Ankara’nın farklı ilçelerinde paylaşımlı elektrikli skuter (e-skuter) faaliyetlerinde bulunan bazı şirketlere e-skuter izni verilirken mevzuatta belirtilen sınırlamalara uyulmadığı görülmüştür.

Elektrikli Skuter Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde e-skuter; hızı en fazla 25 km/saate ulaşan, tekerlekli, fren mekanizmasına sahip, ayak tahtası ve tutamağı olabilen, dikey bir direksiyon mekanizması içerebilen ve ayakta kullanılan elektrikli taşıt olarak tanımlanmıştır.

Yönetmelik’in “Paylaşımlı e-skuter izni verecek merciler” başlıklı 10’uncu maddesinde; Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından yetki belgesi almış olan gerçek veya tüzel kişilerin paylaşımlı e-skuter faaliyetlerinde kullandıracakları e-skuterler için büyükşehir belediyesi kurulu bulunan illerde Büyükşehir Belediyesi Ulaşım Koordinasyon Merkezleri (UKOME)’den izin alması gerektiği belirtilmiştir.

Mezkur Yönetmelik’in “Paylaşımlı e-skuter izni verilmesine ilişkin esaslar” başlıklı 11’inci maddesinde ise paylaşımlı e-skuter izni verilmesine ilişkin esaslar açıklanmış olup söz

konusu maddede; büyükşehirlerde her bir ilçe için izin verilebilecek azami e-skuter sayısının o ilçedeki nüfusun en fazla 200’de biri kadar olabileceği, her bir yetki belgesi sahibi işletmeciye de her bir ilçe için verilebilecek azami e-skuter sayısının beşte birini geçmeyecek şekilde e- skuter izni verilebileceği hüküm altına alınmıştır.

Yine aynı Yönetmelik’in “Paylaşımlı e-skuter izni verilmesi” başlıklı 12’nci maddesinde; e-skuter izin başvurularının büyükşehir belediyesi kurulu illerde UKOME’ye yapılacağı ve söz konusu başvuruların her bir belediye için ayrı ayrı değerlendirileceği belirtilmiştir. Yapılan değerlendirme sonucunda talep edilen e-skuter izin sayısının, verilebilecek e-skuter izin sayısının üstünde olduğu durumlarda yetki belgesi sahibi başvurucular arasında talep ettikleri sayılar ile orantılı olarak eşit şekilde e-skuter izni verileceği; altında olduğu durumlarda ise e-skuter izni düzenlemesini müteakip 6 ay içerisinde ilgisine göre UKOME veya il trafik komisyonlarınca varsa ilave taleplerin alınacağı, e-skuter izni alan yetki belgesi sahipleri haricinde yeni talep olmaması durumunda ise, 11’inci maddenin beşinci fıkrasındaki kısıtlamaya bakılmaksızın izin alan yetki belgesi sahiplerinin ilave e-skuter izni taleplerinin talep ettikleri sayılar ile orantılı olarak eşit şekilde karşılanacağı hüküm altına alınmıştır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümlerinden de anlaşılacağı üzere, UKOME tarafından yetki belgesi sahibi gerçek veya tüzel kişilere, anılan Yönetmelik’in 11’inci maddesindeki beşte bir sınırlamasına bakılmaksızın e-skuter izni verilebilmesi için sırasıyla; yetki belgesi sahibi kişiler tarafından talep edilen e-skuter izin sayısının, verilebilecek e- skuter izin sayısından düşük olması, e-skuter düzenlemesinin yapıldığı tarihten itibaren 6 ay içerisinde UKOME tarafından ilave taleplerin alınması ve ilk dağıtımda e-skuter izni alan yetki belgesi sahipleri dışında başka bir yetki belgesi sahibinden ilave yeni bir talep olmaması gerekmektedir. Bu üç şart birlikte sağlanmadığı sürece beşte bir sınırlamasının aşılması mümkün değildir.

Yapılan incelemeler neticesinde 10.09.2021 tarih ve 2021/53 sayılı UKOME kararı ile Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Gölbaşı, Keçiören, Mamak, Sincan ve Yenimahalle ilçeleri için azami olarak verilebilecek e-skuter sayıları belirlenmiş, ilk dağıtımda yetki belgesi sahibi 5 firma tarafından UKOME’ye başvuruda bulunulmuştur. Yapılan başvurular her bir ilçe için değerlendirilerek firma bazında izin verilebilecek e-skuter sayıları her ilçe için ayrı ayrı karara bağlanmıştır. Ayrıca yapılan ilk dağıtımda bazı ilçeler için yetki belgesi sahibi firmalar tarafından talep edilen izin sayısı verilebilecek e-skuter izin sayısının altında kaldığı görülmüştür. Yapılan bu dağıtımdan sonra 14.06.2022 tarihli 2022/44 sayılı UKOME kararı

ile iki firmanın faaliyette bulunmaması sebebiyle bu firmaların e-skuter izinleri iptal edilmiştir.

Gerek ilk dağıtımda bazı ilçeler için talep edilen izin sayısının, izin verilebilecek e- skuter izin sayısının altında kalması gerekse de iki firmanın UKOME tarafından izinlerinin iptal edilmesi sonucunda yeni izin talepleri için yer açılması sebebiyle yeni bir dağıtım yapılarak ilave taleplerin alınma ihtiyacı doğmuştur. Bunun üzerine ilk dağıtımdan yaklaşık 11 ay sonra 04.08.2022 tarihinde 8 ilçe için ilave e-skuter izin talepleri alınmıştır. Talepte bulunan firmalar arasında ilk dağıtımda yer alan firmalar olduğu gibi 1 adet yeni bir firma da izin talebinde bulunmuştur.

Yapılan yeni dağıtımda, ilk dağıtımda talepte bulunan firmalar haricinde yeni bir firmanın e-skuter izin talebinde bulunmasına ve e-skuter düzenlemesinin üzerinden 6 aydan daha uzun bir zaman geçmesine rağmen Altındağ, Çankaya, Keçiören ve Yenimahalle ilçeleri için beşte bir sınırlaması dikkate alınmadan dağıtım yapıldığı ve yapılan bu yeni dağıtımda bazı firmalara talep ettiklerinden daha fazla e-skuter izni verildiği tespit edilmiştir. Bu durum paylaşımlı e-skuter faaliyetinde bulunan firmalar arasında haksız rekabet ortamı oluşturarak bazı firmaların bazı ilçelerde tekelleşmesine neden olacaktır.

Bu itibarla, ilgili mevzuat hükümlerinde yer alan sınırlamalar ve açıklamalar dikkate alınarak yetki belgesi sahibi firmalara e-skuter izni verilmesi ve böylece piyasada oluşabilecek bir tekelleşmenin de önüne geçilmesi gerekmektedir.