklama işlemlerinin yapılmaması ve sözleşme süresi sona eren kiracılarla ilgili tahliye işlemlerinin yapılmaması.
Belediyenin mülkiyetinde bulunan taşınmazların 2886 sayılı Devlet ihale Kanunu hükümlerine aykırı olarak kiraya verilmesi
2886 sayılı Devlet İhale Kanununun “Kapsam” başlıklı birinci maddesinde; “Genel bütçeye dahil dairelerle katma bütçeli idarelerin, özel idare ve belediyelerin alım, satım, hizmet, yapım, kira, trampa, mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ve taşıma işleri bu Kanunda yazılı hükümlere göre yürütülür.” düzenlemesine yer verilmiştir. Aynı Kanunun “İlkeler” başlıklı 2’nci maddesinin birinci fıkrasında ise; “Bu Kanunun yürütülmesinde, ihtiyaçların en iyi şekilde, uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve ihalede açıklık ve rekabetin sağlanması esastır.” düzenlemesine yer verilmiştir. 2286 sayılı Kanunun 35’nci maddesinde ihale usulleri; “Kapalı teklif usulü, Belli istekliler arasında kapalı teklif usulü, Açık teklif usulü, Pazarlık usulü ve Yarışma usulü” olarak sayılmıştır. İdareler tarafından İşin gereğine göre bu usullerden hangisinin uygulanacağı Kanun hükümlerine uygun olarak idarelerin takdirine bırakılmıştır.
Kanunun 51’nci maddesinde “pazarlık” usulü düzenlenmiş olup bu maddenin birinci fıkrasının
(g) bendinde; “Kullanışlarının özelliği, idarelere yararlı olması veya ivediliği nedeniyle kapalı veya açık teklif yöntemleriyle ihalesi uygun görülmeyen, Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi,” düzenlemesine yer verilmiştir. Bu düzenlemeden anlaşılacağı üzere 51 (g) usulü; Devletin özel mülkiyetindeki taşınır ve taşınmaz malların kiralanması, trampası ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisi ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerin kiralanması ve mülkiyetin gayri ayni hak tesisinde kullanılacak ihale usulü olup belediyeler tarafından yapılacak ihalelerde bu usulün kullanılması mümkün değildir. Danıştay 13. Dairesi tarafından verilen 21.10.2008 tarih ve 2007/4476 E. 2008/6874 K. sayılı kararla belediyenin mülkiyetindeki taşınmazı 51/g maddesi kapsamında pazarlık usulü ile kiraya verilemeyeceğine ilişkin mahkeme kararı onanmıştır. Danıştay 13 Dairesinin 2015/2941 E. 2015/3023 K. sayılı kararında ise kira süresi biten taşınmazın sözleşme süresinin uzatılamayacağı aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.
“İdarenin ihale işlemlerini Devlet İhale Kanunu'nda yer alan ihalede açıklık, rekabetin sağlanması ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması ilkeleri uyarınca ihale usul ve kurallarına göre gerçekleştirmesi zorunludur. Bu nedenle, idare, mevcut ihtiyaçlarının devam etmesi durumunda dilediği kişi ile kira sözleşmesini yapamayacağından ve kanuna aykırı şekilde kira sözleşme süresini uzatamayacağından, kendisine ait taşınmazları 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nda öngörülen ilke ve kurallara göre yeniden ihale etmesi gerekir. Söz konusu büfe, kira sözleşmesinin süresi dolduktan sonra yukarıda öngörülen mevzuat hükümleri uyarınca ancak ihale yoluyla kiralanabileceğinden, sözleşme süresi sonunda sözleşmenin yenilenmeyerek anılan yerin ihale yoluyla kiralanacağına dair dava konusu işlemde hukuka aykırılık, davanın reddine ilişkin Mahkeme kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmamaktadır.”
Belediye ait taşınmazlardan bazıları yukarda yer verilen 2886 sayılı Kanun hükümlerine aykırı şekilde 51 (g) maddesi kapsamında pazarlık usulü ile kiraya verilmiştir. Belediyenin mülkiyetinde bulunana bazı taşınmazlar kiralama süresi dolmasına rağmen encümen kararı ile ihale yapılmadan kira süresi uzatılmış, bazı taşınmazlar ise ihale yapılmadan ecrimisil veya işgaliye adı altında üçüncü kişilerin kullanımına bırakılmıştır.
Üzerinde ihale yapıldığı halde sözleşme imzalamayan isteklilerle sözleşme hükümlerine uymayan kiracılar hakkında yasaklamayla ilgili işlemlerin yapılmaması
2286 sayılı Kanunun “İdarelerce ihalelere katılmaktan geçici yasaklama” başlıklı 84’üncü maddesinin üçüncü ve beşinci fıkralarında aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.
“Üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayan istekliler ile sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen müteahhit veya müşteriler hakkında da, ihaleyi yapan bakanlık veya ilgili bakanlık tarafından, bir yıla kadar ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilir ve bu kararlar Resmi Gazete'de ilan ettirildiği gibi ilgililerin müteahhitlik sicillerine işlenir.
…
İhaleyi yapan idareler, ihalelere katılmaktan yasaklamayı gerektirir bir durumla karşılaştıkları takdirde, gereğinin yapılması için bu durumu ilgili bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler.”
Yapılan bazı ihalelerinde üzerinde ihale yapılan bazı istekliler tarafından sözleşme yapılmamasına rağmen bu kişilerin ihalelere katılmaktan yasaklanmasıyla ilgili işlemler yapılmamıştır. Kiraya verilen işyeri, aile sağlığı merkezi, çay bahçesi, halı saha, arazi gibi bazı taşınmazların kiracıları tarafından sözleşme hükümlerine uygun olarak kira tutarları ödenmemesine rağmen bu kişiler hakkında da yasaklama işlemleri yapılmamıştır.
Kira süresi biten kiracıların tahliye işlemlerinin yapılmaması
2886 sayılı Kanunun 75’nci maddesinin ikinci ve üçüncü maddelerinde aşağıdaki düzenlemelere yer verilmiştir.
“Kira sözleşmesinin bitim tarihinden itibaren, işgalin devam etmesi halinde, sözleşmede hüküm varsa ona göre hareket edilir. Aksi halde ecrimisil alınır.
İşgal edilen taşınmaz mal, idarenin talebi üzerine, bulunduğu yer mülkiye amirince en geç 15 gün içinde tahliye ettirilerek, idareye teslim edilir.”
Bu düzenlemeler doğrultusunda kira süresi biten taşınmazların yeniden ihale edilmesi ve kiracıların tahliye edilmesi gerekmektedir. Ancak kira süresi biten kiracıların tahliye edilmesiyle ilgili işlemler yapılmamıştır.
Kamu idaresi cevabında;
"a. Mülkiyeti belediyemize ait taşınmazlar kira süresi sonunda 2886 sayılı devlet İhale Kanunu hükümlerine göre kiraya verilmekte olup, Eğerce Mahallesi 50 Parselde Kayıtlı
3.700,00 m² yüzölçümüne sahip Tarla vasfındaki taşınmaz üzerine köy tüzel kişiliği tarafından kişilere baraka yapılmasına izin verilmiştir. 6360 sayılı yasa ile mülkiyeti Belediyemize geçen Eğerce Mahallesi 50 parselde kayıtlı taşınmaz üzerindeki 52 adet barakaya ecrimi sil işlemi yapılmıştır. Kiracıların Bursa İdare Mahkemelerine açmış oldukları davalar sonucunda davacılar ile köy tüzel kişiliği arasında akdedilmiş kira sözleşmesinin geçerli olduğuna karar verildiğinden encümen kararı ile kira sözleşmeleri yeniden düzenlenmiştir.
b. Üzerine ihale yapıldığı halde usulüne göre sözleşme yapmayan istekliler ile sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen müşteriler hakkında ihalelere katılmaktan geçici yasaklama işlemi yapılacaktır.
c. Bu tarihten itibaren kira süresi biten taşınmazların yeniden ihale edilmeden önce kiracıların tahliye edilmesi sağlanacaktır" denilmektedir.
Sonuç olarak Bulgumuzun (a) bölümünde belirtilen Belediyenin Mülkiyetinde Bulunan Taşınmazların 2286 Sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine aykırı olarak kiraya verilmesiyle ilgili olarak kiralama işlemelerinin mahkeme kararları ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi,
Üzerinde ihale yapıldığı halde sözleşme imzalamayan isteklilerle sözleşme hükümlerine uymayan kiracılar hakkında yasaklamayla ilgili işlemlerin yapılması,
Kira süresi biten kiracıların tahliye işlemlerinin yapılması, Gerekmektedir.