İdarece teklif birim fiyat esasına dayalı bazı yapım işlerinde teklif mektubu ekinde yer alan Birim Fiyat Cetvelinde bir kısım imalat kalemine ait imalat miktarının işe ait projelerde ön görülenden daha fazla yazıldığı bir kısmının ise projelerde hiç yer almamasına rağmen yaklaşık maliyet hesabına dahil edilerek istekliler tarafından ihale teklif mektubu ekinde yer alan birim fiyat teklif cetveline dahil edildiği tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinde yaklaşık maliyet; “mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak KDV hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmeyen, isteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmayan, ihale konusu işin öngörülen bedelini ifade eder”, şeklinde tanımlanmıştır.

Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 8’inci maddesinde

“(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre miktar tespiti ve fiyat araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir.

1. Ön ilan yayımlanmadan önce yapı tekniği ve ihtiyaç programına göre tahmin edilen fiziki miktar veya kapsam esas alınarak hesaplanan yaklaşık maliyet, ihale veya ön yeterlik ilanı öncesi gerekiyorsa yeniden hesaplanır.

2. İhale konusu işin bir kısmına teklif verilmesinin mümkün olduğu hallerde, yaklaşık maliyet her bir kısım için ayrı ayrı olmak üzere işin tamamı dikkate alınarak hesaplanır.

3. İhale konusu işin bünyesine girecek veya yardımcı olarak kullanılacak malzeme, araç, teçhizat, makine ve ekipman gibi unsurların idare tarafından verilmesi durumunda; yaklaşık maliyet, bu unsurların bedeli hariç tutularak hesaplanır ve bu unsurların listesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinin ekine konulur.

denilmektedir.

Yaklaşık maliyet hesaplanırken önemli olan husus yapım işine ilişkin maliyeti etkileyecek tüm unsurların dikkate alınarak, gerçekçi şekilde ve dayanakları ile birlikte hesaplanmasıdır.

Yaklaşık maliyet kavramı, ödenek kontrolünde, gereken yatırım programının yapılmasında ve ihale usulünün, ilan sürelerinin, yeterlik kurallarının, itirazen şikâyet başvuru bedelinin belirlenmesinde, yerli istekliler lehine uygulanabilecek fiyat avantajının ve tekliflerin değerlendirilmesi hususlarında baz alınmaktadır.

4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.”

Yine 4734 sayılı Kanun’un 60’ıncı maddesinde ise “İhale yetkilisi ile ihale komisyonlarının başkan ve üyeleri ile ihale işlemlerinden sözleşme yapılmasına kadar ihale sürecindeki her aşamada görev alan diğer ilgililerin; 17 nci maddede belirtilen fiil veya davranışlarda bulunduklarının, görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir.”

denilmektedir.

İlgili maddelerden de anlaşıldığı üzere, yaklaşık maliyetin hatalı tespit edilmesi nedeniyle taraflardan birisinin zarara uğraması halinde, zarara yol açan işlemi yapan görevliler hakkında idari soruşturma açılabilecek, cezai kovuşturma yapılabilecek ve ortaya çıkan zarar kendilerine tazmin ettirilebilecektir.

İdare tarafından bazı Su Alma Yapılarına ilişkin teklif birim fiyat esasına dayalı yapım ihalelerinde yaklaşık maliyete ihale konusu işin bünyesinde hem yer almayan imalat kalemleri dahil edilmiş hem de ihale konusu işin bünyesinde yer alan bazı imalat kalemlerinin ise miktarları projede öngörülenden daha fazla alınmak suretiyle yaklaşık maliyetin daha yüksek çıkmasına neden olunduğu, dolayısıyla ihale teklif mektubuna ekli birim fiyat teklif cetvelinde bu miktarlar üzerinden teklif verildiği için ihalelerde, saydamlık, rekabet ve güvenirlilik ilkelerine uyulmamıştır.

Kamu idaresi cevabında; “Bulguda belirtilen hususlarda gereken hassasiyet gösterilecektir.” denilmektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, bulguda belirtilen görüşler doğrultusunda gerekli hassasiyetin gösterileceği ifade edilmiş olsa da 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde belirtildiği üzere yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanması ve kaynakların verimli kullanılması ilkeleri çerçevesinde hareket etmelidirler.