Ankara Büyükşehir Belediyesi muhasebe hesap ve kayıtlarının incelenmesi neticesinde, 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesap bakiyesinin yıllar itibariyle artış gösterdiği ve 2018 yılında 499.379.294,06 TL bakiye verdiği, hurdaya ayrılan ya da kullanım olanağını yitiren varlıkların mevzuata uygun şekilde satış veya devir işlemlerinin yapılıp yapılmadığının kontrol edilmediği tespit edilmiştir.

Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabını düzenleyen maddelerinde; çeşitli nedenlerle kullanılma olanaklarını yitiren maddi duran varlıkların bu hesapta izleneceği, hesapta kayıtlı varlıklardan satılmak suretiyle elden çıkarılanların satış bedelinin 100 Kasa Hesabı, 102 Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara, ayrılmış olan amortisman tutarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabına

borç, kayıtlı değeri bu hesaba alacak kaydedileceği ayrıca satış değerinin 800 Bütçe Gelirleri Hesabına alacak, 805 Gelir Yansıtma Hesabına borç kaydedileceği, bu hesapta kayıtlı varlıklardan diğer idare veya kuruluşlara bedelsiz olarak devredilenlerin kayıtlı değeri bu hesaba alacak, birikmiş amortisman tutarlarının 299 Birikmiş Amortismanlar Hesabına, varsa kalanının 630 Giderler Hesabına borç kaydedileceği hüküm altına alınmıştır.

İdare tarafından, 2018 yılı ve önceki yıllarda harcama birimlerince hurdaya ayrılan ve kullanım olanağını yitiren varlıklar 294 hesabında kayıt altına alınmıştır. Hurdaya ayrılan ve mevzuatı gereği satışa konu edilen varlıklar Destek Hizmetleri Daire Başkanlığına bağlı hurda şefliği deposuna hurdalaştırma işlem belgeleriyle gönderilmekte ve peyderpey MKE Hurda İşletmesi Müdürlüğüne, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca her 6 ayda belirlenen birim fiyatlar üzerinden satılmaktadır. Ayrıca özel mevzuatı gereği farklı işleme tabi tutulması gereken bayraklarla diğer varlıklar da harcama birimlerince kayıtlardan çıkarılmaktadır.

Bu kapsamda, muhasebe kayıtları ve hesabın ayrıntılı dökümü, hurda şefliğine yıllar itibariyle satılmak üzere teslim edilen varlıklar, satışı yapılanların satış belgeleri ve birimlerce yapılan işlemler incelenmiştir. Yapılan tespitler şöyledir;

• 294 hesabının yıllar itibariyle tutarı;

  
  

  Tablo 6: 294 Hesabının Yıllar İtibariyle Tutarları

  
  

  Yıl	Borç Tutarı (TL)	Alacak Tutarı (TL)	Borç Kalanı (TL)
  2008	1.617.898,76	313,60	1.617.585,16
  2009	407.437.135,80	17.199,35	407.419.936,45
  2010	408.276.648,84	451.250,00	407.825.398,84
  2011	408.301.643,26	-	408.301.643,26
  2012	414.415.131,32	641.000,00	413.774.131,32
  2013	421.752.392,20	1.561.560,59	420.190.831,61
  2014	427.971.117,10	425.664,95	427.545.452,15
  2015	432.994.399.43	1.111.802,74	431.882.596,69
  2016	469.255.342,85	55.274,20	469.200.068,65
  2017	487.142.314,36	2.013,00	487.140.301,36
  2018	525.478.072,16	26.098.778,10	499.379.294,06

  
  

• Banka hesap ekstrelerinde ve tahsilat fişlerinde, 2010 yılında 451.250,00 TL, 2014 yılında 375.000,00 TL, 2015 yılında 1.012.505,25 TL ve 2018 yılında da 483.546,55 TL

  
  

  olmak üzere toplam 2.322.301,80 TL satış tutarı bulunmaktadır. Bu tutarlar gerek MKE'ye gerek özel şirketlere satışı yapılan hurda tutarıdır.

• Bunun yanı sıra, 2008 yılında 313,60 TL, 2009 yılında 17.199,35 TL, 2010

  yılında 451.250,00 TL, 2012 yılında 641.000,00 TL, 2013 yılında 1.561.560,59 TL, 2014

  yılında 425.664,95 TL, 2015 yılında 1.111.802,74 TL, 2016 yılında 55.274,20 TL, 2017 yılında 2.013,00 TL ve 2018 yılında da 26.098.778,10 TL olmak üzere toplam 30.364.542,93 TL alacak kaydı yapılmıştır. Bu tutarlar gerek satış gerekse de muhtelif şekillerde devir ve teslime konu olan hurdaların kayıtlı değer çıkış tutarıdır.

• Hurda şefliği kayıtlarına göre, 2016 yılında birimler kanalıyla gönderilen hurdaların kayıtlı değeri 1.780.510,49 TL, 2017 yılında 9.068.146,60 TL ve 2018 yılında da 2.781.339,94 TL'dir. Bu tutarlar, yılı içinde satışı yapılmak üzere hurda şefliğine gönderilen varlıkların toplam kayıtlı değerini ifade etmektedir.

  Açıklamalardan da anlaşılacağı üzere ortaya çıkan sorun ve uyumsuzluk, hurdaların satış dışında farklı suretle fiili olarak devir ve teslim edilip edilmediği, edilmişse kayıtlardan çıkarılması hususunun sağlıklı bir şekilde takip edilmemiş olmasından kaynaklanmaktadır. Hurda şefliğinden alınan bilgilerde, 2016-2018 yıllarında hurda şefliğine gönderilen varlıkların depolarda bekletilmediği, düzenli aralıklarla satışının yapıldığı anlaşılmıştır. Ancak 2015 ve öncesi yıllarına ait veriler temin edilememiştir. Yukarıda maddeler halinde ortaya koyduklarımız dışında tarafımıza belge ve doküman sunulamamıştır.

  Sorunun başka bir boyutu da özellikle harcama birimlerinin depolarında hurdaya ayrılan taşınırların bulunması, dış birim sayısı fazla olan harcama birimlerinde bu durumun yoğun olmasıyla birlikte harcama birimlerince hurdaya ayrılan varlıkların, satış suretiyle mi yoksa bedelsiz devir, hibe veya farklı usullerle kayıtlardan çıkarılıp çıkarılmadığının takip ve kontrolünün yapılamamasıdır. 2008-2015 yıllarına ilişkin farklı zamanlarda farklı muhasebe programlarının kullanılması, 2016 yılından önce hurdaya ayrılan varlıkların tek bir birim değil her harcama biriminin uhdesinde satışının yapılması, geriye dönük bilgi erişimi ve belge sorgulamasının sağlıklı yapılamaması gibi sebepler de takip ve kontrol faaliyetlerinin etkin bir şekilde yürütülememesine yol açmıştır.

  Sonuç olarak;

  
  

• 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabında 2009 yılında oluşan 407.419.936,45 TL'lik bakiyenin, sebebinin ve neden sonraki yıllarda satış ya da farklı

  
  

  şekillerde kayıtlardan çıkış işlemlerinin yapılmadığı/sağlıklı yapılmadığının araştırılması,

  
  

• Hurdaya ayrılan varlıkların düzenli aralıklarla görevli birimce MKE'ye satışının yapılması ve satışı yapılanların kayıtlı değerleri üzerinden kayıtlardan çıkarılması, satışı yapılan tutarların ilgili hesaplarda izlenmesi,

• Harcama birimlerince hurdaya ayrılıp bedelsiz devir, bağış ya da farklı yollarla fiilen çıkışı yapılanların mali hizmetler birimine bildirilerek kayıtlı değerler üzerinden muhasebe çıkışlarının yapılması, hurdaya ayrılan varlıklardan fiilen harcama birimlerinin depolarında/muhafaza alanlarında tutulanların satılması amacıyla ilgili birime gönderilmesi, satışa konu olmayacak olanların çıkış işlemlerinin gerçekleştirilmesi,

• Hesaba kaydedilen hurda ve kullanım ömrünü yitiren varlıkların uzun süre kayıtlarda tutulmaması ve tüm birimler itibariyle sürecin yönetim ve takibi açısından koordinasyonun sağlanması gerekmektedir.

2008-2018 yıllarında kümülatif toplamı 499.379.294,06 TL'ye ulaşan 294 hesabının, fiili durumla kaydi durum arasındaki gerçek durumu yansıtmaması, mali tabloların doğruluğunu ve güvenilirliğini etkileyecek; 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 48'inci maddesinin kamu idarelerine ait malların edinme, kiralama, tahsis, yönetim, kullanma ve elden çıkarma işlemlerinin mevzuatında öngörülen kurallar dahilinde hizmetin amacına uygun olarak verimlilik ve tutumluluk ilkesine göre yapılacağı ve bu ilkeye aykırı eylem ve işlemlerden doğacak zararlardan, malların yönetimi veya kullanılması hususunda yetki verilenlerin sorumlu olacağı amir hükmü gereği mali ve hukuki sorumluluk doğacaktır.

Kamu idaresi cevabında; "Ankara Büyükşehir Belediyesi muhasebe hesap ve kayıtlarının incelenmesi neticesinde, 294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesap bakiyesinin yıllar itibariyle artış gösterdiği ve 2018 yılında 499.379.294,06 TL bakiye verdiği, hurdaya ayrılan ya da kullanım olanağını yitiren varlıkların mevzuata uygun şekilde satış veya devir işlemlerinin yapılıp yapılmadığının kontrol edilmediği tespit edilmiştir, denilmektedir.

Tüm harcama birimlerimize yazılar yazılmış olup, kırılma, bozulma, eskime, kullanım değeri kalmamış malzemeler hurdaya ayrılarak MKE satışı sağlanmıştır. Bu nedenle satışı yapılan taşınırların banka dekontları ve taşınır işlem fişleri bulunarak kayıtlı değerleri ile hurda satış değeri arasındaki oluşan fark 20/05/2019 tarihinde 11476 nolu ve 22/05/2019 tarihinde 11711 nolu yevmiyelerle kayıt altına alınmıştır. Ayrıca konu ile ilgili olarak tüm harcama birimlerimizin dikkatli ve özenli çalışması ve gerekli hassasiyetin gösterilmesi için uyarılmış olup, söz konusu hesaplarla ilgili çalışmalarımız bulgu önerileriniz doğrultusunda devam etmektedir.

Ayrıca bu madde de yer alan söz konusu ifade ve tespitlerle ilgili olarak Teftiş Kurulu Başkanlığınca araştırma yapılması sağlanacaktır." demektedir.

Sonuç olarak Kamu idaresi cevabında, satışı yapılan taşınırların banka dekontları ve taşınır işlem fişleri bulunarak kayıtlı değerleri ile hurda satış değeri arasındaki oluşan farkın, 20/05/2019 tarih 11476 numaralı ve 22/05/2019 tarih 11711 numaralı yevmiyelerle kayıt altına alındığını, tüm harcama birimlerinin dikkatli ve özenli çalışması ve gerekli hassasiyetin gösterilmesi için uyarılarak söz konusu hesaplarla ilgili çalışmaların devam ettiğini belirtmiştir.

Her ne kadar satış suretiyle kayıtlardan çıkarılan hurdalara ilişkin düzeltme işlemi yapılsa da yapılan düzeltme işlemi 2019 yılı içerisinde gerçekleştiğinden 2018 yılı mali tablolarını etkilemiştir. Düzeltilen tutar 22.947.765,57 TL 'dir. Ancak satış dışındaki işlemlere ilişkin düzeltme işlemi yapılmamış olup çalışmalar devam etmektedir. 294 hesabının gerçeğe uygun şekilde mali tablolarda izlenmesi, fiili-kaydi uyumun sağlanması için bulgumuzda bahsedilen süreçlerin izlenmesi ve yerine getirilmesi gerekmektedir.