Kemalpaşa Belediyesince 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan tarhiyat sonrası uzlaşmaya ilişkin tutanak ve belgelerin tamamı yerinde denetim sırasında incelenmiş olup 01.08.2003 tarihli ve 25186 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği hükümlerine aykırı uygulamaların olduğu tespit edilmiştir.

Belediyeler tarafından yapılan 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaşmaya ilişkin usul ve esaslar Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği’nde belirlenmiştir. Kemalpaşa Belediyesi ise bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak oluşturulan üç kişilik komisyon ile mükelleflerden gelen uzlaşma taleplerini sonuçlandırmaktadır.

Yönetmelik’e aykırı olduğu tespit edilen uygulamalar şu şekildedir:

1. Uzlaşma Talebi İçin Yönetmelik’te Öngörülen Süreye Uyulmayan Uzlaşmaların Olması

   
   

   Yönetmelik’in 9’uncu maddesine göre; uzlaşma talebinin, vergi veya ceza ihbarnamesinin mükellefe tebliğ tarihini takip eden günden itibaren 30 gün içinde yapılması şarttır. Aynı Yönetmelik’in 10’uncu maddesine göre ise, uzlaşma komisyonunun sekretarya hizmetlerini yürüten mali hizmetler birimi tarafından uzlaşma dilekçelerinin süresi içinde yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi ve süresi içinde yapılmayan uzlaşma taleplerinin reddedilmesi gerekmektedir.

   Uzlaşma komisyonu tutanak ve evraklarında yapılan incelemede, iki uzlaşmada mükellefler tarafından uzlaşma talebinin ceza ihbarnamesini takip eden günden itibaren 30 gün içinde yapılmamasına rağmen uzlaşma talebinin kabul edilerek uzlaşmanın sağlandığı tespit edilmiştir.

   
   

2. Yönetmelik’te Belirtilen Bazı Şekil Şartlarına Uyulmaması

   
   

   Yönetmelik’in 10’uncu maddesine göre, üç nüsha olarak düzenlenecek uzlaşma komisyonu tutanağının alt kısmında bir yere “Bu tutanağın bir nüshasını uzlaşma komisyonundan .../.../... tarihinde aldım” ibaresi ve mükellef veya vekilinin adı ve soyadı yazıldıktan sonra imzasının alınarak bir tutanağın mükellefe tebliğ edilmesi gerekmektedir.

   Bu açıklamadan anlaşılacağı üzere, üç nüsha olarak düzenlenen uzlaşma tutanağının üçünde de mükellef veya vekili tarafından yazılıp imzalanan bu ifadenin bulunması gerekmektedir. Ancak, Belediyede saklanan uzlaşma komisyonu tutanakları incelendiğinde, çoğu tutanakta bu ibarenin yazılmadığı ve mükellefçe imzalanmadığı görülmüştür.

   
   

3. Uzlaşma Tutanağındaki İmzaların Eksik Olması

   
   

   Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği’nin “Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Görüşmelerinin Yapılması” başlıklı 10’uncu maddesine göre, uzlaşma görüşmelerinin sonucunda uzlaşma sağlanırsa, uzlaşma komisyonu durumu tutanakla tespit etmelidir. Bu tutanağın üç nüsha olarak düzenlenmesi ve bütün nüshalarda komisyon başkanı ve yardımcıları ile mükellef veya vekilinin imzalarının tam olması gerekmektedir. Uzlaşma komisyonu tutanaklarının incelenmesi sonucunda 1 uzlaşma komisyonu tutanağında mali hizmetler biriminden katılan memur üyenin, 2 uzlaşma komisyonu tutanağında mali hizmetler müdürünün ve 3 uzlaşma komisyonu tutanağında ise mükellef veya vekilinin imzalarının eksik olduğu görülmüştür.

   Adı geçen Yönetmelik’in aynı maddesinin yedinci fıkrasında;

   
   

   “Uzlaşma sağlanamadığı takdirde (mükellef veya vekilinin uzlaşma komisyonunun davetine icabet etmemesi, komisyona geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması veya ihtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaşma sağlanamamış sayılır) komisyonca bu husus belirtilmek üzere üç nüsha tutanak düzenlenir. Tutanağın bir nüshası mükellefe verilir. Mükellefin uzlaşma davetine icabet etmemesi veya tutanağı almaktan imtina etmesi halinde, tutanağın iki örneği (Değişik ibare:7/3/2015-29288) mali hizmetler birimine gönderilir.” denilmektedir.

   Bu mevzuat hükmünden anlaşılacağı üzere mükellefin veya vekilinin uzlaşma komisyonuna geldiği halde uzlaşma tutanağını imzalamaması durumunda uzlaşmanın sağlanmamış sayılacağı belirtilmiştir. Yukarıda da belirtildiği üzere mükellefin veya vekilinin imzasının bulunmadığı üç adet uzlaşma komisyonu tutanağı bulunmaktadır. Belirtilen mevzuat hükmüne göre bu uzlaşmaların sağlanamamış sayılması gerekmektedir. Ancak, söz konusu tutanakta imzaları bulunmamasına rağmen bu komisyonlarda uzlaşılan vergi ve gecikme cezası tutarlarının mükellefler tarafından Belediyeye ödendiği görülmüştür.

4. Uzlaşma Fişlerinin Düzenlenme Tarihinin Uzlaşma Komisyonu Toplantı Tarihinden Önceki Bir Tarihi Göstermesi

   
   

   Bahsi geçen Yönetmelik’in “Uzlaşmanın Kesinliği” başlıklı 12’nci maddesinde ise

   aynen;

   
   

   “Uzlaşma vaki olduğu takdirde komisyonların düzenleyecekleri uzlaşma tutanakları kesin olup, gereği (Değişik ibare:7/3/2015-29288) mali hizmetler birimince derhal yerine getirilir.

   Uzlaşma tutanağının (Değişik ibare:7/3/2015-29288) mali hizmetler birimine intikali üzerine tarih ve tebliğ edilmiş olan vergi ve ceza, uzlaşılan vergi miktarına göre düzeltilir.” denilmektedir.

   Uzlaşma sağlandığı takdirde uzlaşma tutanağı mali hizmetler birimine intikal ettirilecek ve vergi ile cezası uzlaşılan tutara göre mali hizmetler birimince düzeltilecektir. Denetlenen kamu idaresi tarafından uzlaşılan tutarların gösterildiği bir uzlaşma fişi düzenlenmektedir. Bu uzlaşma fişinin mahiyeti gereği uzlaşma komisyonu toplantısıyla aynı ya da daha sonraki günlerde düzenlenmiş olması gerekmektedir. Yapılan incelemede, uzlaşmaların 13 tanesinde uzlaşma fişlerinin düzenlenme tarihinin, uzlaşma komisyonu toplantı tarihinden önceki bir tarihi gösterdiği tespit edilmiştir.

   
   

5. Uzlaşma Komisyonu Tutanağı ile Kanıtlayıcı Belgelerde Yer Alan Bilgiler Arasındaki Uyumsuzluk

   
   

   Uzlaşma komisyonu tarafından oluşturulan uzlaşma tutanaklarındaki bilgiler incelendiğinde, kanıtlayıcı belge niteliğinde olan bazı uzlaşma komisyonu tutanaklarında yer alan bilgilerin ekinde yer alan evraklardaki bilgilerle uyuşmadığı tespit edilmiştir. Örneğin, ceza ihbarnamesinin gönderilme tarihinin ya da uzlaşma talebinde bulunulan tarihin komisyon tutanağında yanlış gösterilmesi gibi hususlarla karşılaşılmıştır. Uzlaşma komisyonu tutanağında yer alan tarih bilgileri, uzlaşmanın geçerliliği ya da uzlaşmanın yapılıp yapılamayacağı gibi hususlarda Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliği’nde belirtilen usul ve esaslara uygunluk açısından önem arz etmektedir.

6. Uzlaşılan Tutarların Kanuni Ödenme Süreleri İçinde Ödenmemesi

Mezkur Yönetmelik’in “Ödeme Zamanı” başlıklı 14’üncü maddesinde;

“Uzlaşma konusu yapılan vergi ve cezalar;

1. Uzlaşma vaki olduğu takdirde buna ilişkin düzenlenen ve tebliğ olunan uzlaşma tutanağı vergi ve cezaların ödeme zamanlarından önce tebliğ edilmişse kanuni ödeme zamanlarında; ödeme zamanları kısmen veya tamamen geçtikten sonra tebliğ edilmişse ödeme süreleri geçmiş olanlar uzlaşma tutanağının tebliğinden itibaren bir ay içinde;

2. Uzlaşma vaki olmadığı takdirde, Vergi Usul Kanununun 112 ve 368 inci maddeleri ile 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 27 nci maddesinin (3) numaralı bendi hükmü çerçevesinde,

ödenir.” hükmü yer almaktadır.

Belediye ile mükellef arasında uzlaşma sağlandıktan sonra uzlaşma tutanağının tebliğ edilme tarihine göre vergi ve cezalarının ödeme zamanları Yönetmelik’te belirtilmiş olup uzlaşılan vergi ve cezalarının önemli bir bölümünün belirtilen süreler içinde mükellefler tarafından ödenmediği tespit edilmiştir.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nda yer alan tarhiyat sonrası uzlaşma müessesesinin Belediyede daha etkili bir şekilde işlemesi için yukarıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; “Belediyemiz tarafından 213 sayılı kanuna göre yapılan tarhiyat sonrası uzlaşmalarda Mahalli İdareler Uzlaşma Yönetmeliğine uygun hareket edilmesi sağlanacaktır.” denilmektedir.

Sonuç olarak kamu idaresi tarafından bulgu konusu tarhiyat sonrası uzlaşmalarda adı geçen Yönetmelik hükümlerine uygun hareket edileceği ifade edilmiş olup 2018 yılı içerisinde yapılan tarhiyat sonrası uzlaşmalarda, ilgili mevzuatta belirtilen hükümlere uyulması hususunda özen gösterilmesi gerektiği değerlendirilmektedir.