Uluslararası kuruluşlardan kredi alınarak gerçekleştirilen yapım işlerinde alt yükleniciler çalıştırıldığı ve bu konu hakkında İdarenin bilgisi olmadığı tespit edilmiştir.

2560 sayılı Kanun’un “Kredi ve Borçlanmalar” başlıklı 14’üncü maddesine göre, su ve kanalizasyon idareleri yurt içi kuruluşlardan, İller Bankasından, Hazine ve Maliye Bakanlığının izniyle yurt dışı kuruluşlardan kredi ve borç alabilmektedir. Bu kapsamda aşağıdaki tabloda yer alan işler için Dünya Bankasının ana borç veren kuruluşu olan Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankasından finansman sağlanmış, sözleşmeler imzalanmıştır.

‌Tablo 11: Uluslararası Kredi Kullanımı İle Yapılan İşler

Sözleşmelerin tanımlar başlıklı 1’inci maddesinin ( r) fıkrasına göre, işveren, sözleşme özel koşullarında belirtilen söz konusu işin gerçekleştirilmesi için yükleniciyi çalıştıran taraftır. Aynı maddenin (i) fıkrasına göre yüklenici, söz konusu işi gerçekleştirmek üzere sunduğu teklif işveren tarafından kabul edilen taraftır. (y) fıkrasına göre ise proje müdürü, söz konusu işin yerine getirilmesini denetlemek ve sözleşmeyi idare etmekle sorumlu olup, sözleşme özel koşullarında adı geçen şahıstır. Söz konusu şahıs, Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası tarafından zorunlu kılınan ve bu doğrultuda MUSKİ tarafından hizmet alımı yöntemi ile ihale edilen müşavirlik firmasının atanmış temsilcisidir.

Taraflar arasında imzalanan sözleşmeye göre, ihale kapsamındaki işleri yükleniciler kendileri yapabileceği gibi alt yüklenicilerden de faydalanabilmektedir. Sözleşmelerin tanımlar başlıklı 1’inci maddesinin (ee) fıkrasına göre alt yüklenici, “saha çalışmaları da dahil olmak üzere sözleşmede belirtilen işin bir bölümünü gerçekleştirmek üzere yüklenici ile bir sözleşmesi bulunan şahıs veya tüzel kişiler.” şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre, alt yüklenicinin yapacağı işler konusunda bir ayrıma gidilmemiş, sözleşme konusu işin herhangi bir bölümü için alt yüklenici çalıştırılabileceği ifade edilmiştir. Ancak böyle bir durumda sözleşme genel koşullarının 7.1’inci maddesine göre, yüklenicilerin proje müdürünün onayını alması şarttır. Bu durumda yüklenicinin yükümlülüklerinde bir değişiklik meydana gelmemektedir.

Sözleşme özel koşullarının 4.1’inci maddesinde proje müdürünün işlem yapmadan önce işverenin onayını alacağı konular sıralanmış olup, bunlardan biri de yüklenicinin, alt yükleniciler ile sözleşme imzalaması durumudur. Bir başka ifade ile, yükleniciler alt yüklenici çalıştırmak istemesi durumunda bu talebi öncelikle proje müdürünün onayına sunmalı ve proje müdürü de İdareden onay almalıdır.

Sözleşme koşulları incelendiğinde, alt yüklenici çalıştırılması ile ilgili oransal bir sınırlamaya gidildiği görülmektedir. Sözleşme özel koşulların 7.1’inci maddesinde, “yüklenicinin sözleşmenin %20’sine kadar işler için alt yükleniciye iş verebileceği, teklif edilen alt yüklenicinin yeterliliği bölüm 7.1 Teknik Şartnameler Madde 2.11 hükümleri uyarınca proje müdürü tarafından onaylanacaktır.” denilmektedir.

Teknik şartnamelerin “Taşeronların Görevlendirildiği İşler” başlıklı 2.11’inci maddesinde göre “Yüklenici işlerin bizzat deneyimine, niteliğine sahip olmadığı ve kendisinin üstlenmesi onaylanmayan ve şartnamede tanımlanan bölümleri için uzman taşeronlar görevlendirilecektir. Yüklenici, önerdiği tüm uzman taşeronların, özel imalat kalemleri tedarik firmalarının ve yerel temsilcilerinin adlarını veya Türkiye’de temsilcisi yoksa, hizmet ve yedek parça temini yöntemlerini, her taşeronunun üstleneceği iş kalemlerini proje müdürünün onayına sunacaktır. Yüklenici, önerdiği her imalat firmasının, benzer nitelikte imalatlarda başarılı olduğuna dair kanıtı sağlayacaktır. Yüklenicinin, önerdiği taşeronların çalışması için önerildiği iş kapsamıyla ilgili, son 5 yıl içerisinde en az 2 (iki) benzer sözleşmeyi başarılı olarak tamamladığına ve finansal olarak da güvenilir olduğuna dair kanıtı proje müdürüne sunması gerekmektedir….”

Konu ile ilgili yapılan incelemede, dış finansman kullanımı yolu ile ihalesi gerçekleştirilen işlerde alt yüklenici çalıştırılma durumları incelenmiştir. Bu kapsamda tarafımızca Muğla SGK İl Müdürlüğünden alınan verilere göre, aşağıdaki tabloda yer alan işler için toplamda 30 adet alt yüklenici çalıştırılmış olup, bunların sadece 2’si için proje müdürünün ve İdarenin onayı alınmıştır. Diğer bir ifade ile 28 alt yüklenici çalıştırılması ile ilgili proje müdürünün ve İdarenin bilgisi bulunmamaktadır.

‌Tablo 12: Uluslararası Kredili İşlerde Alt Yüklenici Çalıştırma Durumu ve İşveren Onayı

Proje müdürünün yüklenici tarafından yapılan işleri denetlemek ve sözleşmeyi idare etmek yönünde sorumlulukları bulunduğu dikkate alındığında, alt yüklenici çalıştırılmasına dönük faaliyetlerin söz konusu şahıs tarafından takip edilmesi ve bu durumun İdarenin bilgi ve onayına sunulması gerektiği değerlendirilmektedir.