Karar Künyesi
İstanbul Büyükşehir Belediyesine bırakılan spor tesisi alanlarının içerisinde yer alan reklam unsurlarının vergilendirilmesine ilişkin süreçlerde hatalı uygulamalar yapıldığı görülmüştür.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ilan ve reklam vergisinin düzenlendiği ikinci bölümüne göre; belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, ilan ve reklam vergisine tabi olacaktır. İlan ve reklam vergisinin mükellefi, ilan ve reklamı kendi adına yapan veya yaptıran gerçek veya tüzel kişiler olup, ilan ve reklam işlerini mutat meslek olarak ifa edenler ise, başkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmaktan sorumludurlar. Ayrıca, vergiye tabi ilan ve reklamlardan alınacak olan ilan ve reklam vergilerinin; ilan ve reklam işinin mükellefçe yapılması halinde ilan veya reklam işinin yapılmasından önce mükellef tarafından; ilan ve reklam işinin bu işi mutad meslek olarak ifa edenler tarafından yapılması halinde ilan ve reklam işini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar verilecek beyanname üzerine, tarh ve tahakkuk ettirileceği ifade edilmiştir.
Kanun’da, verginin tarife ve nispetine ilişkin olarak ise, “cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan geçici mahiyetteki ilân ve reklamların metrekaresinden haftalık olarak”, “ışıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak” ilan ve reklam vergisi alınacağı; ışıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlarda ilan ve reklam süresinin 6 aydan az olduğu durumlarda yıllık vergi tutarının, geçici mahiyetteki ilan ve reklamlarda ise reklamın süresinin 1 haftadan az olduğu durumlarda vergi tutarının yarısının alınacağı ifadesi yer almıştır.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun “Büyükşehir belediyesinin gelirleri” başlıklı 23’üncü maddesinde;
“Büyükşehir belediyesinin gelirleri şunlardır:
…
Büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları.
7 nci maddenin birinci fıkrasının (g) bendinde belirtilen alanlar ile bu alanlara cephesi bulunan binalar üzerindeki her türlü ilân ve reklamların vergileri ile asma, tahsis ve bakım ücretleri.
…”
“Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumlulukları” başlıklı 7’inci maddesinin
(g) bendinde;
“Büyükşehir belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları şunlardır:
…
g) Büyükşehir belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, meydan, bulvar, cadde ve ana yolları yapmak, yaptırmak, bakım ve onarımı ile bu yolların temizliği ve karla mücadele çalışmalarını yürütmek; kentsel tasarım projelerine uygun olarak bu yerlere cephesi bulunan yapılara ilişkin yükümlülükler koymak; ilân ve reklam asılacak yerleri ve bunların şekil ve ebadını belirlemek; meydan, bulvar, cadde, yol ve sokak ad ve numaraları ile bunlar üzerindeki binalara numara verilmesi işlerini gerçekleştirmek.”
“Belediyeler arası hizmet ilişkileri ve koordinasyon” başlıklı 27’nci maddesinde ise;
“(…) büyükşehir belediyelerinde meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesislerin büyükşehir belediyesi ile büyükşehir kapsamındaki diğer belediyeler arasında dağılımına ilişkin esaslar büyükşehir belediye meclisi tarafından belirlenir.” hükümleri yer almaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2017 tarihli ve 330 numaralı Kararı’nda, İstanbul ili sınırları içerisinde kamu veya özel şahıslarca inşa edilen ve biletle girilen en az
10.000 kişilik spor salonları kompleksi ve tabi eklentileri olan tesisler ile en az 2.000 kişilik kapalı spor salonları ve tabi eklentilerinden alınacak olan vergilerde İstanbul Büyükşehir Belediyesinin, diğerlerinde ise ilçe belediyelerinin yetkili olacağı belirtilmiştir.
Yukarıdaki açıklamalardan ve mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere, ilan ve reklam işlerini mutat meslek olarak ifa edenlerin başkaları adına yaptıkları ilan ve reklamlara ait vergileri mükellefler adına ilgili belediyeye yatırmakta sorumluluğu bulunmaktadır. Duruma göre ilan veya reklam işinin yapılmasından önce veya bu işin yapılması halinde ilan ve reklam işini yapanlarca ilan veya reklamın yapıldığı ayı takip eden ayın 20’nci günü akşamına kadar ilgili belediyeye verilecek beyanname üzerine, tarh ve tahakkuk işlemi yapılmaktadır.
İlan ve reklam vergisinin tahsilinde büyükşehir belediyeleri sadece kendi görev, yetki ve sorumluluk alanlarında söz konusu vergiyi tahakkuk ve tahsil edebilmektedir. Buna göre büyükşehir belediyesine bırakılan sosyal ve kültürel tesisler, spor, eğlence ve dinlenme yerleri ile yeşil sahalar içinde tahsil edilecek her türlü belediye vergi, resim ve harçları ile büyükşehir
belediyesinin yetki alanındaki mahalleleri ilçe merkezine bağlayan yollar, büyükşehir belediyesi yetkisi içine alınan meydan, bulvar, cadde ve ana yollar ile bu meydanlar ve yollara cephesi bulunan binalar üzerindeki yalnızca ilan ve reklamlardan alınacak vergiler kanunla büyükşehir belediyesine bırakılmıştır.
İlan ve reklam vergisi alınacak meydan, bulvar, cadde, yol, sokak, park, spor ve kültürel tesis yerlerinin büyükşehir belediyesinin yetkisinde olması için büyükşehir belediye meclisinin bu yönde bir karar alması gerekmektedir. Bu kapsamda 15.03.2017 tarihli ve 330 no.lu Meclis Kararı alınmıştır. Karar’da belirtilen şartları taşıyan İstanbul ili sınırları içerisindeki spor tesisi sayısı 22 adet olup bunlardan 7 tanesi futbol stadyumu, 15 tanesi ise spor salonu olarak faaliyette bulunmaktadır.
Yapılan incelemede, spor tesis alanlarında bulunan ilan ve reklam unsurlarının eksik vergilendirildiği, bu unsurlara ilişkin spor kulüplerince verilen ilan ve reklam vergisi beyannamelerinin gerçek durumu yansıtmadığı, bu konuda İdarenin yeterli kontrolü sağlamadığı ve söz konusu tesislerinin içerisinde bulunan ilan ve reklam unsurlarının vergilendirilmesinde hatalı tarifenin uygulandığı tespit edilmiştir. Şöyle ki;
Spor Tesis Alanlarında Bulunan İlan ve Reklam Unsurlarının Eksik Vergilendirilmesi
Spor tesis alanlarında bulunan ilan ve reklam unsurları eksik vergilendirilmiştir.
Yapılan incelemede, dış cephesinde ilan ve reklam unsuru bulunan spor tesisleri için bu tesislerde kullanım hakkı bulunan spor kulüpleri tarafından düzenli olarak beyanname verildiği, beyannamelere dayanılarak dış cephedeki ilan ve reklam için vergi tahakkuklarının bulunduğu, ancak spor tesislerinin içerisinde bulunan ilan ve reklam unsurlarına ilişkin hiçbir beyannamenin bulunmadığı, Belediyenin de bu konuda bir tahakkukunun olmadığı tespit edilmiştir.
Bu tespit üzerine 2021 yılı içerisinde İdare, görev ve yetki alanına giren spor tesislerinde kullanım hakkı bulunan spor kulüplerine beyanname vermeleri gerektiğini bildirmiş, beyanname vermek isteyen spor kulüplerinden beyanname alınmış, diğerlerine re’sen tarhiyat yapılarak 2021 yılı için spor tesislerinin içerisindeki reklam unsurlarının ilan ve reklam vergisi tahakkuk işlemlerini gerçekleştirmiştir. Ancak, tahakkuk kayıtlarının sadece 2021 yılı için yapıldığı, yıllardan beri süre gelen spor tesisleri içerisindeki ilan ve reklam faaliyetleri için herhangi bir tahakkuk kaydının yapılmadığı görülmüştür.
Bilindiği üzere, vergi alacağının doğduğu takvim yılını takip eden yılın başından itibaren başlayarak 5 yıl içinde tarh ve mükellefe tebliğ edilmeyen vergiler tahakkuk zamanaşımına uğrar.
Sonuç olarak, İdare tarafından, 2464 sayılı Kanun kapsamında ilan ve reklam vergisi alınması gerektiren unsurlardan aynı Kanun çerçevesindeki düzenlemeler doğrultusunda söz konusu verginin takip ve tahsilinin sağlanması gerekmektedir. Bu açıdan 5 yıllık tahakkuk zamanaşımı süresi de dikkate alınarak henüz tahakkuk etmemiş ilan ve reklam unsurları için de gerekli çalışmaların yapılması mevzuat gereğidir. Geçmiş yıl tahakkuklarının yapılmaması hem İstanbul Büyükşehir Belediyesinin gelir kaybına uğramasına yol açmakta hem de 2464 sayılı Kanun uyarınca vergilendirilmesi gereken ilan ve reklam unsurlarından vergi alınmasının önüne geçilerek Kanun hükmünün gereği yerine getirilmemektedir.
Spor Tesislerinin İçinde Yer Alan İlan ve Reklam Unsurlarına İlişkin Spor Kulüplerince Verilen İlan ve Reklam Vergisi Beyannamelerinin Gerçek Durumu Yansıtmaması ve Bu Konuda İdarenin Yeterli Kontrolü Yapmaması
Spor tesislerinin içinde yer alan ilan ve reklam unsurlarına ilişkin spor kulüplerince verilen ilan ve reklam vergisi beyannameleri gerçek durumu (fiili ilanları ve reklam alanlarını) yansıtmamış ve bu konuda İdare tarafından da yeterli kontroller yapılmamıştır.
Spor kulüplerinin stadyum içerisindeki ilan ve reklam konusunu oluşturan unsurlar için vermiş oldukları beyannamelerin incelenmesinde; farklı stadyumlarda faaliyet gösteren dört spor kulübünün aynı sayıda reklama sahip olduğu, yıllık beyannamelerin aynı metrekare üzerinden ve eşit tutarda tahakkuk ettiği görülmüştür. Bu durum spor kulüplerince verilen ilan ve reklam vergisi beyannamelerinin, fiili ilanları ve reklam alanlarının gerçek durumunu yansıtmamaktadır. Şöyle ki, hayatın olağan akışı içerisinde 4 adet spor kulübünün stadyumlarında yer alan ilan ve reklam alanlarının adet, metrekare ve tahakkuk tutarı bakımından birebir aynı olması mümkün değildir. Zira, her bir stadyumun reklam alanı kendine özgüdür. Buralarda faaliyet gösteren her bir spor kulübü de farklı ticari reklam anlaşmaları yapmaktadır. Her birinin aynı sayıda, aynı ölçülerde reklam verdiğinin ön kabulü doğru bir yaklaşım değildir. Her ne kadar İdare, kulüplerin beyanını esas alarak tahakkuklarını oluşturmuş ise de, gerçekle bağdaşmayan durumların varlığında, İdare denetimlerini/kontrolleri engelleyen bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla İdare, ilan ve reklam vergisi beyannamelerinin gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığına yönelik kontrollerini yapmamıştır.
Spor kulüpleri, her bir reklam unsurunu, reklamın yapıldığı mecrayı (LED ekran, sabit pano vb.), reklamın kapladığı alanı vereceği yıllık beyanname ile eksiksiz bir şekilde bildirmekle mükelleftir. Yıllık beyannamede belirtilmeyen sonradan ortaya çıkan ilan ve reklam unsurları için de ek beyan verilerek Belediyeye bildirimde bulunulması zorunludur.
Sonuç olarak, İdare de kendisine verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığına ilişkin gerekli kontrolleri sağlamakla yükümlüdür. Bu sebeple verilen beyannamelerin gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığının kontrolü yeterli sıklıkta yapılmalı, eksik beyan verildiğinin tespiti halinde gerekli tarh, tahakkuk, tebliğ ve tahsilat işlemleri gerçekleştirmelidir.
Spor Tesislerinin İçerisinde Bulunan İlan ve Reklam Unsurlarının Vergilendirilmesinde Hatalı Tarifenin Uygulanması
Spor tesislerinin içerisindeki ilan ve reklam unsurlarının vergilendirilmesinde ışıklı veya ışıksız sabit ilanlar, LED aydınlatmalı, kayan yazılı panolar, vb. gibi sabit reklam mecraları üzerinde yapılan reklamlar için geçici reklam tarifesi uygulanmıştır.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun ilan ve reklam vergisini düzenleyen maddelerinde yapılan ilan veya reklamın geçiciliği ile neyin ifade edildiğine ilişkin açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, “Tarife ve nispet” başlıklı 15’inci maddede;
“1. Dükkân, ticarî ve sınaî müessese ve serbest meslek erbabınca çeşitli yerlere asılan ve takılan her çeşit levha, yazı ve resim gibi tüm sabit ilân ve reklamların beher metrekaresinden yıllık olarak
…
Cadde, sokak ve yaya kaldırımları üzerine gerilen, binaların cephe ve yanlarına asılan bez veya sair maddeler vasıtasıyla yapılan geçici mahiyetteki ilân ve reklamların metrekaresinden haftalık olarak
Işıklı veya projeksiyonlu ilân ve reklamlardan her metrekare için yıllık olarak
…” denilmek suretiyle kanun koyucu tarafından bir tarife belirlenmiş ve bu tarifenin yalnızca 3’üncü maddesinde geçicilik unsuruna atıfta bulunulmuştur.
Kanun sistematiği içerisinde; ilan ve reklam unsurunun devamlı suretle asılmadığı/yayınının yapılmadığı, asılma ve kaldırılma tarihleri ile sınırlı olarak ilan ve
reklamın yapıldığı, ilan ve reklamın yapıldığı mecrada süreklilik arz edecek şekilde bulunmadığı hallerde geçicilik unsurundan bahsetmek mümkündür.
Spor tesislerinin içerisinde yer alan ışıklı veya ışıksız sabit ilanlar ile led aydınlatmalı, kayan yazılı panolar Kanun’da yer alan tarifenin geçicilik vurgusu yapılan üçüncü maddesinde yazılan ilan ve reklamlar sınıfına girmemekte, bilakis birinci ve dördüncü maddede yer alan unsurlar içerisinde yer almaktadır.
Spor tesislerinin içlerinde bulunan ve yukarıda bahsedilen reklam unsurları sabit düzenekler olup, bu düzeneklerde yapılan reklamlar ise düzenlilik göstermektedir. Bir diğer ifadeyle reklamlar yıl boyunca gerek müsabakaya gelenlere gerekse de yayınlanması suretiyle yayını izleyenlere ulaşmaktadır. Reklamların yalnızca maç günü yapılıyor olması kanun sistematiği açısından bunlara geçicilik unsuru kazandırmamaktadır. Zira söz konusu reklamlar her müsabaka günü sürekli olarak yayınlanmakta, bir futbol sezonu boyunca düzenli olarak gösterilmektedir. Ayrıca, reklam mecraları LED panolar, sabit panolar gibi geçicilik unsuru barındırmayan sabit yapılardır.
İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından kabul edilerek yürürlüğe konulan 2021 yılında Belediyenin yetki alanındaki yerlerde yapılacak olan ilan ve reklam faaliyetlerinden alınacak ilan reklam vergisi ile asma tahsis ve bakım ücreti tarifesinde; sabit ilan ve reklamlar ile geçici ilan ve reklamlar için ayrı tarifeler belirlenmiştir.
Buna göre, özel mülkte yer alan sabit ilan ve reklamlardan ışıksız sabit ilan ve reklamların m² sinden yıllık olarak; 60 ile 90 TL, LED Ekranlı sabit ilan ve reklamların (LED aydınlatmalı, kayan yazılı tabela veya görüntülü televizyon vb.) m² sinden yıllık olarak; 110 ile 150 TL, diğer Işıklı sabit ilan ve reklamların (Tabela, VİNİL giydirme vb.) m² sinden yıllık olarak; 60 ile 90 TL arasında değişen verginin alınması gerekmektedir.
Büyükşehir Belediyesinin yetki ve tasarrufu altında bulunan ana arterlerdeki özel mülke konu yerlerde (Bina cephesi, bina çatısı, bahçe duvarı, bahçe, arsa veya arazi içine vb.) yapılacak olan geçici ilan ve reklamların (Bez afiş, VİNİL afiş, balon, seyyar pano vb.) m² sinden haftalık olarak; 10 TL alınması tarifenin gereğidir.
Yapılan incelemede, 2021 yılı içerisinde spor tesislerinin içerisinde bulunan reklam unsurlarının tamamının İdare tarafından geçici reklam olarak değerlendirildiği, reklamların metrekare cinsinden toplam alanının 10 TL ile çarpılması sonucu bulunan tutarda haftalık ilan ve reklam vergisi tahakkuku yapıldığı görülmüştür.
Ancak yukarıda da bahsedildiği üzere, spor tesislerinde bulunan ışıklı LED panolar, ışıksız panolar ve diğer reklam unsurları sabit reklamlar olup geçici reklam olarak değerlendirilmesi doğru değildir. Zira bu reklamların belirli zaman dilimleri için yapılarak belirlenen tarihlerden sonra kaldırılması gibi bir durum söz konusu değildir. Süreklilik arz eden, müsabaka günlerinde düzenli olarak reklamcılık faaliyeti yapılan söz konusu panoların özel mülkteki sabit reklam olarak değerlendirilmesi işin doğası gereğidir.
Spor tesislerinin içerisindeki reklam unsurlarının vergilendirilmesinde sabit ilan ve reklamlarının tespitinin doğru bir şekilde yapılması, geçicilik unsuru barındırmayan hiçbir reklamın geçici nitelikte olarak değerlendirilmemesi mevzuat hükümlerinin bir gereğidir. Tahakkuk kayıtlarının bu ayrıma dikkat edilerek yapılması gerektiği değerlendirilmektedir.
Yukarıda yer alan denetim tespitleri üzerine, İdare tarafından;
“Bulgunun (a)Spor Tesis Alanlarında Bulunan İlan ve Reklam Unsurlarının Eksik Vergilendirilmesi” başlıklı kısmı için geçmiş yılların vergilendirilmesine ilişkin bulgu doğrultusunda işlem yapılacağı,
“Bulgunun (b)Spor Tesislerinin İçinde Yer Alan İlan ve Reklam Unsurlarına İlişkin Spor Kulüplerince Verilen İlan ve Reklam Vergisi Beyannamelerinin Gerçek Durumu Yansıtmaması ve Bu Konuda İdarenin Yeterli Kontrolü Yapmaması” başlıklı kısmı için bulguda yer alan öneri doğrultusunda ilgili yerlere gidilip, kontrollerin sağlanacağı,
“Bulgunun (c) Spor Tesislerinin İçerisinde Bulunan İlan ve Reklam Unsurlarının Vergilendirilmesinde Hatalı Tarifenin Uygulanması” başlıklı kısmı için spor tesislerinin içerisindeki reklamların çok çeşitli olması ve belirli haftalarda müsabakaların olması nedeni ile bu reklamların hangi tarifeye göre alınacağı hususunda ihtilafa düşüldüğü, bu nedenle 07.02.2022 tarihli ve 177222 sayılı yazı ile İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığından görüş talep edildiği, gerek İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının gerekse Sayıştay Başkanlığının görüşü üzerine yapılacak yeni tahakkuklarda spor tesisinin içerisindeki reklam görsellerinin yıllık ve sabit olarak değerlendirilebileceği, Sayıştay Raporu doğrultusunda işlem tesis edileceği ifade edilmiştir.
Netice olarak; belediyenin gelirlerinin artırılması ve gelirlerinin takibinin etkin bir şekilde gerçekleştirilmesi adına eksik vergilendirilen unsurların tahakkuklarının gerçekleştirilmesi, mükelleflerce beyan edilen hususların belirli aralıklarla denetlemek suretiyle
kontrollerinin sağlanması ve beyan edilen unsurlara uygulanacak tarifenin doğru bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.