Karar Künyesi
Belediye tarafından bazı işyerleri için mesken üzerinden emlak vergisi tahakkuk ve tahsilatının yapıldığı görülmüştür.
1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’na tabi olarak bina ver arazi vergilerine ilişkin düzenlenmeler yapılmış olup, bina vergisine ilişkin açıklamalar Kanun’un birinci kısmında yer almaktadır. Kanun’un bina vergisiyle ilgili birinci kısmında;
“Mevzu:
Madde 1– Türkiye sınırları içinde bulunan binalar bu kanun hükümlerine göre Bina Vergisine tabidir.”
… Matrah:
Madde 7 – Bina Vergisinin matrahı, binanın bu kanun hükümlerine göre tesbit olunan vergi değeridir.
… Nispet:
Madde 8 – (Değişik : 22/7/1998 - 4369/65 md.) (1)(2)
(Değişik: 8/1/2002-4736/4 md.) Bina vergisinin oranı meskenlerde binde bir, diğer binalarda ise binde ikidir. Bu oranlar, 5216 sayılı Kanunun uygulandığı büyük şehir belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde % 100 artırımlı uygulanır. Cumhurbaşkanı, vergi oranlarını yarısına kadar indirmeye veya üç katına kadar artırmaya yetkilidir.” hükümleri yer almakta olup, Aynı Kanun’da verginin belediyeler tarafından dört yılda bir yapılan takdir işlemlerini takip eden Ocak ve Şubat aylarında tarh olunacağı ve tarh olunmakla tahakkuk da etmiş sayılacağı belirtilmiştir.
Aynı Kanun’un “Mükellefiyetin Başlaması ve Bitmesi” başlıklı 9’uncu maddesinde;
“(Değişik birinci fıkra: 3/4/2002-4751/2 md.) Bina vergisi mükellefiyeti;
a) 33 üncü maddenin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden
sebeplerin doğması halinde bu değişikliklerin vuku bulduğu, aynı maddenin (8) numaralı fıkrasında yazılı halde ise bu duruma bağlı olarak takdir işleminin yapıldığı tarihi,
…
Takip eden bütçe yılından itibaren başlar.
…” denilmektedir.
Yine ilgili Kanun’un 23’üncü maddesinde, 33’üncü maddesinin sekizinci fıkrası hariç bu maddede sayılan vergi değerini tadil eden sebeplerin bulunması halinde ilgili Belediyeye bildirimde bulunulması zorunlu tutulmuş ve 33’üncü maddesinde, bir binanın kullanım tarzının değiştirilmesi veya mesken olarak kullanılan kısımlarının dükkan, mağaza, depo gibi ticaret ve sanat icrasına ayrılması vergi değerini tadil eden sebep olarak sayılmış ve bu hüküm için apartmanda yer alan her bir dairenin bina olarak kabul edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Kanun’un 30’uncu maddesinde ise;
“…
(Değişik : 4/12/1985 - 3239/110 md.) Devir ve ferağı yapılan bina ve arazinin, devir ve ferağın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllara ait ödenmemiş Emlak Vergisinin ödenmesinden devreden devralan müteselsilen sorumlu tutulurlar. Devralanın mükellefe rücu hakkı saklıdır. Tapu daireleri devir ve ferağ işlemini, işlemin yapıldığı ayı takip eden ayın 15'inci günü akşamına kadar ilgili belediyelere bildirir.” ifadesi yer almaktadır.
İzmir Vergi Dairesi Başkanlığının 14.08.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.35.17.02- 175.01[30-2012/1]-759 sayılı Özelgesi’nde ise;
“…
Bu hükümlere göre; bir meskenin kullanış tarzının işyeri olarak değiştirilmesi, vergi değerini değiştiren sebep olduğundan mükelleflerin söz konusu değişiklik için ilgili belediyeye bildirim vermesi gerekmekte olup bu gayrimenkulün satışa konu olması halinde ise satışın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllara ait ödenmemiş emlak vergisinin ödenmesinden alıcı ve satıcılar müteselsilen (birlikte) sorumludurlar.” hükmü yer almaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde;
İşyeri olarak kullanılan binalar için emlak vergisi oranlarının, mesken olarak
kullanılan binaların emlak vergisi oranlarının iki katı olduğu,
Mesken olarak kullanılan dairenin bir kısmı veya tamamının işyeri olarak kullanılmaya başlanmasının vergi değerini tadil eden sebep olarak sayıldığı,
Vergiyi tadil eden sebeplerin doğması halinde mükelleflerce ilgili Belediyeye bildirimde bulunulması ve verginin yeni duruma göre tarh ve tahakkukunun yapılmasının gerektiği,
Vergiyi tadil eden sebep meydana gelen gayrimenkulün satışa konu olması halinde geçmiş yıllara ait ödenmemiş emlak vergisinden devreden ve devralanın müteselsil olarak sorumlu oldukları anlaşılmaktadır.
3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’a göre işyeri açma ve çalışma ruhsatı verme yetkisinin belediyelerde olduğu ve hangi iş yerlerine bu Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı belirtilmiştir. Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı alanlarda faaliyet gösteren işletmeler, ilgili meslek odalarına veya belirli kurumlara başvurarak iş yeri açma ve çalışma ruhsatını alacaklardır. Dolayısıyla bu işletmelere işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi belediyelerin yetkisi dahilinde bulunmamaktadır.
Belediyece ruhsat verilmeyen meslek gruplarından olan diş hekimi, doktor, mali müşavir ve avukatlar tarafından işyeri olarak kullanılan konutlardan her bir meslek grubu için alınan 20 örneklemden oluşan toplam 80 konutun emlak vergisine ilişkin inceleme yapıldığında, işyeri olarak kullanılan bu konutların 59 adedinin mesken üzerinden, 21 adedinin ise işyeri üzerinden emlak vergisi ödediği anlaşılmış olup, örneklem sonucuna göre işyeri olarak kullanılan konutların yalnızca %26’,25’i işyeri üzerinden emlak vergisi ödemektedir. Bu durumun Belediye açısından ciddi bir emlak vergisi geliri kaybına yol açabileceği değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak işyeri olarak kullanılan konutlara ilişkin tespit yapılarak emlak vergisinin vergiyi tadil eden sebebe göre güncellenmesi ve bu yolla belediyenin emlak vergisinden gelir kaybının önlenmesine ilişkin çalışmaların yapılması gerektiği düşünülmektedir.
Kamu idaresi cevabında; “Belediye sınırlarının içinde bulunan bazı meskenlerin iş yeri olarak kullanıldığı bununla ilgili gerekli çalışmalar etkin bir yoklama ekibiyle düzene girmesine çalışıldığı Ruhsat ve Denetim Müdürlüğünden de bu türden kullanılan meskenlerin
Müdürlüğümüze bildirilmesi talebinde bulunulacağı çalışmalarının başlatılarak vergi kaybının en aza indirileceği düşünülmektedir. Bu konudaki düşünce ve tavsiyelerinize katılmaktayız.” denilmektedir.
Sonuç olarak Kamu İdaresi tarafından bulguda belirtilen görüşler doğrultusunda işlem tesis edileceği ifade edildiğinden, bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.