Karar Künyesi
Kurum tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yap-işlet-devret usulü çerçevesinde yaptırılan işlerin muhasebe işlemlerinin incelenmesinde aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Gelecek Aylara Ait Gelirler ile Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesaplarının Hatalı Muhasebeleştirilmesi
Hizmet imtiyaz varlıkları hesabında takip edilen taşınmazlara yönelik kullanılan gelecek aylara ait gelirler hesabı ile gelecek yıllara ait gelirler hesaplarının gerçek durumu yansıtmadığı görülmüştür.
Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin “Hizmet imtiyaz sözleşmesine konu varlıklar” başlıklı 24/4’üncü maddesinde; işletmeciye, kamu idaresi adına kamu hizmeti sunması karşılığında üçüncü taraflardan veya diğer bir gelir getirici varlıktan gelir elde etme hakkının devredilmesi durumunda, hizmet imtiyaz varlığı ile aynı tutarda gelecekte elde etmesi muhtemel vazgeçilen gelir kadar yükümlülük kaydı yapılacağı ifade edilmiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 201’inci maddesinde ise; 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı ile ilgili kayıtlara yönelik işleyiş düzenlenmiştir.
Anılan Yönetmelik’in 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabının niteliğini düzenleyen 286’ncı maddesinde; bu hesabın, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak, gelecek aylara ait olan peşin tahsil edilmiş gelirlerin izlenmesi için kullanılacağı,
Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabının niteliğini düzenleyen 335’inci maddesinde ise; bu hesabın, dönem içinde tahsil edilen ancak, gelecek yılların faaliyet hesaplarına dâhil edilecek olan gelirlerin izlenmesi için kullanılacağı belirtilmiştir.
Kurumun mali tablo, hesap ve işlemleri üzerinde yapılan incelemelerde, yap-işlet-devret usulü ile yaptırılan taşınmazlarına yönelik ilk kayıtların, 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporuna binaen yapıldığı, ancak gerçekleştirilen projelerin maliyet bedelleri üzerinden kayıt edilmesi
gerekirken üzerine irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz bedelleri baz alınarak muhasebe kayıtlarına geçirildiği, 31.12.2020 tarihi itibariyle muhtelif meclis kararları ile hayata geçen 12 adet projenin bulunduğu bunlardan 11 adet işletmenin tamamlanarak hizmete alındığı, sadece hizmete alınan projelerin maliyet bedellerinin 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabına kaydedilmesi gerekirken üzerine irtifak hakkı tesis edilen 12 taşınmazın toplam değeri olan 67.400.185,70 TL üzerinden muhasebe kaydının gerçekleştirildiği,
Gelecek aylara ve yıllara ilişkin kayıtların ise yine cari yıl içinde 380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı ile 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabına kaydedildiği ancak kaydedilen tutarın, mevcut işletmelerin kalan kira süreleri ve maliyet bedelleri dikkate alınmadan yeni hizmete alınmış gibi ve yine üzerine irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz bedelleri dikkate alınarak 380 No.lu hesaba 2.917.731,12 TL, 480 No.lu hesaba ise 64.482.454,58 TL olmak üzere toplam 67.400.185,70 TL bedel üzerinden kayıt işlemlerinin gerçekleştirildiği ve yıl içinde gelir kaydedilmesi gereken tutarların ve dönem sonu işlemlerinin yapılmadığı tespit edilmiştir.
Emlak ve İstimlak Dairesi Başkanlığından alınan verilerde, yap-işlet-devret usulü çerçevesinde işletmeye alınan ve 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabına kaydedilmesi gereken 11 projenin bulunduğu ve bunların toplam maliyet bedelinin 75.476.396,99 TL olduğu, söz konusu verilere yönelik yapılan çalışmalar neticesinde mali rapor ve tablolarda 380 No.lu hesabın 3.210.921,41 TL, 480 No.lu hesabın ise 49.245.836,24 TL olarak yer alması gerektiği hesaplanmıştır.
Yukarıda izah edilen hatalı uygulama nedeniyle kesin mizan ve bilançoda; 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabı 8.076.211,29 TL eksik,
380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı 293.190,29 TL eksik ve 480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı 15.236.618,34 TL fazla,
Faaliyet sonuçları tablosunda ise 600 Gelirler Hesabı 3.210.921,41 TL eksik gösterilmekte olup, bu durumdan dolayı mali rapor ve tablolar doğru ve güvenilir bilgi sunmamaktadır.
Kamu Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Hesabının Gerçek Durumu Göstermemesi
Kurum tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yap-işlet-devret usulü çerçevesinde yaptırılan işlere ilişkin taahhüt hesaplarının gerçek durumu yansıtmadığı tespit edilmiştir.
Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 922 Kamu Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Hesabının niteliğini düzenleyen 454’üncü maddesinde; bu hesabın kamu-özel iş birliği modeli çerçevesinde girişilen taahhütlerin, bunlara yapılan ilavelerin, fiyat güncellemeleri ile bunlardan yerine getirilenlerin veya feshedilenlerin sözleşme fiyatlarıyla izlenmesi için kullanılacağı ifade edilmiştir.
Kurum tarafından yap-işlet-devret usulü çerçevesinde gerçekleştirilen taşınmazlar üzerinde yapılan incelemelerde, söz konusu taşınmazlara yönelik taahhütlere ilişkin ilk kayıtların 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporuna binaen yapıldığı, ancak yalnızca sözleşmesi imzalanan ve işletmeye alınmayan tutarlara yönelik taahhütlerin muhasebe kayıtlarına alınması gerekirken üzerine irtifak hakkı tesis edilen taşınmaz bedelleri olan 67.400.185,70 TL üzerinden kayıt yapıldığı ve bu tutarın mali rapor ve tablolarda yer aldığı görülmüş olup,
31.12.2020 tarihi itibariyle muhtelif meclis kararları ile hayata geçen 12 projenin bulunduğu, bunlardan 11 adet projeye ilişkin girişilen taahhütlerin tamamlanmak suretiyle faaliyete geçildiği ve taahhüt aşamasında olan 1 adet projenin bulunduğu görülmüştür.
Yukarıda izah edilen mevzuata aykırı uygulama nedeniyle mali rapor ve tablolarda 922 Kamu Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Hesabı ile 923 Kamu-Özel İş Birliği Modeli Taahhütleri Karşılığı Hesabı 61.601.401,70 TL fazla gösterilmektedir.
Amortisman Kayıtlarının Yapılmaması
Kurum tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu kapsamında yap-işlet-devret usulü çerçevesinde yaptırılan varlıklar için amortisman ayrılmadığı tespit edilmiştir.
Amortisman ve Tükenme Paylarını Düzenleyen 47 Sıra No.lu Muhasebat Genel Müdürlüğü Genel Tebliğinde ise amortisman ve tükenme payına tabi duran varlıklar düzenlenmiş olup, bunlar arasında 256 Hizmet İmtiyaz Varlıkları Hesabında takip edilen duran varlıklar da yer almaktadır.
Kurum hesap ve işlemleri üzerinde yapılan incelemelerde, yap-işlet-devret usulü çerçevesinde işletmeye alınan varlıklar için amortisman ayrılmadığı ve bunlara ilişkin muhasebe kayıtlarının gerçekleştirilmediği ayrıca söz konusu tespite 2019 yılı Sayıştay Denetim Raporunda da yer verilmesine rağmen işlem tesis edilmediği görülmüştür.
Yap-işlet-devret kapsamında bulunan taşınmazlara yönelik muhasebe kayıtlarının düzeltilmesi amacıyla Kurum tarafından gerekli çalışmalara başlandığı belirtilmiştir. Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.