Ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ödenen katma değer vergisinin (KDV) indirim konusu yapılamayacak

olmasına rağmen 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilmek suretiyle indirim konusu yapıldığı görülmüştür.

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (1/3-g) maddesinde, genel ve katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birliklere, üniversitelere, dernek ve vakıflara, her türlü mesleki kuruluşlara ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan veya işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşların veya bunlara ait veya tabi diğer müesseselerin ticari, sınai, zirai ve mesleki nitelikteki teslim ve hizmetlerinin KDV'ye tabi olduğu hüküm altına alınmıştır.

Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin verginin konusuna ilişkin “Kamu Kurum ve Kuruluşları, Dernek ve Vakıflar ile Mesleki Kuruluşların Vergilendirilmesi” başlıklı (I/B-2) bölümünde; “3065 sayılı Kanunun (1/3-g) maddesinde sayılan; genel bütçeye dâhil idareler, özel bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, dernek ve vakıflar ile her türlü mesleki kuruluşların ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri vergiye tabi değildir” düzenlemesi yer almaktadır.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği’nin 153’üncü maddesinde, mahalli idarelerin bir bedel karşılığı satmak üzere ürettikleri mal veya hizmetin üretim girdisi olarak satın aldıkları mal veya hizmete ilişkin olarak ödemiş oldukları katma değer vergisini indirim konusu yapacakları, bunun dışında kurumun satışa konu olmayan kamu hizmeti üretiminde nihai tüketici olarak kullanmak veya tüketmek üzere satın alınmış mal veya hizmet için ödenen katma değer vergisinin ise indirim konusu yapılmayacağı ve bu tutarların ilgili gider veya varlık hesabının maliyet bedeline ilave edileceği hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerince, belediyelerin kuruluş amaçlarına uygun faaliyetlerinin verginin konusuna dâhil edilmemesi, ancak ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyet niteliğindeki iş ve işlemlerinin katma değer vergisinin kapsamı içinde değerlendirilmesi öngörülmektedir.

Yapılan incelemede, Belediyenin Park ve Bahçeler Müdürlüğü, Özel Kalem Müdürlüğü, Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü ve Zabıta Müdürlüğü adına yapılan bazı alımlar ile Fen İşleri Müdürlüğü ve Temizlik İşleri Müdürlüğünün tüm alımlarında 191 İndirilecek KDV Hesabı kullanılmak suretiyle muhasebe kaydı gerçekleştirildiği, oysaki Fen İşleri Müdürlüğü ve Temizlik İşleri Müdürlüğünün bir kısım giderlerinin, diğer müdürlüklerin ise

bütün giderlerinin Belediyenin gelir getirici faaliyetleri ile ilişkili olmadığı, bu nedenle ödenen KDV tutarlarının indirime konu edilmemesi gerektiği tespit edilmiştir.

Açıklanan nedenlerle 2020 yılında KDV oranları %18, %8 ve %1 oranlarında değişen ve toplam tutarı 10.642.527,00 TL olan mal ve hizmet alımı ile yapım işlerine ilişkin ödemelerde 191 İndirilecek KDV Hesabının kullanılması sonucu, bu hesapta 615.679,59 TL tutarında fazla kayıt gerçekleşmiştir.

Belediyenin ticari, sınai, zirai ve mesleki faaliyetleri kapsamına girmeyen, kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetlerine ilişkin KDV’yi indirim konusu yaparak 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydetmesi neticesinde;

• Ay sonlarında 191 İndirilecek KDV Hesabı ile 391 Hesaplanan KDV Hesabının karşılıklı mahsuplaşması sonucu, yapılan hatalı kayıt tutarları kadar, her ay 190 Devreden KDV Hesabına indirim yapılabilecek KDV devredilmiştir.

• Nihai tüketici olarak kullanılmak veya tüketilmek üzere satın alınmış taşınır mallara ilişkin olan ve indirim konusu yapılamayacağından ilgili varlıkların maliyet bedeline eklenmesi gereken KDV tutarı kadar 15 Stoklar hesap grubundaki ya da 25 Maddi Duran Varlıklar hesap grubundaki varlık değerleri olması gerekenden daha düşük tutarda gerçekleşmiştir.

• Nihai tüketici olarak kullanılmak veya tüketilmek üzere satın alınmış mal ve hizmetlere ilişkin olan ve indirim konusu yapılamayacağından gider olarak kaydolunması gereken KDV tutarı kadar 630 Giderler Hesabı olması gerekenden daha düşük tutarda gerçekleşmiştir.

• Yıl sonunda faaliyet gelir ve giderlerinin durumuna göre şekillenen faaliyet sonucu, 630 Giderler Hesabına yansıtılmayan KDV tutarı kadar fazla gerçekleşmiştir. (Susurluk Belediyesinde 2020 yılı sonunda olumlu faaliyet sonucu gerçekleşmiştir.)

• Ödenmesi gereken KDV’nin oluşmaması ya da azalmasına neden olunmuştur.

Bu itibarla, niteliği itibariyle indirim konusu yapılamayacak KDV tutarlarının 191 İndirilecek KDV Hesabına kaydedilmesi 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununa aykırılık teşkil etmektedir. Aynı nedenlerle, 2020 yılı Bilançosunda 190 Devreden KDV Hesabı fazla, 150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı ile 255 Demirbaşlar Hesabı eksik ve 590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı fazla gösterilmek suretiyle hataya neden olunmuştur. 2020 yılı Faaliyet Sonuçları Tablosunda gösterilen dönem olumlu faaliyet sonucu da aynı tutarda gerçeği yansıtmamaktadır.