Anahtar teslim götürü bedel yapım ihalelerinde uygulama projeleri ile mahal listelerinin birbiri ile çelişkili hazırlanması ve zorunlu teknik gerekçeye dayanmayan ve buna bağlı olarak gerekçeli imalat değişiklik oluru dahi alınmadan bazı işler için imalat değişikliğine gidildiği, bu kapsamda bazı imalatların yapımından vazgeçildiği ve bazı imalatlar için ise iş artışı kapsamında ilave ödemede bulunulduğu tespit edilmiştir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi'nin 21'inci maddelerinde hüküm altına alındığı üzere iş artışı kapsamında imalat değişikliğine gidilebilmesi ve bu kapsamda iş artışı ile ödeme yapılması için, öncelikle mevzuat değişikliği gibi öngörülemeyen durumlar kaynaklı bir iş artışının zorunlu olması, artışa konu olan işin sözleşmeye esas proje içinde kalması, idareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması ve buna bağlı olarak detaylı şekilde hazırlanmış teknik gerekçe onayının alınmış olması gereklidir. Anahtar teslim götürü bedel yapım işlerinde zorunlu nedene bağlı iş artışı ve/veya iş eksilişinin gerekli olduğu hallerde ise yeni fiyatlarla birlikte ilgili imalat ve işlere ilişkin metraj ve ataşman kayıtlarının da ayrıca hazırlanması zorunludur.

Bununla beraber ihale gününde geçerli olan şartların gerekli kıldığı rekabetçi ortam dâhilinde ihaleye çıkılmış olmasına rağmen, örnek olarak Erciyes Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi İkmal İnşaatı Yapım İşinde, ihale dokümanı eki uygulama projesinde 3 cm kalınlığında beyaz mermer öngörülmesine rağmen 2 cm kalınlığında gri mermer uygulandığı, konferans ve seminer salonları zemin mahallerinin 20 mm kalınlığında parke ile kaplanması gerekirken 14 mm mdf malzeme ile kaplandığı, uygulama projesinde porselen karo döşenmesi öngörülen mahallere seramik karo döşendiği, korkuluk yapım pozunda kullanılan camın 6+0,76+6 mm temperli olması gerekirken fiilen 5+0,76+5 mm temperli cam takıldığı ve buna benzer hususlar tespit edilmiştir.

İhaleye çıkılmadan evvel binayı kullanacak paydaşların istek ve talepleri alınarak mutabakat zabtına bağlanması, anahtar teslim götürü bedel sözleşme mantığına uygun şekilde ihale dokümanlarının (uygulama projeleri, plan, plan kesitleri, proje dipnotları, mahal listeleri, teknik şartnameler, imalat tarifleri ve diğer sözleşme eki dökümanların) tamamının birbirleriyle uyumlu şekilde hazırlanması, bununla beraber ihale dokümanları ile eklerinin fen ve sanat kurallarına, tüm mer’i yapı ve imalat mevzuatlarına uygun ve eksiksiz hazırlanması gerekir. Kezâ ihale gününden sonra uygulama projesinin, mahal listelerinin veya teknik

şartnamenin eksik ve hatalı hazırlanmasına bağlı olarak imalat değişikliğine gidilmesi, zorunlu olmadığı halde bazı imalatların yapımından vazgeçilmesi ve/veya değiştirilmesi, ihale gününden sonra zorunlu nedene dayanmayan bazı imalatlar için iş artışı kapsamında ödemede bulunulması, ihale ilkelerinden “rekabet” ve “eşit muamele” ilkelerine aykırılık oluşturmaktadır.

İşin yapım sürecinde oluşabilecek öngörülemez durumları bertaraf edebilmek amacıyla ihale süreci öncesinde yapılacak işin tüm ayrıntılarıyla değerlendirilmesi ve ilgililerin projelendirme aşamasına dahil edilmesi önem arz etmektedir. Sorumluların gerekli her türlü tedbiri alması 4734 sayılı Kanun'un gereği olup esas olan işi projesine sadık kalarak tamamlamaktır. İşin yapımı esnasında yapılan proje değişikliğinin sürekli uygulanarak alışkanlık haline dönüşmesi 4734 sayılı Kanun hükümlerine aykırılık teşkil etmektedir.

Bu cümleden olarak anahtar teslim götürü bedel yapım sözleşmelerinin ‘Diğer hususlar’ başlıklı maddesine; “Yüklenici ihale konusu işi sözleşme eki inşaat, makine, tesisat, asansör, elektrik, yangın ve diğer özel/genel teknik şartnameler, zemin etüdü, ihale gününde mer’i deprem, ısı, yangın yönetmelikleri ve diğer tüm mevzuata uygun şekilde meydana getirmek ve ruhsatlandırmak için gerekli imalatların yapılması anahtar teslim götürü bedel sözleşme tutarına dâhildir. İhale gününden sonraki herhangi bir süreçte özel ve genel teknik şartnamelerde öngörülen ve ruhsat almak için zorunlu imalatların uygulama projeleri ve mahal listelerinde yer almadığı, proje ve mahal listelerin hatalı veya birbiri ile uyumsuz olduğu, ihata ve/veya istinat duvarının yüksekliğinin artığı veya sair nedenlerle yüklenici iş artışı talebinde bulunamaz.” hükmünün konulmasının anahtar teslim götürü bedel sözleşmelerin ruhuna uygun düşeceği ve kamu kaynaklarının etkin kullanılmasına katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir.