Karar Künyesi
17/3/2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in “Amaç” başlıklı 1’inci maddesinde;
“Bu Esas ve Usullerin amacı, 5/1/1961 tarihli ve 237 sayılı Taşıt Kanunu’na tabi olan kurumlarda kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı suretiyle karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemektir.”
Esas ve Usuller’in “Kapsam” başlıklı 2’inci maddesinde;
“Bu Esas ve Usuller, 237 sayılı Kanuna tabi olan kurumları ve taşıtları kapsar.”
Esas ve Usuller’in “Temel amaç” başlıklı 5’inci maddesinde;
“Kamu hizmetlerinin gerektirdiği taşıt ihtiyacının hizmet alımı yoluyla karşılanmasının temel amacı, kamudaki taşıt giderlerinin asgari seviyeye indirilmesi ve kaynakların savurganlığa yol açılmadan, bütçe olanaklarıyla uyumlu bir biçimde kullanımının sağlanmasıdır.” denilmektedir.
237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Kanunun şümulü” başlıklı 1’inci maddesinde ise, belediyeler tarafından kullanılacak taşıtların 237 sayılı Kanun hükümlerine tabi olacağı açıkça belirtilmiştir. Dolayısıyla 237 Sayılı Kanun kapsamında bulunan belediyelerin Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’de yer alan düzenlemelere uyması gerekmektedir.
02.10.2014 tarihli ve 29137 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usullerde Değişiklik Yapılması Hakkında Karar’da “17/3/2006 tarihli ve 2006/10193 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller’in 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
“ç) Taşıtlar, yakıt hariç, şoförlü veya şoförsüz olarak edinilebilecektir.”
Aynı Esas ve Usuller’in 6’ncı maddesine aşağıdaki fıkralar eklenmiştir:
“(2) Genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermayelerin (Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği ile TBMM Genel Sekreterliği hariç) hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;
Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin %2’sini aşmayacaktır.”
Şoför giderleri dahil yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli, (a) bendine göre tespit edilecek tutara yürürlükteki brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarının ilave edilmesi suretiyle hesaplanacak tutarı aşmayacaktır.
(Ek: 22/10/2015 - 2015/8204) Şoför gideri dahil taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmi tatil ücreti vb giderleri de dahil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin yüzde elli artırımlı tutarı esas alınacak, işveren maliyeti kapsamında yer alan sosyal sigorta ve genel sağlık sigortası işveren payı (%20,5) ve işsizlik sigortası işveren payı (%2) ile işçilik maliyeti üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler (%4) ise idarelerce ayrıca ödenecektir.”
(3) (Ek: 15/9/2014 - 2014/6814 md. 2) İkinci fıkranın (a) bendinde belirlenen oranı, idareler ve taşıt cinsleri itibarıyla %20'ye kadar arttırmaya ve eksiltmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.
…”
İdare tarafından “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere 2017-2018-2019 Yılları 24 Aylık, 215 Araç ile 104 Adet Sürücü, 2 Adet Makam Şoförü ve 4 Adet Sorumlu Personel Kiralama” işi için ihaleye çıkılmış ve en avantajlı teklif veren istekli ile sözleşme imzalanmıştır.
Mezkûr ihalenin İdari Şartnamesinin “Teklif fiyata dâhil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde;
Toplam 104 adet sürücü personeli, 2 adet makam şoförü, 4 adet sorumlu personel çalıştırılacağı.
4 adet sorumlu personelin brüt asgari ücretin %117 fazlasını, 2 adet makam şoförünün brüt asgari ücretin %117 fazlasını ve diğer sürücü personel içinde brüt asgari ücretin %75 fazlasının ödeneceği belirtilmiştir.
Söz konusu işe ait Teknik Şartnamede Taşıtların Teknik Özelliklerinin belirtildiği tabloda taşıtların cinsi; Binek oto, Combi Kamyonet, Minibüs, Midibüs, Otobüs, Panelvan, 5+1 kişilik Kapalı Kasa Kamyonet, Çift Kabinli Kamyonet, 4x4 Çift Kabinli Kamyonet olarak belirtilmiştir.
Yukarıda zikredilen Esas ve Usuller’de genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin hizmetleri için ihtiyaç duyulan sürücüler ile binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların hizmet alımı yöntemiyle ediniminde uyulması gereken kurallar düzenlenmiştir.
İdare tarafından gerçekleştirilen mezkûr ihale kapsamında alımı öngörülen sürücüler için aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmi tatil gideri ve benzeri giderlerde dâhil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının esas alınması gerekmektedir. Yine binek aracı, Combi Kamyonet, Panelvan, 5+1 kişili kapalı kasa kamyonet, çift kabin kamyonet ve 4x4 arazi araçları şeklinde tespit edilen araçların kasko değerleri dikkate alınarak kiralama yapılması gerekmektedir.
Ancak gerek personel için gerekse de birim fiyat teklif cetvelinde yer alan ve Combi Kamyonet, Panelvan, 5+1 kişili kapalı kasa kamyonet, çift kabin kamyonet ve 4x4 arazi araçlarının kiralaması için teklif edilen fiyatlarda, asgari ücretin %50 artırımlı tatarının ve araçlar için kasko sigorta değerlerinin %2’si şeklinde belirlenen tavan tutarlara riayet edilmemiştir.
İdarenin araç kiralama ihalelerinde yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine uyulmaması hukuka aykırı olduğu gibi kamu kaynaklarının da yersiz bir şekilde kullanılmasına sebebiyet vermektedir.
Kamu idaresi cevabında; “Belediye Hizmetlerinde Kullanılmak Üzere 2017-2018- 2019 Yılları 24 Aylık, 215 Adet Araç ile 104 Adet Sürücü, 2 Adet Makam Şoförü Ve 4 Adet Sorumlu Personel Kiralama hizmet alımı ihalesinin 237 sayılı taşıt kanunu 237 sayılı taşıt kanunu, Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usuller ve 5393 sayılı Belediye Kanununun 67. maddesi çerçevesinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 19. Maddesi açık ihale usulü ile gerçekleştirilmiştir.
Hizmet Alımı Suretiyle Taşıt Edinilmesine İlişkin Esas ve Usüller’in 6’ncı maddesinin;
ç) Taşıtlar, yakıt hariç, şoförlü veya şoförsüz olarak edinilecektir.
Ayrıca;
maddesinin (a), (b) ve (c) maddeleri hükümlerine göre araç ve şoför kiralama hizmet alımı yapılmıştır.
İlgi hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesine ilişkin esas ve Usüller’in 6’ncı maddesinin;
(1) ç) kapsamında taşıtlar, yakıt hariç, (2)(a) maddesi “Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dahil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla
uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin
%2'sini aşmayacaktır.” Hükümlerine göre araçlar şoförsüz olarak kiralanmıştır.
İlgi ihale ilan metninden de görüleceği üzere “PERSONEL VE ARAÇ KİRALAMA HİZMETİ ALINACAKTIR” şeklindedir. Araç ve sürücü ayrı ayrı kiralanmıştır.
Araç Maliyeti:
Raporun sonuç bölümünde;
…. Yine binek aracı, combi kamyonet, panelvan, 5+1 kişilik kapalı kasa kamyonet, çift kabin kamyonet ve 4x4 arazi araçları şeklinde tespit edilen araçların kasko değerleri dikkate alınarak kiralama yapılması gerekmektedir. Şeklindedir.
İlgi hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesine ilişkin esas ve Usüller’in 6’ncı maddesinin (2)(a) 24/11/2014 tarihli ve 2014/7039 sayılı BKK ile ; (2) (a) “… hizmetleri için ihtiyaç duyulan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtların (fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) hizmet alımı yöntemiyle ediniminde;” şeklinde değiştirilmiştir.
(fiilen arazi üzerinde çalışan arazi binek ve pick-up’lar hariç) kapsam dışında tutulması maddesi hükümlerine göre Sarıyer bölgesinin coğrafi olarak eğimli, ormanlık ve kırsal bölgesinin fazlalığı ve mevsim şartları dikkate alınarak raporda belirtilen 4x4 arazi araçları fiilen arazide çalıştırıldığından kapsam dışında bırakılması gerektiği düşüncesindeyiz.
Ayrıca;
Raporda belirtilen combi kamyonet, panelvan, 5+1 kişilik kapalı kasa kamyonet, çift kabin kamyonetler taşıt kanunundaki tanımlanan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtlardan hangi araçların hangi tanıma giren taşıtı olduğu taşıt kanunundaki tanımlara bakılarak değerlendirilmiş olup, kasko sigorta değerlerinin %2’si girmediği hükmüyle maliyet yapılmıştır.
237 sayılı Taşıt Kanunun 3. Maddesi
….
“c) Arazi binek: Bütün tekerlekleri muharrik binek taşıtlarını,
Kaptı kaçtı: Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus
taşıtları,
Arazi kaptıkaçtı: Bütün tekerlekleri muharrik olan kaptıkaçtıları,
Pikap: Şoför mahallinde şoför dahil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,
Arazi pikap: Bütün tekerlekleri muharrik olan pikapları,
Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.” Taşıtların tanımları yapılmıştır.
Şoför Maliyeti:
Raporda “İdare tarafından gerçekleştirilen mezkûr ihale kapsamında alımı öngörülen sürücüler için aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol, resmi tatil gideri ve benzeri giderlerde dâhil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının esas alınması gerekmektedir.” denilmektedir.
İlgi hizmet alımı suretiyle taşıt edinilmesine ilişkin esas ve Usüller’in 6’ncı maddesinin;
(1) ç) kapsamında taşıtlar, yakıt hariç, (2)(a) maddesi “Şoför giderleri hariç yapılan taşıt kiralamalarında aylık kiralama bedeli (katma değer vergisi hariç, her türlü bakım-onarım, sigorta ve benzeri giderler dâhil), taşıtın Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliği tarafından yayımlanan ve harcama talimatının verildiği yılın ocak ayı itibarıyla uygulanacak Motorlu Kara Taşıtları Kasko Değer Listesinde yer alan kasko sigortası değerinin
%2'sini aşmayacaktır.” Hükümlerine göre araçlar şoförsüz olarak kiralanmıştır.
İhalenin Şoför giderleri dâhil taşıt kiralama hükümleri kapsamında alım olmadığından, kamu ihale kurumunun KİK işçilik modülü kullanılarak İhale dokümanı teknik şartnamenin;
D. Personellerle ilgili Hususlar;
Maaş, Belgeler, Fazla Çalışma Saati ve Günü Hesaplaması :
Maaş, Belgeler:
-Personelin haftalık çalışma saatleri 45 saattir.
Toplam 104 adet sürücü personel, 2 adet makam şoförü, 4 adet sorumlu personel çalıştırılacaktır.
104 adet sürücü personelin 26 adeti (en az 3 (üç) yıllık sürücü belgesine sahip) asgari B sınıfı, 78 adet sürücü personel en az 5 (Beş) yıllık sürücü belgesine sahip) asgari E sınıfı ehliyetli uzun yol tecrübesi olması aranacaktır. Bu vasıfları taşımayan sürücüler çalıştırılmayacaktır. (Brüt asgari ücretin %75 Fazlası)
4 adet sorumlu personel (Brüt asgari ücretin %117 Fazlası) İdarenin kendi malı ve kiralık olarak çalıştırdığı tüm araç operasyonunu, personellerin her türlü işlemlerinin takibi ve gerekli yazışmaları yapacaktır. Çalıştırılacak personel çalışma saatinin tamamını idarede geçirecektir. İdare 24 saat araçlarla ve personellerle ilgili her türlü sorunda bu personeller ile muhatap olacaktır. (en az 3 (üç) yıllık sürücü belgesine sahip) asgari B sınıfı ehliyetli olması aranacaktır.
2 adet makam şoförü (Brüt asgari ücretin %117 Fazlası) (en az 3 (üç) yıllık sürücü belgesine sahip) asgari B sınıfı ehliyetli olması aranacaktır.
Fazla çalışma saati:
İhale konusu hizmet 730 gün devam edeceğinden, 4857 sayılı İş Kanunu ile birlikte değerlendirildiğinde, söz konusu çalışmalarda anılan kanunun 41.maddesi gereği haftalık 45 saati aşan durumlarda, fazla çalışma ücreti ile anılan kanunun 47.maddesi gereği genel tatil ücretleri (Ulusal, Resmi, Dini ve Bayram Günleri Çalışması) çalışanlara göre hak kazanılır. Anılan kanunun 41.maddesinin uygulanabilmesi için haftalık 45 saatlik çalışma saatini aşan çalışmalarda uygulanır, ihale konusu işte çalışacak şoförlere ve operatörlere haftalık çalışma saatini aşan çalışmaları karşılığı fazla çalışma ücreti verilecektir.
-Sorumlu Personel ve Makam Şoförü = 3.240 saat (22,5 saat*24ay*6kişi) mesai,
-Sürücü = 56.160 saat (22,5 saat*24ay*104 kişi) mesai üzerinden hazırlanacak olup, ödemeler gerçekte yapılan fazla çalışma saati üzerinden gerçekleştirilecektir.
Fazla çalışma günü:
Ulusal bayram ve genel tatil günleri yaptırılacak çalışma için de 4857 sayılı iş kanunun
47.maddesi gereği ödeme yapılacaktır. Ulusal bayram, resmi ve dini bayram günleri, 15 Temmuz Şehit ve Gazileri Anma Günü ile 1 Mayıs emek ve dayanışma günü, yılbaşı gününün toplam çalışma 24 ayda 31 gündür.
-Sorumlu Personel ve Makam Şoförü = 186 gün (6 kişi*31gün) yevmiye,
-Sürücü = 3.224 gün (104 kişi*31gün) yevmiye hazırlanacak olup, ödemeler gerçekte yapılan fazla çalışma günü üzerinden gerçekleştirilecektir.
Yemek ve yol giderleri:
Yol bedeli günlük brüt 9,00 TL, yemek bedeli günlük brüt 10,00 TL olacak ve 26 gün üzerinden hesaplanarak personele ödenecek ve ücret bordrosunda gösterilecektir. İzin, rapor ve işe gelmediği günlerdeki yol ve yemek ücretleri ödenmeyecektir.”
kapsamında maliyet belirlenmiştir.
Yine teknik şartnamenin D2.”İdare ihtiyacı halinde, bu hizmet alımı kapsamında çalıştırdığı Sürücüleri idarenin kendi malı veya kiralık olarak çalıştırdığı araçlarda da kullanacaktır. Ayrıca, kiralanan araçları idarenin kadrolu personeli de kullanabilir.” maddesi kapsamında 26 adet B sınıfı ve 78 adet E sınıfı sürücünün Belediyemiz mülkiyetindeki resmi araçları (binek, kamyon, kamyonet, otobüs vb.) (121 adet) kullandırılacağı hüküm altına alınmış olup, araçlar sürücüsüz olarak kiralanmamıştır.
Sonuç olarak;
Rapor doğrultusunda; Yeni yapılacak Araç ve sürücü kiralama hizmet alımı ihalesinde
; combi kamyonet, panelvan, 5+1 kişilik kapalı kasa kamyonet, çift kabin kamyonet ve 4x4 arazi araçlarının aylık kiralama bedeli kasko sigorta değerlerinin %2’si , sürücüler için aylık kiralama bedeli hesabında yemek, yol , resmi tatil gideri ve benzeri giderlerde dahil yürürlükte bulunan brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının esas alınarak kiralanacaktır.” denilmiştir.
Sonuç olarak Başkanlığımıza gönderilen kamu idaresi cevabında; araçların şoförsüz olarak kiralandığı, araç kiralaması ile şoför hizmet alımının iki ayrı hizmet alım ihalesi şeklinde gerçekleştirildiği bu nedenle işçilik maliyetinde brüt asgari ücretin %50 artırımlı tutarının esas alınmadığı iddia edilmiştir. Ayrıca İdare, combi kamyonet, panelvan, 5+1 kişilik kapalı kasa kamyonet ve çift kabin kamyonetlerin taşıt kanunundaki tanımlanan binek, station-wagon, arazi binek, kaptı kaçtı, panel ve pick-up tipi taşıtlardan hangi araçların hangi tanıma giren taşıt olduğu taşıt kanunundaki tanımlara bakılarak değerlendirilmiş olup, kasko sigorta değerlerinin
%2’sine girmediği hükmüyle maliyet tespitinin yapıldığını belirtip ayrıca Sarıyer bölgesinin coğrafi olarak eğimli, ormanlık ve kırsal bölgesinin fazlalığı ve mevsim şartları dikkate alınarak raporda belirtilen 4x4 arazi araçlarının fiilen arazide çalıştırıldığından kapsam dışında bırakılması gerektiğini ileri sürmüştür.
İdare tarafından her ne kadar araç ve personel alımının ayrı ayrı ihaleler şeklinde gerçekleştirildiği ifade edilse de ihale şartnamelerinden de açıkça anlaşılacağı üzere söz konusu hizmet alımı birlikte ve tek ihale kayıt numarası ile gerçekleştirilmiştir.
237 sayılı Taşıt Kanunu’nun “Tarifler” başlıklı 3’üncü maddesinde
Kurum: 1 inci madde hükmüne giren bütün daire, teşekkül ve müesseseleri,
Taşıt: Motorlu ve motorsuz bütün ulaştırma araçlarını,
Arazi binek: Bütün tekerlekleri muharrik binek taşıtlarını,
Kaptı kaçtı: Asgari iki sıra oturma yeri bulunan kapalı ve insan taşımaya mahsus taşıtları,
Arazi kaptıkaçtı: Bütün tekerlekleri muharrik olan kaptıkaçtıları,
Pikap: Şoför mahallinde şoför dâhil 3 kişiye kadar oturacak yeri ile arkasında azami 1750 kilograma kadar yük taşımak için yeri bulunan motorlu taşıtları,
Arazi pikap: Bütün tekerlekleri muharrik olan pikapları,
Panel: Yük taşıma yeri tamamen kapalı olan pikapları, ifade eder.
Denilerek Kanun’a tabi olan taşıtların tarifi yapılmıştır.
Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığının B.07.0.02.GİB.0.61/6153-1 sayılı İç Genelgesi’nde;
“- Çift kabin yük taşıma kısmı açık hem yolcu hem de yük taşımaya uygun olan (4x2),
-Çift kabin yük taşıma kısmı kapatılmış olan (4x2), taşıtlar ile aynı özelliklere sahip bütün tekerlekleri motordan güç alan (4x4) taşıtların 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanununun 5’inci ve 6’ncı maddelerinde yer alan tarifelerden hangisi kapsamında vergilendirileceği hususunda tereddüt hâsıl olduğu anlaşılmıştır.
197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun "Tanımlar" başlıklı 2’nci maddesinde;
"Arazi Taşıtı: Karayollarında yolcu ve yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtır.
Panelvan: Azami toplam ağırlığı 3500 kilogramı geçmeyen, kapalı kasalı (yandan camlı olanlar dahil), sürücü kısmından başka tek veya daha fazla sıra oturma yeri bulunan, insan ve yük taşımak için imal edilmiş olan taşıtlardır.
Kamyonet: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu araçtır." hükmü yer almaktadır.
2 Sıra No.lu Motorlu Taşıtlar Vergisi Sirküleri’nde;
"a) Arka kısımda oturma yeri bulunmayan ve "Motorlu Araç Tescil Belgesi" ile "Motorlu Araç Trafik Belgesi" nin istiap haddi bölümünde 2, 2+1 şeklinde kişi sayısı belirtilen kapalı kasalı kamyonetler (yandan camlı olanlar dâhil) kamyonet,