Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Döner Sermaye İşletmesinin 2021 yılındaki mal ve hizmet alımına ilişkin olarak; 4734 Sayılı Kanun’un 21 ve 22’nci maddeleri kapsamında yapılan

harcamaların yıllık toplamının, bu amaçlar için bütçeye konulan ödeneklerin %10’unu aştığı görülmüştür.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Pazarlık usulü” başlıklı 21’inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendinde idarelerin yaklaşık maliyeti 404.732,00 TL’ye kadar olan mamul mal, malzeme veya hizmet alımlarını, pazarlık usulü ile ihale yaparak temin edebileceği; aynı Kanun’un “Doğrudan temin” başlıklı 22’nci maddesinin (d) fıkrasında ise büyükşehir belediyesi sınırları dâhilinde bulunan idarelerin 121.405,00 TL’sini, diğer idarelerin 40.443,00 TL’sini aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulü ile karşılanabileceği belirtilmektedir.

Yine aynı Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendinde, Kamu İhale Kanunu’nun 21 ve 22’nci maddelerindeki parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamının, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10’unu Kamu İhale Kurulunun uygun görüşü olmadıkça aşamayacağı ifade edilmiştir.

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun 62’nci Maddesinin (I) Bendi Kapsamında Yapılacak Başvurulara İlişkin Tebliğ’in “Genel esaslar” başlıklı 4’üncü maddesinde; Kanun’a göre idarelerin mal veya hizmet alımı ile yapım işlerinin temel ihale usulü olan açık ihale usulü ve belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılmasının esas olduğu, ancak temel ihale usullerinden biri ile alım yapılamadığı hallerde diğer usul ve yöntemlerle alım yapılabileceği, bu sebeple, idarelerin Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendi uyarınca yapacakları başvurularda bu hususu göz önünde bulundurmaları gerektiği ifade edilmiştir. Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendine göre, Kanun kapsamında yer alan ve bütçe sahibi olan kamu idarelerinin; Kanun’un gerek 21’inci maddesinin (f) bendi, gerekse temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar hariç 22’nci maddesinin (d) bendi kapsamında yapacakları harcamalarda, bütçelerine bu amaçla konulan ödeneklerin %10’unu Kurulun uygun görüşü olmadan aşamayacağı, bu oran aşılarak Kuruma yapılan başvuruların reddedileceği belirtilmiştir. Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre ihtiyaçların temininde bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından, yıllık bütçelerine bu amaçla konulan toplam ödenek tutarının dikkate alınacağı, mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerine bu amaçla konan yıllık toplam ödenekleri üzerinden her biri için ayrı ayrı %10 oranı hesaplanacağı ve bütçe sahibi olan kamu idareleri tarafından %10 oranının aşılıp

aşılmadığı takip edilerek ödenek aktarılırken veya harcama yapılırken bu durumun göz önünde bulundurulacağı hüküm altına alınmıştır.

Tebliğ’in “Başvuru işlemleri” başlıklı 5’inci maddesinde; Kanun’un 62’nci maddesinin (ı) bendi kapsamındaki uygun görüş başvurularının, Kurum tarafından standartları belirlenen ve EKAP üzerinden doldurulacak talep formu ile yapılacağı, EKAP’tan talep formu için alınan talep kayıt numarası, yetkili amirce imzalı izin yazısıyla birlikte Kuruma bildirileceği, bu yazı dışında talep formu dâhil Kuruma herhangi bir evrak gönderilmeyeceği, başvurunun, talep kayıt numarası içeren yazının Kurum kayıtlarına alınması ile tamamlanacağı ifade edilmiştir. İlgili veya bağlı birimlerde %10 oranının aşılması zorunluluğunun doğması durumunda buna ilişkin başvurularını, ilgili veya bağlı bulundukları idareye yapacakları, gelen taleplerin incelenmesi ve değerlendirilmesi sonucu, Kanun’un 21’inci maddesinin (f) ve 22’nci maddesinin (d) bentleri kapsamında yapılacak harcamaların, bütçe sahibi olan idarenin mal veya hizmet alımı ile yapım işleri için ayrılan ödenekleri toplamının %10 oranını aşacağının anlaşılması halinde, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na ekli (I) ve (II) sayılı cetvellerde yer alan bakanlık ile bağlı veya ilgili kamu idareleri bünyesindeki döner sermaye işletmelerinde bakan veya bakan yardımcısı, diğer döner sermaye işletmelerinde ise döner sermaye işletmesinin bağlı olduğu idarenin en üst yöneticisi tarafından başvuruda bulunulacağı belirtilmiştir. Her biri ayrı bütçeye sahip döner sermayeli işletmelere ilişkin yapılacak uygun görüş taleplerinde mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri talep tutarlarının ilgisine göre her bir işletme bazındaki mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri için bütçelerinde öngörülen ödenek tutarının %10’unu aşıp aşmadığı kontrol edilerek başvurulacağı ve her biri ayrı bütçeye sahip döner sermayeli işletmelerin mal alımı, hizmet alımı veya yapım işleri ödeneklerini birleştirerek başvuruda bulunamayacağı hüküm altına alınmıştır.

Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ile 22’nci maddesinin (d) bendinde belirtilen parasal limitlerin tespitinde bütçeye konulan ödeneklerin toplam tutarının değil, ödenek hangi amaçla bütçeye konulmuş ise o amaç için konulmuş ödeneğin toplam tutarının dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

‌Tablo 1: Doğrudan Temin Sınırını Aşan Mal Alım Giderleri

Döner Sermaye İşletmesi 2021 yılında, mal alımlarına toplam 279.000.000,00 TL ödenek ayırmış olup, 2021 yılı içinde 21/f ve 22/d kapsamında toplamda 58.073.269,00 TL tutarında mal alımı yapmıştır. 58.073.269,00 TL’lik bu tutar bütçeyle ayrılan ödeneğin

%20,81’sine isabet etmektedir.

‌Tablo 2: Doğrudan Temin Sınırını Aşan Hizmet Alım Giderleri

Aynı şekilde 2021 yılı bütçesine hizmet alımları için toplam 30.240.000,00 TL ödenek konulmuştur. Döner Sermaye İşletmesi tarafından 2021 yılı içinde 21/f ve 22/d kapsamında toplamda 12.869.180,16 TL tutarında hizmet alımı yapılmış olup, bu tutar bütçede ayrılan ödeneğin %42,55’sine isabet etmektedir.

Görüldüğü üzere hem mal alımları hem de hizmet alımları için bütçeyle ayrılan ödeneğin %10’unun üzerindeki bir oranda 4734 sayılı Kanun’un 21’inci maddesinin (f) bendi ve 22’nci maddesinin (d) bendine göre alım yapılmış olup, söz konusu durum için Kamu İhale Kurumundan herhangi bir izin de alınmamıştır.

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi (Hastane) tarafından; 2022 yılı ihale süreçlerinin başlatıldığı, ihalelerin sözleşmeye bağlanması ile aşım oranının düşeceğinin öngörüldüğü ifade edilmiştir.

Kamu İhale Kanunu'nun 21 ve 22'nci maddelerindeki parasal limitler dahilinde yapılan harcamaların yıllık toplamının, denetim yılı içerisinde işletme bütçesine bu amaçla konulan ödeneklerin %10'unu aşmasından dolayı açıklanan nedenler ve yukarıda değinilen mevzuat hükümleri gereğince %10’u aşan ve izne tabi olan bu limit üstü harcamaların Kamu İhale Kurulundan izin alınmadan yapılmasının yasal düzenlemelere aykırı olduğu değerlendirilmektedir.