Manisa Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesinde görevli bazı işçilerin mevzuatında öngörülen azami fazla çalışma süresinin çok üzerinde çalıştırıldıkları tespit edilmiştir.

4857 sayılı İş Kanunu’nun “Fazla çalışma ücreti” başlıklı 41’inci maddesinde fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı Kanun’un “İşin düzenlenmesine ilişkin hükümlere aykırılık” başlıklı 104’üncü maddesinde yasal çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya ara dinlenmelerini uygulamayan işveren ya da işveren vekiline idari para cezası uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Hesap verme sorumluluğu” başlıklı 8’inci maddesinde her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanların, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından sorumlu oldukları ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorunda oldukları düzenlenmiştir.

Söz konusu kanun hükmü gereğince işçinin rızası olsa dahi, idarenin işçilere bu sürenin üzerinde fazla çalışma yaptırabilmesi hukuken mümkün değildir Kanun koyucunun 4857 sayılı İş Kanunu’nda azami 270 saatlik fazla çalışma süresi sınırı belirlemesindeki amaç esasen işçinin bedensel ve ruhsal iyilik halini korumaktır. Yürürlükte olan İş Kanunu, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Dünya Sağlık Örgütü ilke ve standartlarına göre hazırlanmıştır. Türkiye hali hazırda bu iki örgütün üyesi konumundadır ve bu örgütlerin belirlediği ilke ve şartlara uygun olarak iç hukukunda düzenlemeler yapmaktadır. Dolayısıyla iç hukukta yapılan düzenlemelerin pratikte de uygulanması, Dünya ölçeğinde kabul görmüş sağlık ve çalışma standartlarının çalışma hayatına aktarılmasını sağlamada önem arz etmektedir. Kamu kurumlarının da bu

noktada öncü olması gerektiği düşünülmektedir. Dolayısıyla yıllık 270 saati aşan fazla çalışmalar işçinin bedensel ve ruhsal sağlığı için de tehdit oluşturmaktadır. Bu durumun ise iş kazası ve meslek hastalığı riskini arttırdığı değerlendirilmektedir. Ayrıca söz konusu hatalı uygulama muhtemel bir iş kazası durumunda idarenin kusur oranını da artırabilecektir.

Yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler ve açıklamaların aksine hastanede yıllık fazla çalışma süresi, İş Kanunu’nda belirtilen azami 270 saatlik fazla çalışma süresi sınırının çok üzerinde olan işçiler bulunmaktadır. Böylesi bir çalışma düzeni içinde işçinin dinlenmek bir tarafa hayati ihtiyaçları için bile gerekli vakti ayırabileceği şüphelidir. Her ne kadar pandemi sürecinde bir kısım personelin idari izinli olması, emekliliğe ayrılan ya da istifa eden işçilerin olması gibi idareyi fazla çalışma üst sınırının aşılmasına zorlayacak geçerli durumlar olsa da bütün bu gerekçeler dahi Tablo 1’de gösterilen fazla çalışma sürelerini izah etmeye yetmemektedir. Nitekim fazla çalışma süreleri işçiler arasında daha adaletli dağıtılabilir ve böylelikle fazla çalışma süreleri her işçi için makul seviyede tutulabilirdi. Üstelik hastanede kartlı giriş sisteminin bulunmasına rağmen bu sistemin düzenli olarak kullanılmaması bu türlü insanüstü bir çalışma düzeninin gerçekliğinin de şüphe ile karşılanmasına sebep olmaktadır. En çok fazla çalışma yapan 10 işçiye ilişkin özet tablo aşağıdaki gibidir.

‌Tablo 1: Yıllık Fazla Çalışma Süreleri

Sonuç olarak idari para cezasına muhatap olmamak, kamu kaynaklarının hukuka uygun kullanılmasını sağlamak ve muhtemel iş kazaları durumunda idarenin sorumluluğunu bertaraf edebilmek bakımından fazla çalışma uygulamalarında yasal düzenlemelere uyulması gerekmektedir.