Hangi kurum tarafından yapıldığına bakılmaksızın kamulaştırma işlemleri, emlak vergisi açısından vergi dairesi konumunda bulunan belediyelere bildirilmeli, belediyelerde vergi alacağının takibi açısından gerekli önlemleri almalıdırlar.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun “Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili” başlıklı 10’uncu maddesinde kamulaştırmadan dolayı yapılan tescil ve terkin işlemleri sırasında mal sahiplerinin bu taşınmaz mal nedeniyle vergi ilişkisinin aranmayacağı, ancak, tapu dairesinin durumu ilgili vergi dairesine bildireceği

hüküm altına alınmıştır. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesinde ise “Vergi dairesi” tabirinin belediyeleri ifade ettiği belirtilmiştir.

2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun “Vergilendirme” başlıklı 39’uncu maddesinde;

“Kamulaştırılan taşınmazın kamulaştırıldığı yıla ait emlak vergisi tarhına esas olan vergi değeri, kesinleşen kamulaştırma bedelinden az olduğu takdirde, kamulaştırma bedeli ile vergi değeri arasındaki fark üzerinden, cezalı emlak vergisi tarh olunur. Emlak vergisi beyannamesinin ek süreye rağmen verilmemiş olması halinde, kesinleşen kamulaştırma bedeli, kamulaştırmanın yapıldığı yıla ait vergi değeri yerine geçer ve bu değer üzerinden cezalı emlak vergisi tarhiyatı yapılır.” denilerek ek emlak vergisine ilişkin düzenleme yapılmıştır. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun “Bildirim verme ve süresi” başlıklı 23’üncü maddesinde;

“Bu Kanunun 33 üncü maddesinde (8 numaralı fıkra hariç) yazılı vergi değerini tadil eden nedenlerin bulunması halinde (geçici ve daimi muafiyetten faydalanılması hali dâhil) emlâk vergisi bildirimi verilmesi zorunludur… Emlâkın bulunduğu yerdeki ilgili belediyeye verilir.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanun’un 33’üncü maddesine göre ise bir bina veya arazinin takvim veya ifraz edilmesi veya mükellefinin değişmesinin (Araziden bir kısmının istimlak edilmesi de ifraz hükmündedir.) vergi değerini tadil edeceği ifade edilmiştir. 1319 sayılı Kanun’un “Ödeme süresi” başlıklı 30’uncu maddesinde devir ve ferağı yapılan bina ve arazinin, devir ve ferağın yapıldığı yıl ile geçmiş yıllara ait ödenmemiş emlak vergisinin ödenmesinden devreden devralan müteselsilen sorumlu tutulacağı; devralanın mükellefe rücu hakkının saklı kalacağı; tapu dairelerinin devir ve ferağ işlemini, işlemin yapıldığı ayı takip eden ayın 15'inci günü akşamına kadar ilgili belediyelere bildireceği ifade edilmiştir.

Yapılan incelemelerde, belediye sınırları içerisinde yapılan kamulaştırma işlemlerinin Ataşehir Tapu Müdürlüğü tarafından İdareye bildirilmediği, İdare tarafından da söz konusu hususa ilişkin takip işlemlerinin yapılmadığı görülmüştür.

Yukarıda bahsedilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, beyana dayalı bir vergi olan emlak vergisini güvence altına almak amacı ile tapu idaresinin kamulaştırma, devir gibi mülkiyet değişimlerini ilgili belediyeye bildirmesi; vergi güvenlik önlemi olan bu bildirimin İdare tarafından da takip edilmesinin gerektiği rahatlıkla anlaşılmaktadır. Bu takip neticesinde de emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsil süreçleri daha sağlıklı bir biçimde yürütülecektir.

Kamu idaresi cevabında; özetle bulguda bahsedilen hususlarla ilgili olarak kurum dışında yapılan kamulaştırma, devir gibi mülkiyet değişimlerinin Belediyeye bildirilmesi için Tapu Müdürlüğünden talepte bulunulduğu, ancak Tapu Müdürlüğünden verilen yazıda uygulamada bulunan tüzük ve yönetmelikte böyle bir bildirim yapılmasına yönelik herhangi bir madde olmadığı ve uygulamada böyle bir işlem yapılmadığının bildirildiği, Düzenlilik Denetim Raporuna istinaden Tapu Müdürlüğünden bahse konu durum ile alakalı bilgi ve belge talebinde bulunulacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak 2942 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinde kamulaştırma işleminin tapu dairesi tarafından ilgili vergi dairesine bildirileceği hüküm altına alınmıştır. 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nun 37’nci maddesinde ise “Vergi dairesi” tabirinin belediyeleri ifade ettiği belirtilmiştir. Bu durumda, tapu dairesinin kamulaştırma işlemini vergi dairesi konumundaki ilgili belediyeye bildirmesi kanunen zorunlu tutulmuştur.

Gerek tapu dairesi gerekse de kamulaştırma işlemlerini yoğun olarak yapan kamu kurumları ( Büyükşehir Belediye Başkanlığına, Karayolları Genel Müdürlüğüne, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne vb.) ile koordinasyon sağlanarak sistemli ve zamanlı bilgi paylaşımı neticesinde emlak vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsil süreçlerinin daha sağlıklı biçimde yürütülmesi kamunun yararına olacaktır.

Bulgu konusu tespitin devam edip etmediği takip eden denetimlerde izlenecektir.