Balçova Termal Turizm ve Otelcilik AŞ'nin çeşitli nedenlerle teminat olarak aldığı banka teminat mektuplarından bazılarının muhasebe kayıtlarında yer almadığı görülmüştür.

Şirketin 4734 sayılı İhale kanunu kapsamındaki mal, hizmet ve yapım işleri ile diğer faaliyetleri nedeniyle yüklenicilerden teminat olarak banka teminat mektupları almıştır. Alınan teminat mektupları şirketin kasasında muhafaza edilmektedir. Kasada muhafaza edilen banka teminat mektuplarının muhasebe kayıtlarıyla mukayesesi sonucunda aşağıdaki teminatların muhasebe kayıtlarında yer almadığı anlaşılmıştır.

Tablo 9: İlgili Firmalardan Alınan Teminatlara İlişkin Tablo

Vergi Usul Kanunu’nun “Muhasebe usulünü seçmekte serbestlik ”başlıklı 175’inci maddesine göre çıkarılmış bulunan 1 No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde muhasebenin temel kavramları, uygulanacak hesap planı ve açıklamalarına yer verilmiştir. Bilanço usulünde defter tutan gerçek ve tüzel kişilerin faaliyet ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir biçimde muhasebeleştirilmesi amaçlanmıştır. Tebliğde yer alan muhasebenin temel kavramlarından tam açıklama ve özün önceliği kavramları aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.

“Tam Açıklama Kavramı:

Tam açıklama kavramı; mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder.

Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

12. Özün Önceliği Kavramı:

Özün Önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır.”

Aynı tebliğin ekinde yar alan tekdüzen hesap çerçevesi ve planında 9. Bölümde Nazım hesaplara yer verilmiştir. Her ne kadar, hesap planında nazım hesapların işleyişi ile detaylı bilgi verilmese de yukarıda yer verilen temel kavramlar gereği ve nazım hesapların hesap planında yer almalarından dolayı şirketin varlık veya kaynakları arasında yer almayan yükümlülüklerin bu hesaplarda takip edilmesi gerektiği değerlendirilmektedir. Bu çerçevede şirketin doğrudan varlık ve kaynağı olmayan ancak elinde bulundurduğu banka teminat mektuplarının da nazım hesaplar çerçevesinde takip edilmesi gerekmektedir.

Şirketin muhafaza ettiği banka teminat mektuplarının bir kısmını nazım hesaplarda takip

ettiği ancak kasasında yer alan ve yukarıda tabloda gösterilen teminat mektuplarının ise kayıtlarında yer almadığı yerinde yapılan inceleme ile anlaşılmıştır.

Sonuç itibariyle, Şirketin çeşitli sebeplerle elinde bulundurduğu banka teminat mektuplarının 1 No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliği çerçevesinde kayıtlara intikal ettirilmediği değerlendirilmektedir.

Kamu idaresi cevabında; ‘‘Bulguda belirtilen uyumsuzlukla ilgili olarak kayıtlar üzerinde yapılan araştırmada;

XXX Mobilya’dan Aquacity ve kardelen salon giriş tadilat işi için alınan 23.520,00 TL tutarındaki banka teminat mektubunun ilgili olduğu yıl kayıtlarında yer aldığı ancak geçerlilik süresi 31.01.2017 tarihinde dolduğundan hukuken geçerliliğini yitirdiğinden 01.05.2017 tarihinde kayıtlarımızdan çıkarıldığı,

XXX firmasından Bahçe bakım düzenleme işi için alınan 14.100,00 TL tutarındaki banka teminat mektubunun ilgili yıl kayıtlarında olduğu ancak süreli olan teminat mektubunun süresi 02.05.2017 tarihinde dolduğundan ve hukuken geçerliliğini yitirdiğinden aynı tarihte kayıtlardan çıkarıldığı,

XXX Otelcilik firmasından Otel Binası Kiralama işi için alınan 1.106.802,00 TL tutarındaki banka teminat mektubunun 2018 yılı muhasebe kayıtlarında;

—————————— / —————————————

900 Banka Teminat Mektupları 1.106.802.80

901 XXX Otelcilik A.Ş. 1.106.802.80

—————————- / —————————————

olarak yer aldığı ve aynı tutarın 2019 yılı açılış kayıtlarında da mevcut olduğu tespit edildiğinden bulguda belirtilen uyumsuzluk giderilmiştir’’ denilmiştir.

Sonuç olarak Bulgu konusu banka teminat mektuplarının geçerlilik sürelerinin dolması sebebiyle teminat hesaplarından çıkarıldığı ifade edilmektedir. Buna karşın, geçerlilik süresi dolsa da, muhasebenin temel kavramlarından tam açıklama gereği elde bulundurulan teminat mektuplarının kayıtlarda tutulması gerekmektedir. Bu itibarla gerekirse dipnotlarda geçerlilik süresinin dolduğunun belirtilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.