Karar Künyesi
İdare tarafından ihalesi yapılarak sözleşmeye bağlanan bazı mal alım ihalelerinde Kamu İhale Genel Tebliği’ne aykırı şekilde iş eksilişi ve iş artışı yapıldığı görülmüştür.
4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “Sözleşme kapsamında yaptırılabilecek ilave işler, iş eksilişi ve işin tasfiyesi” başlıklı 24’üncü maddesinde;
“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;
Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin
% 10'una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20 'sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.” denilerek iş artışı ve iş eksilişinin genel hatları açıklanmıştır.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesine dayanılarak çıkarılan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal ve hizmet alımlarında iş artışı ve iş eksilişi” başlıklı 26’ncı maddesinde;
“26.1. 4735 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımları sözleşmelerinde;
Sözleşmeye esas proje içinde kalması,
İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,
Şartlarıyla sözleşme bedelinin % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabileceği belirtildiğinden;
sözleşme bedelinin % 20’sine kadar iş artışı, birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımları için söz konusu olabilecektir. Dolayısıyla götürü bedel üzerinden sözleşmeye bağlanan mal ve hizmet alımlarında iş artışı söz konusu olmayacaktır.
26.2. Süreklilik arz eden ve birim fiyat üzerinden sözleşmeye bağlanan hizmet alımlarında, işin devamı sırasında 4735 sayılı Kanunun 24 üncü maddesine göre yalnızca işin miktarı artırılarak iş artışı (sözleşme bedelinde artış) yapılabilir. Bu nedenle, işin süresinin uzatılması suretiyle iş artışı yapılması mümkün değildir.
26.3. Birden çok mal kaleminden oluşan mal alımlarında 4735 sayılı Kanunun 24 üncü maddesi çerçevesinde iş artışı ve iş eksilişinde aşağıdaki hususların esas alınması gerekmektedir:
İş artışı veya iş eksilişinde temel kural her bir kalemde kalem tutarının %20’si oranına kadar iş eksilişi veya iş artışı yapılmasıdır.
Alıma konu bazı mal kalemi veya kalemlerinde bu kalemlerin her birinin tutarının
%20’sinden çok olmamak üzere iş eksilişi yapılmış olması ve sözleşme tutarının da aşılmaması şartıyla diğer mal kalemi veya kalemlerinde söz konusu kalem tutarının %20’sinden fazla iş artışı yapılabilir.” hükümleri yer almaktadır.
Yukarıda yer alan düzenlemeye, göre birden çok mal kaleminden oluşan mal alımlarında yapılacak iş eksilişi ve iş artışlarında temel kural, her bir kalem tutarının %20’sinin aşılmamasıdır. Ancak ek bir düzenlemeye daha yer verilerek; bir mal kaleminde %20’den fazla iş artışı yapılabilmesi için iki şart öngörülmüştür;
Diğer mal kalemlerinde tutarın %20’sinden çok olmamak üzere iş eksilişi yapılmış
olması,
Sözleşme tutarının aşılmaması,
Söz konusu hükümler doğrultusunda, belli mal kalemi veya kalemlerinde %20’den fazla iş artışı veya iş eksilişi yapılabilmesi için sözleşme tutarının aşılmaması ve diğer mal kalemlerinde %20’den fazla iş eksilişi yapılmaması gerekmektedir.
İdarede ihalesi yapılarak sözleşmeye bağlanan ve aşağıda örnekleri sunulan bazı işlerde, yukarıdaki iş eksilişi ve iş artışı kuralına uyulmadığı görülmüştür. Söz konusu işlerin
bazılarında teklif cetvelinde yer alan bazı iş kalemleri hiç yapılmazken bazılarında ise %20’yi aşan miktarda iş eksilişi mevcuttur.
2018/418327 İstanbul İli Geneli Yeşil Alanlarda Kullanılmak Üzere Bitkisel Materyal Mal Alım İşi
2020/449400 İstanbul Geneli Yeşil Alanlarda Kullanılmak Üzere Bitkisel Materyal Mal Alım İşi
2020/607285 2021 Yılı Akaryakıt ve Madeni Yağ Mal Alım İşi
2019/555459 2020 Yılı Akaryakıt ve Madeni Yağ Mal Alımı İşi
2021/51769 İstanbul Genelindeki Yeşil Alanlar, Kent Ormanları ve Korular İçin Kent Mobilyaları Temini, Üst Yapı Elemanları, Oyun Grupları ve Fitness Aletlerinin Bakım Onarımı Mal Alım İşi
Yukarıda yer alan denetim tespiti üzerine, İdare tarafından; yapılan alımlara ilişkin hatalı işlemlerin sehven yapılmış olduğu ve bundan sonraki süreçte söz konusu hataların tekrarlanmaması hususunda azami hassasiyet gösterileceği ve mevzuatın belirlediği limitler dahilinde işlem tesis edileceği ifade edilmiştir.
Sonuç olarak, yapılan iş eksilişi ve iş artışlarının mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilmesi ve sınırlara uyulması gerekmektedir.