A- Güvence Bedeli İadelerinin Hatalı Hesaplanması

Kurum tarafından abonelerden mevzuatı uyarınca tahsil edilen güvence bedellerinin, aboneliği sona erenlere iadesinde hatalı olarak güncellendiği, güvence bedeli iadelerinin mevzuata uygun hesaplanan tutarlar üzerinden yapılmadığı tespit edilmiştir.

2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un 23’üncü ve Ek 5’inci maddelerine dayanılarak çıkarılan TİSKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Güvence bedeli” başlıklı 25’inci maddesinde; sözleşme imzalayan her aboneden güvence bedeli alınacağı, güvence bedellerinin tarifesi üzerinden abone türleri için miktarları farklı olmak üzere m³ olarak belirleneceği, abonelik tesis edildiğinde alınan güvence bedeli karşılığı m³’ün aboneliğin sona erdiği tarihteki su ve atık su tarifesindeki birim fiyatlarla çarpılması suretiyle hesaplayarak aboneye iade edileceği, hüküm altına alınmıştır.

Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’e güvence bedellerine ilişkin önemli düzenlemeler yapılmıştır.

09.08.2022 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren bu düzenlemelere göre, belediye ve bağlı kuruluşlar, başvuru sahiplerinin su ve atık su hizmetlerine ilişkin ödeme yükümlülüğünü yerine getirmeme riskine karşılık sözleşme yaparken nakit ya da banka kesin teminat mektubu olarak güvence bedeli talep edebileceklerdir.

Ayrıca, abonelerden güvence bedeli alınıp alınmayacağı ile güvence bedelinin ödeme şekli, zamanı ve yöntemi gibi hususların sözleşme kapsamında açıkça belirtilmek şartıyla serbestçe belirleneceği; güvence bedelinin, başvuranın mensubu olacağı abone grubunda üç tahakkuk döneminde tüketilen ve/veya deşarj edilen ortalama su miktarı ile su birim m³ fiyatının çarpılması suretiyle elde edilen toplam bedeli aşmayacak şekilde belirleneceği, kademeli tarife uygulanan başvuran için tarifesindeki en alt kademenin esas alınacağı hüküm altına alınmıştır.

Anılan bu Yönetmelik ile ayrıca güvence bedeli iadesinin nasıl yapılacağı da açıkça düzenlenmiştir. Bu hükme göre, abonelik sözleşmesi sona eren veya müşterinin muvafakati ile mekanik sayacı ön ödemeli sayaç ile değiştirilen abonenin güvence bedelinin iadesinde; su ve atık su hizmetlerinin verildiği yerdeki son endeks okuma bilgileri aboneye bildirildikten sonra, nakit tahsil edilen güvence bedeli Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınmak suretiyle iadenin yapılacağı ay itibarıyla güncellenmesi ve tüm borçlarının ödenmesinden sonra aboneye iadesinin sağlanması gerekmektedir.

Yönetmelik gereği, güvence bedelinin belirlenmesi ve hesaplanmasına ilişkin usul ve esaslar ile her yıl uygulanacak tarifeler, Yönetmelik hükümlerine aykırı olmayacak şekilde belediye ve bağlı kuruluşlarca düzenlenebilecektir.

Özetle, abonelerden depozito, güvence bedeli veya teminat bedeli adı altında alınan değerlerin öncelikle Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenmesi, hesaplanarak ilgili hesaplara doğru kaydedilmesi ve ödeme sırasında da bu düzenlemelere uygun olarak güncellenmiş tutar üzerinden iadesinin yapılması gerekmektedir.

Bu kapsamda yapılan incelemeler neticesinde, kurumca abonelerden mevzuatı uyarınca tahsil edilen güvence bedellerinin iadesi kapsamında yapılan güncellemelerin, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınması gerekirken, aboneliğin sona erdiği tarihteki su ve atık su tarifesindeki birim fiyatlarla çarpılması suretiyle hesaplanarak aboneye iade edildiği, mevcut uygulamanın Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’e aykırı olduğu tespit edilmiştir.

Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa katılındığı ve gerekli çalışmaların başlatıldığı ifade edilmiştir.

Bu kapsamda; TİSKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Güvence bedeli” başlıklı 25’inci maddesinde, Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda gerekli değişikliklerin yapılması, Yönetmelik’in amir hükmü uyarınca güvence bedellerinin doğru şekilde güncelleştirildikten sonra aboneliği sona erenlere iadesinin sağlanması gerekmektedir.

B- Güvence Bedellerinin Güncellenmemesi

Kurum tarafından tahsil edilen güvence bedellerinin güncellenmediği, bu itibarla güvence bedellerinin izlendiği Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabının gerçeği yansıtmadığı tespit edilmiştir.

Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği’nin bilanço ilkelerini düzenleyen 8'inci maddesinde bilanço ilkelerinin amacının, kamu idaresinin tasarrufundaki kaynaklar ile bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıtlarının yapılması, mali tablolarının hazırlanması ve raporlanması yoluyla, belli bir tarihte kamu idaresinin mali durumunun ilgililer için saydam ve gerçeğe uygun olarak yansıtmak olduğu ifade edilmiştir.

TİSKİ Tarifeler ve Abone Hizmetleri Yönetmeliği’nin “Güvence bedeli” başlıklı 25’inci maddesinde; İdare, abonelik sözleşmesinin feshi durumunda, tüm borçların ödenmiş olması kaydıyla; abonelik tesis edildiği tarihteki teminat bedeli karşılığı birim m³ ile aboneliğin sona erdiği tarihteki su ve atık su hizmet tarifesindeki birim fiyatın çarpılması suretiyle hesaplanan tutarı aboneye iade etmesi gerektiği düzenlenmektedir.

Belediye Su ve Kanalizasyon Hizmetlerinde Uyulacak Usul ve Esaslara İlişkin Yönetmelik’te, kurumca abonelerden mevzuatı uyarınca tahsil edilen güvence bedellerinin iadesi kapsamında yapılan güncellemelerin, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınması gerektiği hükmü düzenlenmektedir. Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabında yer alan güvence bedelleri de ilgili Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınarak güncellemesi gereklidir.

Kamu idaresinin 2023 yılı muhasebe kayıtları incelendiğinde; alınan depozito ve teminatlar hesabında kayıtlı tutarlar kayda alındığı tarihteki güvence bedeli esas alınarak kaydedilmiş, ancak sonraki yıllarda herhangi bir güncelleme yapılmamıştır.

Kamu idaresi cevabında bulgu konusu hususa katılındığı ve gerekli çalışmaların başlatılacağı ifade edilmiştir.

Sonuç olarak; Yönetmelik’e uygun olarak abonelerden abonelik tarihlerinde alınan ve nakit tahsil edilen güvence bedellerinin Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan TÜFE tablosundaki aylık değişim oranları esas alınmak suretiyle güncelleştirilmesi, yapılacak güncelleştirmeler neticesinde gerekli muhasebe kayıtlarının düzenli olarak yapılması gerekmektedir.