İlbank tarafından Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Söke Belediyesine gönderilen payın eksik hesaplandığı ve bu duruma belediyenin itiraz etmediği görülmüştür.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un ‘Gelirler’ başlıklı 13’ üncü maddesinde;

“İSKİ'nin gelirleri aşağıdaki kaynaklardan sağlanır:

…

c) Hizmet alanındaki belediyelerin, İller Bankasınca 2380 sayılı "Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun" gereğince nüfus esasına göre dağıtılan paylardan bu bankaca tutularak İSKİ'ye gönderilecek % 10'lar,

…” Denilmiştir.

5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun’un;

‘Payların hesaplanması ve oranı’ başlıklı 2’ nci maddesinde;

“ (1) İl özel idareleri ve belediyelere genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamı üzerinden pay verilir. Pay, genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamından, vergi iadeleri düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden hesaplanır.

1. (Değişik: 12/11/2012-6360/25 md.) Genel bütçe vergi gelirleri tahsilâtı toplamının yüzde 1,50’si büyükşehir dışındaki belediyelere, yüzde 4,50’si büyükşehirlerdeki ilçe belediyelerine ve yüzde 0,5’i il özel idarelerine ayrılır.

   …”.

   
   

   ‘Belediye paylarının tahsisine ilişkin esaslar’ başlıklı 5’inci maddesinde;

   
   

   “…

   
   

2. (Değişik: 12/11/2012-6360/26 md.) 2 nci maddenin ikinci fıkrasına göre ayrılan büyükşehirlerdeki ilçe belediyeleri payının; yüzde 90’lık kısmı ilçelerin nüfusuna, yüzde 10’luk kısmı ise ilçelerin yüzölçümüne göre dağıtılır. Hesaplanan tutardan yüzde 30’luk büyükşehir belediyesi payı ayrıldıktan sonra kalan miktar büyükşehir ilçe belediyelerinin hesabına İlbank A.Ş. tarafından aktarılır.

…”

‘Yürürlükten kaldırılan mevzuat ve hükümler’ başlıklı 8’ inci maddesinde;

“(1) a) 2/2/1981 tarihli ve 2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun,

…

(2) …2380 sayılı Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.”

Düzenlemeleri bulunmaktadır.

Yasal mevzuat bölümünde görüldüğü gibi 2560 sayılı Yasada su ve kanalizasyon idareleri geliri olarak ‘2380 sayılı "Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun gereğince nüfus esasına göre dağıtılan paylardan bu bankaca tutularak İSKİ'ye gönderilecek % 10'lar,’ sayılmaktadır.

5779 sayılı Kanun’un 8’ inci maddesi ile 2380 sayılı Yasaya yapılan atıfların bu Kanuna yapılmış sayıldığı düzenlemesi bulunmaktadır. Buna göre, 2560 sayılı Yasanın 13’ üncü maddesinde yer alan 2380 sayılı Yasa yerine 5779 sayılı Yasanın dikkate alınması gerekmektedir. Sonuç olarak, su ve kanalizasyon idareleri gelirlerini düzenleyen maddenin; ‘Hizmet alanındaki belediyelerin, İller Bankasınca 5779 sayılı “İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun” gereğince nüfus esasına göre dağıtılan paylardan bu bankaca tutularak İSKİ'ye gönderilecek % 10'lar,’ şeklinde anlaşılması gerekmektedir.

Büyükşehir ilçe belediyeleri genel bütçe vergi gelirleri payı 5779 sayılı yasaya göre iki kalemden oluşmaktadır. Genel bütçe vergi gelirlerinden vergi iadeleri düşüldükten sonra kalan tutarın %4,5’i büyükşehir ilçe belediyeleri payı olarak ayrılmaktadır. Büyükşehir ilçe belediyelerine bu tutarın %90’ı nüfuslarına göre %10’u ise yüzölçümlerine göre dağıtılacaktır.

Buna göre İlbank tarafından Aydın Su Kanalizasyon İdaresine (ASKİ) Söke Belediyesinin payından kesilerek gönderilecek tutar belediyeye gönderilecek payın nüfus esasına göre belirlenen % 90’ı üzerinden olması gerekirken tamamı üzerinden hesaplanarak ASKİ payı kesilmiştir. Bu durumda Söke Belediyesine gönderilecek pay eksik olarak hesaplanmıştır.

2018 Yılında İlbank tarafından Söke Belediyesine gönderilen tutarlar şu şekildedir;

Tablo 3: İller Bankası Tarafından Söke Belediyesi 2018 Yılı Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Ayrılan Paylar

Tablodan görüleceği üzere İlbank tarafından Söke Belediyesine gönderilen paydan ASKİ için kesilen tutar brüt tahakkukun tamamı üzerinden yapılmaktadır. Hâlbuki kesilmesi gereken tutar bürüt tahakkukun nüfus esasına göre hesaplanan % 90 lık kısmı üzerinden olması gerekmektedir. Yani 53.065.024,93 TL üzerinden değil 47.758.522,4 TL üzerinden olması gerekirdi. Bunun sonucu olarak da ASKİ için kesilmesi gereken 4.775.852,24 TL olmalıydı. Bu durumda 2018 Yılı için Söke Belediyesine 530.650,25 TL (5.306.502,49– 4.775.852,24) eksik Genel Bütçe vergi Geliri Payı gönderilmiş ve Söke Belediyesi tarafından bu duruma itiraz edilmemiştir.

Bazı büyükşehir ilçe belediyelerinin iller bankasına yazdıkları yazıların, 2380 sayılı Kanun’un ilk hali görmezden gelinerek mezkûr Kanun’un ilgili maddesinde 2001 yılında yapılan değişiklik ile getirilen, “payların tamamı nüfusa göre dağıtılmalı” hükmüne göre cevaplandığı görülmektedir. Her ne kadar iller bankası tarafından olumsuz yanıtlar verilse de 2560 sayılı İSKİ Kanun’unun ilgili maddesindeki hüküm, 2380 sayılı Kanunu ilk halindeki düzenlemeye göre getirildiği bilinmelidir.

05.02.1981 tarih, 17242 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2380 sayılı Kanun’un ilk

halinin

“Payların Hesaplanması ve Dağıtımı” başlıklı birinci maddesinde;

“Genel Bütçe Vergi Gelirleri tahsilat toplamı üzerinden Belediyelere % 5, il özel İdarelerine de % 1 nispetinde pay verilir.

Bu paylar, gelir saymanları tarafından aylık olarak hesaplanıp tahsil edilen ayı izleyen ayın sonuna kadar İçişleri Bakanlığı emrine ayrı ayrı hesaplara kaydolunmak üzere İller Bankasına yatırılır.

İller Bankasında her ay sonuna kadar toplanan belediye ve il özel İdare paylarının % 80'inin Belediyelere ve il özel idarelerine ait hisse olarak banka tarafından içişleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ilgili kuruluşlara dağıtımı planlanır.

…

Artakalan % 20 nispetindeki paylardan, belediyeler ortak fonundaki payların dağıtımı İçişleri ve İmar ve İskân Bakanlıkları, il özel İdarelerine alt ortak fondaki payların dağıtımı da içişleri Bakanlığı tarafından hazırlanacak yönetmeliklere göre yapılır.” Denilmektedir.

2380 sayılı Kanun’un ilk halinde genel bütçe vergi gelirlerinden belediyelere dağıtılacak payların oranı, %80’i nüfusa göre, kalan %20 ‘si de İçişleri ve İmar ve İskân Bakanlıklarınca çıkarılacak yönetmeliğe göre dağıtılacağı belirlenmiş idi.

2380 sayılı Kanun yayınlandıktan sonra 23.11.1981 tarihinde 17523 sayılı resmi gazete ile 2560 sayılı İSKİ Kanunu çıkarılmıştır.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un ‘Gelirler’ başlıklı 13’ üncü maddesinde;

“İSKİ'nin gelirleri aşağıdaki kaynaklardan sağlanır:

…

c) Hizmet alanındaki belediyelerin, İller Bankasınca 2380 sayılı "Belediyelere ve İl Özel İdarelerine Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun" gereğince nüfus esasına göre dağıtılan paylardan bu bankaca tutularak İSKİ'ye gönderilecek % 10'lar,

…”

Denilmiştir. Görüldüğü üzere 2380 sayılı Kanunu ilk halinde belediyelere nüfusuna

göre dağıtılacak %80’lik iller bankası payının %10’u İSKİ’nin payı olarak belirlenmiş, kalan

%20’lik paya ilişkin ise İSKİ’nin herhangi bir hakkı yok idi.

2380 sayılı Kanun’un 1 ‘inci maddesi, 22.01.2001 tarihinde 4629 sayılı Kanun’un 3 ‘üncü maddesi ile değiştirilmiştir. Değişikliğe göre “İller Bankasından her ay sonuna kadar toplanan belediyeler payı Banka tarafından İçişleri Bakanlığınca bildirilecek son genel nüfus sayımı sonuçlarına göre büyükşehir belediyeleri dışındaki belediyelere dağıtılır denilerek belediye paylarının dağıtımında sadece nüfus kriterinin dikkate alınacağı belirtilmiş idi. Yani Kanun’un ilk halindeki gibi %80’lik kısmı nüfusa, kalan %20’lik kısım yönetmelikle dağıtılır şeklinde bir düzenlemeye gitmemiş, %100’ünün nüfusa göre dağıtılması gerektiği hükme bağlanmış idi. 2001 yılındaki bu değişikliğe göre payın tamamı nüfus esasına göre dağıtıldığı için İSKİ payı da aynı şekilde sadece nüfusa göre dağıtılan oran üzerinden yani %100 üzerinden hesaplanacaktı.

Ancak Daha sonra 15.07.2008 tarih 26937 sayılı resmi gazete ile 5779 sayılı “İl Özel İdarelerine Ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanun” yürürlüğe konarak 2380 sayılı Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. 5779 sayılı Kanun, 2380 sayılı Kanun’un ilk haline benzer bir düzenlemeye gitmiş, büyükşehir ilçe belediyelerine gönderilmesi gereken İller Bankası paylarının %90’ı nüfusa göre, %10’u ise yüzölçümüne göre dağıtılacağı hükme bağlanmıştır.

İSKİ Kanunu yine ilk haliyle kaldığı dikkate alındığında, iller bankası tarafından nüfusa göre büyükşehir ilçe belediyelerine gönderilen %90’lık kısım üzerinden Su ve Kanalizasyon İdarelerine pay verilmesi gerekmektedir.

5779 sayılı Kanun’un belediye paylarının dağıtılmasıyla ilgili kısmı, 2380 sayılı Kanun’un ilk halindeki düzenlemeye benzer olduğu dikkatlerden kaçmamalıdır. Yapılan değerlendirme 2380 sayılı Kanun’un ilk hali ile ve 2560 sayılı İSKİ Kanun’un birbirine uyumluluğu ile yapılmalıdır. İller bankası tarafından verilen olumsuz yanıtların mevcut mevzuat hükümleriyle çeliştiği ortadadır.

Bu durum, belediyenin gelir kaybına sebebiyet vermek suretiyle mali tablolarını olumsuz yönde etkilemektedir.

Kamu idaresi cevabında; İller Bankasına gerekli itirazın yapılacağı belirtilmiştir.

Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından bulguya iştirak edilmiştir. Belediyece gerekli işlemlerin yapılıp yapılmadığı tarafımızca kontrol edilecektir.